İran Kürdistan’ında 1946 yılında kurulan ve 1947 yılında yıkılan Mahabat Kürt Cumhuriyeti’nin kurucusu Qazî Muhammed, idam edilişin 69’uncu yıldönümünde yâd ediliyor.

Müslüman Kürt halkının önde gelen liderlerinden olan Qazî Muhammed, İslam ümmetinin yetiştirdiği önemli âlim, mütefekkir, siyasetçi ve halk önderlerinden biriydi. Mahabad’ın önde gelen eşraflarından olan Kadı Ali’nin oğlu olan Qazî Muhammed küçük yaşlarından itibaren İslami ilimlerle hemhal olmuştu. İlk olarak babasından ve ‘Kutabhane’ denilen İslam ilimlerinin öğretildiği okulda tedrisat görmüştür. Bir dönem Mahabad Vakıflar Dairesi Müdürlüğünü yaptıktan sonra babasının yerine kadılığa atanmıştır.

Qazi Muhammed’i öne çıkaran en önemli olay ise 22 Ocak 1946 tarihinde İran Kürdistan’ının Mehabad kenti Çarçıra Meydanı’nda ‘Mehabad Kürt Cumhuriyeti’ni ilan etmesi olmuştur.

22 Ocak 1946'da  Mahabat Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşu ilan edildikten sonra 13 üyeli Bakanlar Kurulu oluşturulur. Ardından parlamento yemin töreninde bir konuşma yapan Cumhurbaşkanı Qazî Muhammed, ardından şu duayı yapar: “Allah'ım, sen şahitsin ki senin yolunda elimden gelen her şeyi yapmışım. Allah'ım, şahitsin ki bu millete hizmet etmekle hiçbir şey esirgemedim ve endişem olmadı. Bu dünyada ve kıyamette mazlumların intikamını zalimlerden al, benim bildiğim kadarıyla bu hep böyledir. Her şeyden haberdar olan Allah'ım,  bütün mazlumları ve Kürt milletini de zalimlerin boyunduruğundan kurtar.”

Qazî Muhammed’in kurduğu devlet, aradan geçen bir yılın ardından 17 Aralık'ta,  Şah rejimi ordusunun Mehabad’a girmesiyle yıkıldı. 31 Mart 1947'de Cumhurbaşkanı Qazî Muhammed, Başbakan Hecî Baba Şex ve Savunma Bakanı  Muhammed Hüseyin Han Seyfi Qazî, Cumhuriyetinin kurulduğu yer olan Çarçıra Meydanı'nda asılarak idam edildi.

Qazî Muhammed’in vasiyetinden satırlar

“Allah aşkına artık birbirinize düşmanlık etmeyin, sırt sırta verin, zorba düşmana ve zalimlere karşı durun. Kendinizi düşmana bedava satmayın. Sizlere nasihatim, vasiyetim odur ki; çocuklarınızı okutun. Eğitim dışında bizim diğer halklardan hiç bir eksiğimiz yoktur. Halklar kervanından kopmamak için okuyun, okumak düşmana karşı en etkili silahtır. Allah'a, Peygamber’e ve Allah'ın yanında olan her şeye inanın, iman edin, dini vecibeleri yerine getirmede güçlü olun. Aranızdaki birlik ve uyumu koruyun, birbirinize kötülük yapmayın. Özellikle sorumluluk ve hizmet alanında tamahkâr olmayın. Düşmanın sizi aldatmaması için eğitim seviyenizi yükseltin. Bu dünyada, birkaç günlük ve önemsiz bir yaşam uğruna kendinizi düşmana satmayın. Çünkü düşman düşmandır, düşmana güvenilmez. Birbirinize siyasi, maddi, manevi ve namus alanlarında ihanet etmeyin. Çünkü hain, Allah'ın, insanların huzurunda suçludur. İhanet döner haini vurur.

Allah'a olan can borcu dışında, kimseye borcum olduğunu zannetmiyorum. Ama eğer az ya da çok borçlu olduğum birisi çıkarsa, ben geriye çok mal-mülk bıraktım, gidip varislerimden borcunu istesin.” (Osman İçli-İLKHA)