İstanbul’un siluetini bozan Zeytinburnu’ndaki ‘OnaltıDokuz’ kulelerine yıkım kararı çıktı.

Gökdelenlerin daha önce uygulama imar planları ile yapı ruhsatını iptal eden İstanbul 4. İdare Mahkemesi bu kez tarihi siluete etki eden katların yıkılmasına karar verdi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi kararı 30 gün içinde kararı uygulamak zorunda. Binaların sahibi Astay Gayrimenkul İnşaat Yatırım Şirketi Danıştay’dan 30 gün içinde yürütmeyi durdurma kararı alamaz ise gökdelenlerin siluete etki eden katları yıkılacak.

Siluet tartışmalarından sonra İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi, Zeytinburnu’nda 85 metre olarak imar verilen başka bir otel inşaatının yüksekliğini siluete girmemesi için 45 metreye düşürmüştü.

Gökdelenler için Bölge İdare mahkemesinde iki ayrı dava açıldı. Davalardan biri gökdelenlerin yapımına izin veren 1/5000 ile 1/1000 ölçekli nâzım imar planlarının iptaline, diğeri ise Avukat Cihat Gökdemir tarafından açılan ve inşaatın mühürlenerek durdurulması, silueti bozan kısmın yıkılmasına yönelikti.

İlk dava ile ilgili İstanbul 4. İdare Mahkemesi bilirkişi tayin etmişti. Mimar İhsan Sarı, Doç. Dr. Darçın Akın, Prof. Dr. Can Binan, Doç. Dr. Mehmet Küçükmehmetoğlu ve Mimar Mehmet Kaya’dan oluşan bilirkişi 38 sayfalık raporda, ‘Daha önce 1 olan emsalin 2.5’e çıkarılarak İmar Yasası’na aykırı hareket edildiği; (inşaatın) Dünya Miras Alanı Tampon Bölgesi sınırı içinde yer aldığı; İstanbul kara surlarının silueti içinde kaldığı, (inşaatın) İstanbul’un tarihi siluetini olumsuz etkileyerek kamu yararı taşımadığı’ sonuçlarına varmıştı. Mahkemede bilirkişi raporuna uyarak; “Yapıların İstanbul’un Tarihi Yarımada bölgesi ve Türkiye ’nin korumayı taahhüt ettiği Dünya Mirası Alanı üzerinde olumsuz bir durum ortaya koyduğu, Dünya Miras Alanı koruma ilkeleri ve ulusal koruma ölçütleri ile uyuşmadığı anlaşıldığından dava konusu planların şehircilik ilkeleri, planlama esas ve teknikleri ile kamu yararına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır” diye karar verdi. Gökdelenlerin sahibi Astay İnşaat ise bu kararı temyiz için Danıştay’a gitmişti.

Ancak Avukat Cihat Gökdemir’in, koruma kurulunun 15.08.2011’de gökdelenlerin siluete olumsuz etki ettiği yönündeki kararının uygulanması, siluete etki eden kısımların yıkımı için İstanbul 4. İdare Mahkemesi’nde açtığı dava ise devam ediyordu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi mahkemede inşaatın yürürlükte olan plana uygun olarak yapıldığını savunurken, Zeytinburnu Belediyesi yıkım talebinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürdü. Dosyayı inceleyen mahkeme önce davalıların usul yönünden yapılan itirazlarının hukuki zemini olmadığını ve davacının dava açma ehliyeti bulunduğu tespitini yaptı. Mahkeme yine, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde olan Tarihi Yarımada’ya dikkat çekerek, inşaatın sur tecrit bandı içinde kaldığını, İstanbul’un Tarihi Alanları Yönetim Alanı sınırı içinde olduğunu, İstanbul’un Marmara silueti kapsamında kaldığını, dünya miras alanı üzerinde olumsuz bir durum oluşturduğuna yönelik İstanbul 4. Numaralı Koruma Bölge Kurulu’nun 15.08.2011 tarihli kararda belirtildiği gibi Tarihi Yarımada siluetini doğrudan etkilediği vurgusu yaptı.

Mahkeme kararında 09.05.2013 tarihli yapı ruhsatını ve imar planlarını iptal ettiği kararını da hatırlatarak şunları dile getirdi: “Yapıya ilişkin yapı ruhsatlarının ve dayanağı imar planlarının hukuka aykırı olduğunun yargı kararıyla ortaya konularak iptaline karar verilmiştir. Bu iptal hükmü ile söz konusu yapıların, hukuka uygun olarak tesis edilen bir takım işlemler silsilesini geçirmek suretiyle inşa edilmemiş olduğunun belirlenmesi hususu da göz önünde bulundurulduğundan 2863 sayılı kanunun 61. maddesinde öngörülen ‘Kamu kurum ve kuruluşları ve belediyeler ile gerçek ve tüzel kişiler koruma kurullarının kararlarına uymak zorundadır’ hükmü karşısında İstanbul 4 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 15.08.2011 tarihli kararı doğrultusunda uyuşmazlığa konu yapıların yıkımı gerekirken aksi yönünde tesis edilen işlemlerde hukuka uygunluk bulunmamıştır.’’

Davalı şirket tarafından mahkemenin kararı temyiz edilebilir. Ancak idare mahkemesi kararları 30 gün içinde ilgili belediye tarafından uygulanmak zorunda. Yani İBB bir ay içinde yıkıma başlamak zorunda. Sadece davalı olan şirket Danıştay’dan yürütmeyi durdurma talebi isteyebilir. Eğer bu kararı çıkaramaz ise siluete etki eden katlar belediye tarafından yasa gereği yıkılmak zorunda. Daha önceki mahkeme kararında imar planları ve yapı ruhsatı iptal edildiğinden yıkım kararı yoktu.
İBB, Astay İnşaat şirketine siluete etki eden 36 katlı gökdelenlerin 8 katının tıraşlanmasını daha önce teklif etmiş ancak şirket buna yanaşmamıştı. Siluete etki etmemesi için 85 metre yüksekliğindeki binaların 45 metreye düşürülmesi gerekiyor.