WASHINGTON - ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı`nın (CIA) 11 Eylül saldırıları sonrası sözde terör şüphelilerine uyguladığı işkence içeren gözaltı ve sorgulama tekniklerine dair Senato İstihbarat Komitesi raporunun bu hafta kamuoyuna açıklanması olasılığı, ülkeyi saldırı ihtimaline karşı dünya genelinde alarm durumuna geçirdi.

Amerikan basınında yayımlanan haberlere göre, raporda yer alan ayrıntıların yol açabileceği olası tepkilere karşı ABD`nin tüm büyükelçiliklerinden güvenlik tedbirlerini artırmaları ve tepkilere karşı hazırlıklı olmaları istendi. Özellikle Ortadoğu ve Kuzey Afrika gibi "sıcak bölgelerde" endişenin daha yüksek olduğu belirtildi.

Son dakika değişikliği olmazsa Senato İstihbarat Komitesi Başkanı Demokrat Dianne Feinstein`in bugün ya da yarın açıklaması beklenen raporun, daha önce hiç duyulmamış olanlar da dahil CIA`in gizli sorgulamalarına dair son derece çarpıcı ve şoke edici detaylar içerdiği gelen bilgiler arasında.

Haberlere göre, raporu gören Amerikalı yetkililer, raporda, CIA`in Avrupa ve Asya`daki gizli tesislerde sözde terör şüphelilerine uyguladığı, uykudan mahrum bırakma, küçük alanlara hapsetme, cinsel anlamda aşağılama, "waterboarding" adı verilen suda boğulma hissi yaratan sorgulama tekniği gibi işkenceye varan yöntemlerin yanı sıra CIA görevlilerinden, şüpheliden daha fazla bilgi toplanamayacağı netleştikten sonra bile bu yöntemlere devam etmelerinin istenmesi gibi "rahatsız edici ve çirkin" yeni detayların bulunduğunu ifade etti.

Hala gizli tutulan 6 bin sayfalık bir çalışmanın 480 sayfalık özetinden oluşan rapor, CIA`in işkence taktiklerinin şüphelilerden bilgi edinmede ne kadar etkili olduğunu da sorguluyor. CBS`in haberine göre, raporda, CIA`in "hukuki olarak izin verilenin" ötesine geçen uygulamalara imza attığı ve kurumun, programın istihbarat edinmedeki etkinliğine dair Beyaz Saray, Adalet Bakanlığı ve Kongre`ye yalan söylediğine ilişkin kanıtlar yer alıyor.

CIA ve George W. Bush yönetimi, 11 Eylül saldırılarından sonra "kara bölgeler" olarak adlandırılan merkezlerde şüphelilere uygulanan sorgulama teknikleri nedeniyle yoğun eleştirilere uğramıştı. Raporla ilk kez bu tekniklere ilişkin detaylar kamuoyuyla paylaşılacak.

 "IŞİD`e propaganda malzemesi verirsiniz"

Raporun bu hafta yayımlanmasına özellikle Cumhuriyetçiler başta olmak üzere bazı çevreler şiddetle karşı çıkıyor. Bunların başında gelenlerden Temsilciler Meclisi İstihbarat Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Mike Rogers, dün Amerikan televizyonlarına verdiği mülakatlarda, raporun açıklanmasının yurt dışında "şiddet ve ölümlere" yol açabileceğini savundu.

Raporun, IŞİD gibi örgütlere propaganda malzemesi sağlayacağını ve dünya genelinde Amerikalıların hayatını tehlikeye atacağını ileri süren Rogers, raporun aşırılık yanlıları tarafından şiddeti tahrik etmek için kullanılarak ölümlere neden olabileceğinin Amerikan istihbarat camiası üyeleri ve yabancı hükümet liderlerince de özel ortamlarda dile getirildiğini öne sürdü.

Rogers, "(Raporun yayımlanması) Bu korkunç bir fikir. Yabancı ortaklarımız bize bunun şiddet ve ölümlere yol açacağını söylüyor. Kendi istihbarat camiamız, bunun şiddet ve ölümlere sebep olacağını söyledi" diyerek raporun açıklanmasının en azından ertelenmesini istedi.

Bush`un başkanlığının ikinci döneminde, 2006-2009 yılları arasında CIA Direktörü olan Michael Hayden da CBS`e verdiği mülakatta, raporun açıklanmasının, dünya genelindeki Amerikalılar ve ABD tesislerine saldırı düzenlenmesi için kullanılabileceğini savunarak bundan ciddi anlamda kaygı duyduğunu ifade etti.

Hayden, raporun yayımlanmasının ayrıca ABD ile diğer ülkeler arasında istihbarat ve terörle mücadele alanındaki işbirliğine zarar verebileceğini iddia etti.

 Yönetim nasıl bakıyor?

Obama yönetimi ise raporun yayımlanmasını destekliyor ancak zamanlamasına dair birtakım çekinceleri olduğuna ilişkin işaretler de veriyor.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, geçen cuma günü Senato İstihbarat Komitesi Başkanı Feinstein`i arayarak raporun yayımlanmasının zamanlamasını "gözden geçirme" çağrısında bulunmuştu. Ancak yönetim yetkilileri, raporun kamuoyuyla paylaşılmasını desteklediklerini de belirtiyor. Obama da geçen ağustos ayında yaptığı açıklamada, "Bazı insanlara işkence yaptık. Değerlerimize karşı gelen bazı şeyler yaptık" diyerek CIA`in geçmişteki işkence uygulamalarını itiraf etmişti.

Bir Kongre yetkilisi, AP`ye yaptığı açıklamada, Beyaz Saray`ın raporun gizliliğinin kaldırılması için geçen nisan ayından bu yana müzakerelere öncülük ettiğini ve hem Başkan Obama hem de Ulusal İstihbarat Direktörü`nün raporun yayımlanmasını onayladığını söyledi.

Senatör Feinstein ise Kerry ile telefon konuşmasına ilişkin açıklama yapmazken, dün Los Angeles Times gazetesine verdiği mülakatta, bu raporu duyurmaları gerektiğini, CIA`in sert sorgulama tekniklerinin, "ABD`nin büyük gurur duyduğu toplumsal ve anayasal değerlere zarar verdiğini, bu raporu okuyan herkesin bunların yapılmasına bir daha asla izin vermeyeceğini" belirtti.