BİNGÖL-ESOB toplantı odasında düzenlenen seminere konuşmacı olarak katılan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Çocuk Gelişim Uzmanı Yar. Dç. Dr. Ramazan Sak, katılımcılara, NAEYC’in çocuk gelişimi üzerine yıllardır araştırdığı ve gelişime uygun olan 12 prensibi anlattı. 

Konuşmasında okullaşma oranlarına dikkat çeken Sak, Avrupa Ülkelerindeki okullaşma oranlarının yüksek olduğunu belirterek, Türkiye’de 4 yaşta okullaşma oranının yüzde 37 olduğunu söyledi. 

Çocuğun gelişimi için 12 temel prensip şöyle sıralandı:

1- Bütün gelişim alanları (fiziksel, sosyal, duygusal, bilişsel) önemlidir ve bu gelişim alanları birbirleriyle ilişkilidir. Bu nedenle, çocuklarla yapacağınız etkinlikleri çeşitlendirin ve bu etkinliklerde bütün gelişim alanlarını desteklemeye çalışın.

2- Belirli kavram ve becerilerin öğrenme sırasını bilmek, yeni kavram ve becerileri daha önce kazanılmış bilgi ve becerilere dayandırmak, öğretmenlerin uygun bir program hazırlamalarına yardımcı olur. Bu nedenle, çocuklar için bir etkinlik planlarken hazır bulunuşluklarını ve geçmiş yaşantılarını göz önünde bulundurun.

3- Çocukların gelişim ve öğrenme süreçleri çocuktan çocuğa değişmekle birlikte aynı çocuğun farklı gelişim alanlarında da farklılıklar göstermektedir. Aynı takvim yaşındaki çocukları karşılaştırmak hem mümkün değil hem de tehlikelidir. Bu nedenle, çocuklarla yapacağınız etkinliklerde çocukların takvim yaşından çok gelişim yaşını ve bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurun.

4- Gelişim çocuğun hem büyümesinin hem de çocuğun sosyal ve fiziksel çevresinin etkileşiminin sonucudur. Gelişim kalıtım ve çevrenin etkileşiminin ürünüdür. Bu nedenle, çocuklarla çalışırken, onların aileden getirdiklerinin yanısıra çocuğu etkileyebilecek çevresel faktörleri de göz önünde bulundurun.

5- Çocukların ilk deneyimleri, sonraki gelişim ve öğrenmeleri üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkilere sahiptir. Belirli gelişim ve öğrenmeler için uygun zaman dilimleri bulunmaktadır. Bu nedenle, çocukla yaptığınız etkinliklerde çocuğun kritik dönemlerinin farkında olun.

6- Çocukların dil ve fiziksel gelişimleri, problem çözme becerileri, sosyal etkileşimleri ve diğer gelişim alanları gittikçe daha karmaşık bir sürece doğru ilerler. Öğrenme ilk başlarda fiziksel, duyu temelli iken, daha sonra sembolik bilgiye doğru gelişir yani programlar çocuklara birinci elden deneyimler sağlamalı. Bu nedenle, planladığınız etkinliklerde basitten karmaşığa doğru ilerlemeye çalışın ve çocuğun yaparak yaşayarak öğrenmesine fırsat tanıyın.

7- Çocuklar yetişkinlerle tutarlı, güvenli ilişkiler kurduklarında, yaşıtlarıyla olumlu ilişkilere sahip olduklarında en iyi şekilde gelişimlerini tamamlarlar. Sosyal ve duygusal yeterlik daha sonraki okul deneyimlerinde başarı için gereklidir. Bu nedenle, çocuklarla olan ilişkilerinizde onları karşılıksız sevdiğiniz ve her zaman her durumda onlarla olacağınız mesajını verin.

8- Çocukların gelişimi, içinde bulundukları aile başta olmak üzere, okul çevresi ve içinde bulunulan toplum bağlamında en iyi anlaşılabilir. Çocuğun evinde kullandığı dil ve kültürün okul öncesi eğitim kurumlarında yer bulması gerekir. Bu nedenle, çocuklar için etkinlik planlarken, yaşadığı çevrenin ve kültürel değerlerinin farkında olun.

9- Çocuklar farklı şekillerde öğrenir. Öğrenmelerin gerçekleştirilmesinde çok çeşitli öğretme stratejileri ve etkileşimler etkilidir. Piaget ve Vygotsky ‘nin görüşleri gelişime uygun uygulamaların teorik boyutunu oluşturur. Küçük çocuklar dünyayı; aile üyeleri, öğretmenleri, yaşıtları, daha büyük çocuklar ve medyadan öğrenir. Bu nedenle, çocukların farklı insanlarla bir arada olmasına ve farklı deneyimleri paylaşmasına fırsat verin.

10- Oyun çocukların bilişsel, dil ve sosyal yeterliklerini ve öz düzenlemelerini geliştirmek için en önemli araçtır. Bu nedenle, çocuklara ne verirseniz verin, oyunla verin.

11- Gelişim ve öğrenme, çocukların mevcut bilgi ve becerilerinin bir üst aşamasına uygun olduğunda gerçekleşir. Ayrıca, yeni edinen becerileri uygulamak için birçok fırsatlara sahip olmalıdırlar. Bu nedenle, çocuğun hazırbulunuşluklarını göz önünde bulundurun ve ona bir şeyleri deneyimleme şansı verin.

12- Çocukların deneyimleri onların öğrenmeye karşı motivasyonlarını ve yaklaşımlarını biçimlendirir. Çocukların ev ve okuldaki deneyimleri onların öğrenmeye yaklaşımlarını etkiler. Bu nedenle, çocuklarla güçlü ilişkiler kurun, ailelerle çocuklar için en etkili çalışma ve öğretim metotlarını birlikte seçin.

Seminere, Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Yılmaz Çapak ve çok sayıda kadın katıldı.

(Nihat Kanat-İLKHA)