Bezelye üzerinde yapılan araştırmada, unlu mamüller, içecekler, tatlılar, evcil hayvan yiyecekleri, ilaç ve kozmetik ürünlerde renklendirici olarak kullanılan tartrazin ve sunset yellow isimli katkı maddelerinin fazla doz alımında DNA hasarına neden olduğu saptandı.

SAÜ Bilimsel Araştırma ve Projeler Birimi tarafından desteklenen proje kapsamında muhtelif gıda boyalarının model organizma olarak seçilen bezelye üzerindeki genotoksik etkileri araştırıldı.

Yürütücülüğünü Doç. Dr. Emine Selcen Darçın`ın yaptığı projede Yrd. Doç. Dr. Sema Tülay Hekimbaşı ve yüksek lisans öğrencisi Neslihan Kırca görev aldı. Araştırmada, gıda boyası olarak çeşitli gıdalarda renklendirici kullanılan `tartrazin` ve `sunset yellow` isimli katkı maddeleri seçildi.

İki katkı maddesinin farklı konsantrasyonlarının (10, 25, 50, 100, 200 ve 400 mg/L) kullanıldığı araştırmada, her 2 katkı maddesinin bezelye üzerinde sitotoksik ve genotoksik etkisi gösterdiği tespit edildi.

Araştırmanın sonuçlarına göre; günlük alım değerlerinin üzerindeki konsantrasyonlara maruz bırakılan bezelye tohumlarında mitoz bölünme sırasında anormallikler, kromozom aberasyonları, poliploidi, çift çekirdeklilik ve mikronükleus anormallikleri gözlendi.

Araştırmanın yürütücülüğünü yapan Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekan Yardımcısı, Tarla Bitkileri Bölüm Başkanı Doç. Dr. Emine Selcen Darçın, gıda katkı maddelerinin ilaçlardan meyve sularına, şekerlemelerden dondurmaya, çorbalardan kozmetik ürünlere kadar yaygın bir kullanım alanına sahip olduğunu söyledi.

Gıda katkı maddelerinin insan sağlığının korunması yönünden en sıkı denetim altında tutulan kimyasal madde grubu olduğunu vurgulayan Darçın, "Araştırmada kullandığımız 2 katkı maddesi daha çok unlu mamüller, içecekler, tatlılar, şekerlemeler, jelatinli tatlılar, evcil hayvan yiyecekleri, ilaç ve kozmetik ürünlerde kullanılıyor. Tartrazin`in FDA tarafından günlük azami alınabilecek miktarı 5 mg/kg, sunset yellow için ise günlük azami alınabilecek miktar 3.75 mg/kg. 20 kiloluk bir çocuk için günlük 100 miligram Tartrazin`e, 75 miligram Sunset Yellow`a denk geliyor. Her iki gıda boyası ile ilgili yapılan araştırmalara göre; bütün canlıların günlük alım dozundan daha fazlasına maruz kalması DNA hasarı, kromozom anormallikleri, çift çekirdeklilik ve mikronükleus gibi genotoksik problemlerle karşı karşıya kalınmaktadır" diye konuştu.

"KANSER YAPICI ETKİ GÖSTEREBİLİR"

Gıda boyalarının sağlık için alınan ilaçlarda dahi kullanıldığına dikkati çeken Darçın, gıda katkı maddelerinin tüketiminin, kullanım miktarlarından daha azında bile bazı kişilerde alerjiye sebep olabildiğini ifade etti.

Doç. Dr. Emine Selcen Darçın, şu uyarılarda bulundu: "İlaçlarda beyaz kapsüllerde bir sorun yok. Ancak ilaç renklendirilmişse dikkat edilmeli. Bazı araştırmalara göre gıda boyaları alerjik, mutajenik ve hatta karsinojenik (kanser yapıcı) etki gösterebilirler. Bu sebeple tüketicilerin etiketleri mutlaka kontrol etmesi ve mümkün olduğunca gıda katkı maddesiz ürünler tercih etmeleri gerekiyor. Bu boyaların varlığı üreticiler tarafından gıda, kozmetik veya ilaçların etiketlerinde açıkça belirtilmeli ve özellikle dondurma, şekerleme, tatlılar gibi endişe verici ürünler üzerinde net bir etiket olmadan satılmamalıdır."

Cihan