Misyoner okullarından biri olan İstanbul`daki Robert Koleji`nden 1950`li yıllarda mezun olan öğrenciler, merasime katılmak için gidiyorlar.

OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA MEKTEP AÇAN YABANCI DEVLETLER:

FRANSA
• Saint - Benoit Fansız Mektebi
• Saint - Georges Fransız Mektebi
• Saint - Louis Dil Oğlanları Koleji
• Saint - Pierre Fransız Mektebi
• Nötre Dame De Sion Fransız Kız Lisesi
• Saint - Pulcherie Fransız Mektebi
• Saint - Josep`n Fransız Koleji
• Saint - Esprit Fransız Mektebi
• İmmacule Conception Fransız Mektebi

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
• Harput Amerikan Koleji
• İstanbul Robert Koleji
• İstanbul Amerikan Kız Koleji
• Merzifon Amerikan Koleji

İTALYA
• İtalyan Kız Ortamektebi (Ağahamamı Kız Ortaokulu)
• İtalyan Kız Ortamektebi
• Büyükdere İtalyan Mektebi (R. Scuole Femminiledi Büyükdere)
• Santa - Maria İtalyan Mektebi (Büyükdere)
• Bakırköy İtalyan Mektebi
• Yedikule İtalyan Mektebi
• İtalyan Erkek Mektebi (R. Scuole Elementare Maschile)
• Beykoz İtalyan Mektebi
• Sainte - Marie İtalyan Mektebi (Beyoğlu)
• Sacre Cour İtalyan Kız Mektebi (Yeşilköy)
• Bartelemeo Giustiniani İtalyan Mektebi
• San - Pietro İtalyan Kız Mektebi (Galata)
• İtalyan Kız Mektebi (Kadıköy)
• San - Pietro Mektebi (Kadıköy)

Anadolu`daki Amerikan misyonerleri 1891`e kadar 9 kolej kurdular:

• İstanbul`da Robert Koleji (1862),
• Beyrut`ta Amerikan Üniversitesi (1866),
• İstanbul`da Amerikan Kız Koleji (1873),
• Antep`te Merkezi Türkiye Koleji (1876),
• Harput`ta Fırat Koleji (1878),
• Maraş`ta Merkezi Türkiye Kız Koleji (1882),
• Merzifon`da Anadolu Koleji (1886),
• Tarsus`ta Paul Enstitüsü (1888)
• İzmir`de Uluslararası Kolej (1891).

Anadolu`daki 5 Amerikan Koleji`nin ana sponsorları Ermeniler`di.

Harput Amerikan Koleji`nin Ermeni hocalarından birkaçı.

Harput Amerikan Koleji

Harput Amerikan Koleji Mamurat-ül Aziz Vilayeti’nde kurulmuştur. Amerikalıların Harput’a gelişi 1856 yılına dayanır. George H. Dunsman adında genç bir misyoner Harput’a gelmiş ve Harput’da Hıristiyanlığı yayma çalışmaları için inceleme ve araştırmalar yapmıştır. Bu incelemeler ışığında Harput’daki azınlıkların bu çalışmalar için çok uygun olduğuna karar vererek Harput’da misyoner okullarının kurulması için girişimi başlatır. Kısa müddet sonra misyonerler hiçbir masraftan kaçınmayarak Harput`daki geleneksel sivil mimariye uygun bir tasarım içeren kolej binasını yapmışlardır.

1857 yılında Harput’a C.H.Wheller adında bir misyoner daha gelmiştir. Kısa zaman sonra ise O.P. Allen ile H.N. Barnum da Harput’a gelirler. Amerikan Koleji`nin Harput’un Şehroz Mahallesinde birkaç bina satın alınarak inşaatına başlanır. Amerikan Misyoner Cemiyetleri tarafından çok ciddi maddi imkânlar da sağlanarak yapılan kolej için ilerleyen zamanlarda satın alınan binaların sayısı artar. Amerikan Koleji sahası 60.000 metrekareyi bulur. O yıllardaki Harput evlerine göre oldukça modern binalar yapılmıştır. Şehroz mahallesinde binalar satın alınarak yapıldığından dolayı, Kolej birbirinden bağımsız yapılardan oluşur.

Kolej, Harput Dağ Kapı dışındaki Mezra’ya hâkim bir tepede yapılmıştır. Sur dışında yer alan bu kolej, sur içindeki mahallelere göre oldukça yeşil bir alandır.

1- Kolejde Harputlulardan başka, çevre vilayetler olan Bingöl, Arapkir, Kemaliye, Dersim, Erzincan ve Diyarbakır`dan gelen Ermeni ve Süryani öğrenciler yatılı eğitim görüyorlardı. Kolej bünyesinde yurt ve aşhane de yapılmıştır.

2- Kolejde kimsesiz çocuklar için yetimhane yapılmıştır. Bu yetimhanede 177 kız, 122 erkek kimsesiz çocuk kalıyor ve kolejde tahsil görüyorlardı.

3- Şehroz Mahallesinde var olan kilise yerine daha büyük bir kilise yapılmıştır. Kolej bu kilise çeveresinde gelişerek genişlemiştir.

4- Kolej binalarında gösteri yapmak amacıyla müsamere ve konser verilen salon yapılmıştır.

5- Kolej bünyesinde bir orkestra kurulmuş, konserler verilmiştir.

6- El işi dersleri için atölye salonları yapılmış, resim, nakış, dikiş, ipek böcekçiliği, marangozluk gibi her alanda kurslar düzenlenmiştir.

7- Şehroz Mahallesinde sadece kolej binaları yapılmamış yaz ve kış aylarında kullanılmak üzere öğretmenlerin oturacağı lojmanlar yapılmıştır.

8- Okul bünyesinde revir yapılmış bu revirlerde sağlık derslerinde staj yapma imkânı sağlanmıştır. Bu revirlerde hemşire ve tıp araştırmacısı yetiştiriliyor ve bu hemşireler hastanelerde görevlendiriliyordu.

9- Kolejden mezun olan öğrencilerin yüksek tahsil yapmaları için, başta Amerika olmak üzere, bir çok ülke için burslar sağlanmıştır.

10- Rüzgâr enerjisinden yararlanarak bir su deposu yapılmış, bu depo sayesinde yaz aylarında sıcak su kullanılmıştır.

11- Okulda Ermenice, Fransızca, İngilizce, Cebir, Edebiyat dersleri, Ermeni tarihi, Teoloji, Felsefe, Sosyoloji ve Sağlık dersleri veriliyordu.

kaynak: armenian on web