Sorumluluk duygusu tıpkı özgüven duygusu gibi özerklik dönemi ile birlikte kazanılmaya başlar. Ortalama 1,5 yaşlarındaki bir çocuğa verilen basit görevler çocuğun ince motor becerlerinin gelişmesini sağlarken aslında çocuğun sorumluluk duygusu kazanmasına katkı sağlar.

Çocuğun ilk sorumluluğu, kendi başına yemek yiyebilmesi olmalıdır. Kendi başına yemesi noktasında desteklenen çocuk yeterlilik hissi edinerek sorumluluk duygusunun temellerini oluşturur. Dolayısıyla öz yeterlilik duygusu oluşan çocuğun sorumluluk duygusu da gelişmeye başlar.

Çocuğa bir konuda sorumluluk kazandırmak isteyen ebeveynler öncelikle çocuğa o konuda açıklama yapmalıdır. Mesela dişleri düzenli fırçalama konusunda çocuğuna sorumluluk kazandırmak isteyen bir ebeveyn, ilk olarak çocuğun yaşına uygun şekilde hikâyeler ve oyuncaklarla diş fırçalamanın gerekliliği anlatmalıdır. Ama asıl önemli olan çocuğa yapılan açıklamalar değil, ebeveynin çocuğa doğru rol model olmasıdır. Yani sadece; “Hadi git, dişlerini fırçala” diyen bir ebeveyn karşısında çocuk, kalkıp dişlerini fırçalamak istemez. Çünkü çocuk için basit bir diş fırçalama bile, birçok alt beceriden oluşur.

Şöyle ki; çocuk dişlerini fırçalamaya gittiğinde diş macununun kapağını açacak sonra yeterli miktarda fırçaya sürecek, macunla işi bitince fırçayı bırakıp macunun kapağını kapatacak ve macunu tekrar aldığı yere koyacak sonra fırçayı eline tekrar alıp anne babasının gösterdiği gibi fırçalamaya çalışacak… Böyle anlatılınca basit dediğimiz diş fırçalamanın bile çocuk için birden fazla işlevsellik gerektirdiğini fark edebiliriz. Dolayısıyla çocukların bunları otomatik şekilde yapabilmesi ebeveynin belli bir süre çocuğuyla birlikte yapmasıyla mümkündür. O nedenle sorumluluk kazandırırken ebeveynlerin çocuğa eşlik etmesi, çocuğa komut vermelerinden çok daha etkili ve problemsizdir.

Her diş fırçalama zamanı ebeveynlerin; “Haydi dişlerimizi fırçalıyoruz!” diyerek neşeyle banyoya koşmaları ve bunu yaparken her aşamayı her defasında tek tek anlatarak göstermeleri gerekir, tâ ki çocuk bu alışkanlığı kazanana kadar. Şunu da hatırlatayım ki alışkanlıklar en az 6 haftada oluşmaya başlar. Bunun için de ebeveynlerin biraz sabır göstermeleri gerekebilir. Bir de ebeveynlerin, çocuğa sorumluluk kazandırayım derken çocuğa mükemmeliyetçi davranarak çocuğun hatalarını sürekli düzeltmeye kalkabilir, bu yaklaşım da çocuğu sorumluluk almaktan kaçırabilir ve çocukla olan iletişimlerinde problem oluşturabilir. Ebeveynler unutmamalıdır ki; çocuğa eşlik etmek, çocuğun ebeveynini doğru rol model almasını sağlar. (İLKHA)