Darbeyê 12 Elule 1980’êko reberîyê Evrenî di virazîya û welat eşt wextêko tarîyin, tewr zaf dindar û merdimanê dînî meğdur kerd.

Qanunobingehîyê 1982’êko Kenan Evren dusnên, tewr pîl reyê reddî Çolîg, da bi. Besebebê sewkkerdişê şarî xelatî ser merdime dîn û alîmî surgun bî û dîyê îşkenceyo tewirin. Mergê Kenan Evrenêko sareyê îdareyê Cunta yo û sebep bîyo meğdurîyê zaf însanon dima, meğruron qalkerd û îfadekerdiş ser va, a tengasîya zeg yi ard ma ser ma heqqê xu eyi rî helal nêkênî û mehşeri di eyi ra benî dewaker.

 “Sebebê ontişonê ma, bestê biyayişê ma Îslom a”

Meğduronê a wexti ra ko rêberê qenaato şinasnayo Çolîgi di û azayê ÎTTÎHAD Molla Sahap Korkutata, “Qanunêbihgehîyê 1982’i d ima bestîyê qanunêbingehî ine Îslomî mend î, ayi ra bîay hemi qanunêbingehî ma red kerd. Bexuxus qanunêbingehîyê 1982 be nazarê qanunêbingehîyê konani ra zêd şiddetin û zêd serti bi, ayi ra tena ma nê hemi alimon û alimonê Çolîgî , ina qebul nêkerd. Komelê û cemeatanê enani zî yin dima şî red da. În Kenan Evren, şeklê ‘E û Nê’ di heb pusula vetî bi. Zeg welatkar reye reddî da ci zaf zuare yi şî. Yi zaf tengasî da. Endek zulum varna ku, Homê rî hemd di bi ma dînê xu di waştî bi, ma tengasî ont, wuertê zimistoni di surgun bî.

 “Ma nêeşkê derse Quran bi di”

Korkutata, qalkerdişê xu hina romina: “ A ruec, miftiyê Çolig mi di qalkerdi bi. Miftî, Walî ra va, ‘Însaf bikerên! Wertê zimiston o îmkon çînî yo; halê yinî ramayiş çînî yo. Ma cezê yini wesari di bi di.” Wuertê zimistoni di înson surgun kerdî. Ba’dê surgunkerdişê ma ağê deji yê, zuarê yin şi. Înan ina ders Qurani ra gurewti bi. Gurewtişê Quranî ra yin red da. Ina dor Quranî Kerîm ra hers bÎ. Quranı Kerîm qedexê kerd. Semedê yini ra Çolîgi di yo îmomi zî nêeşka derse Quran bido. Qomutanê Qerakol û qeymeqamî pîya gerênî û îmamon, muxtaron, me’lemonî ra îmza gurewt. Va ‘Şima dersê Quranî nêdonî.’ Seba Quranî ma ra zî nefret kerde, ma rî bî dişmen. Guerê xu ceza da Quranî zî. Ma şeş îmom reye red da bi. Ez hema nêfetilya bî ma zimiston heto wesar şew seet 1’di despêkerdên kombîyayîşî, 3’i di qedinênî. Ge ge yo metri di metri vor varênî, zerê a tengasî di, çi beno wa bi bi gera ma birasên uca. Semedê ma ra çendek îşkence kerd ê însanani. Labelê çi kerd xu rî kerd.”

 “Ma zey tayini zowt nêdonî”

Korkutata, dîyarkerdişê helal nêkerdişê heqqê xu dima hina qalkerd: “Surgunkerdişê Kenan Evrenî m arî hem yo lapat hemi zî yo rehmeti bî. Ma yi ra zî qezonç kerdi. Eg helalî biwaştên mi wu kerdên helal. Ma di hina yo cumerdî est a. Ê zeg mendî Homa, yini Îslah bikero! Ma ze tayini zowt nêdonî. Nîyetê yi helal kerdişi rî çîni bi. Keynê yi zî vona, ‘Bawîyê mi gureko xetayin nêkerdi bi.’ Eg xeta nêkerda, gerek nêvînênî helalî biwazênî. Eg helalî biwaştên ma kerdên helal. Ma yi verdênî Homê rî. Homa, zono sekero. Homa, cesaret bido ma, ma qey Îslam bixebity, ma tepîya nêvin, Bisilmono bionc yoyîtî, Homa heqqê yini ra yêno.” 

“Kenan Evren ê zalimoni ra yo yin tarixi di herind verda ya”

Alîmonê  şinasnayon inê Çolîgi ardimkarê serekê hemeyî ÎTTÎHAD Molla Mehmet Şenlik zî va,  “Herkes, xu dima tike herindon verdêno. Îmom senî herinda hol verda ya, zalimoni zî herinda xirab verda ya. Verdayoxê în vîrkowtiş, herindoni ra în zalimoni ra yo zî Kenan Evreni bi. Dewrê Kenan Evreni di, ma xu bi şahîd bî; çi tewir zulum kerd, çi tewir cînayêt viraşt ma dî, ma cuwiyê. Yo raşt ra yo çepi ra dalaqnên û vatêne qey ez edalet kêno. In fohmkerdişê edaletê ey o. Nêfikirnên în însan daliqyênî sucê yin çita yo? Çira daliqyênî? Tena wa raşt ra çepi ra bî, her di hetoni ra bî, ma edalet biviraz. Edaletê ênan hin abi.”

 “Sucê În Însanon Çita bi?

Şenlik Xoca, dewomê îzahkerdişonê xu di hina qalkerd: “Eka hesab dono meleketonê Homê. Eka persênî, sucê în însanon çita bi? Ti çira în îdom kerdî? Ti çira endêk merdime îlm surgun kerdî, êştî zîndon, îşkenci kerdî, falaqa eştê? În însanon eqlê xu kerd vîn, hîşê xu kerd vîn, zîndononi di bine îşkence di gon da. Sucê ênan çita bi? Înon persênî. Ez nêeşkêno vacî mi eyi rî heqqê xu kerdo helali. Qelbê mi ra hina çîk nîno. Qelbê hina qerar dono ku, ez heqqê xu helal nîkerî. Komi rî keno helal? Eg tobe kerdo, a rey ara fek vera do, xu kerdo duz, islah kerdo, uzir waşt û vato ‘Mi ef bikerên, mi xeta kerda, ez ayi ra agera ya, mi beğş bikerên!’ raştî ra ma bivîn a reya ra agero, o wext qelbê ma qerar dono. Helalî, bezon, bevaciyayiş nêqedîyeno. Qelp qerarê ayi dono.” (İLKHA)