Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) verilerine göre, her yıl 6,7 milyon erken ölümün nedeni, dış mekan ve ev ortamındaki hava kirliliği olarak belirtiliyor. Dış mekan kirliliğinin 2019'da 4,2 milyon erken ölüme neden olduğu tahmin edilirken, bu ölümlerin yaklaşık yüzde 89'u Güneydoğu Asya ve Batı Pasifik'teki düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor.

İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IQAir, 134 ülke ve bölgedeki 7.812 noktada bulunan 30 binden fazla hava kalitesi izleme istasyonundan elde ettiği verilerle 2023 Dünya Hava Kalitesi Raporu'nu açıkladı. DSÖ standartlarına göre, hava kirliliğine yol açan 2,5 mikrondan küçük parçacık miktarını gösteren PM2,5 yoğunluğunun metreküp başına en fazla 5 birim olması gerektiği halde, 2023'te 134 ülke ve bölgeden 124'ünde bu sınırın aşıldığı ortaya çıktı.

Rapora göre, Bangladeş, DSÖ'nün kılavuz değerini 15 kat aşarak 79,9 birimle en yüksek PM2,5 yoğunluğuna ulaşarak havası en kirli ülke oldu. Bangladeş'i 73,7 birimle Pakistan, 54,4 birimle Hindistan, 49 birimle Tacikistan ve 46,6 birimle Burkina Faso takip etti. Türkiye ise 20,3 birimlik PM2,5 yoğunluğu ile listede 44. sırada yer aldı.

Dünya genelinde veri paylaşımı yapan 134 ülke ve bölgeden yalnızca 10'u DSÖ'nün yıllık PM2,5 kılavuz değerini aşmadı. Fransız Polinezyası, 3,2 birimlik PM2,5 yoğunluğu ile havası en temiz bölge olarak kayıtlara geçti. Mauritius 3,5, İzlanda 4, Grenada 4,1, Bermuda 4,1, Yeni Zelanda 4,3, Avustralya 4,5, Porto Riko 4,5, Estonya 4,7 ve Finlandiya 4,9 birimle DSÖ'nün belirlediği sınırı aşmayan ülkeler arasında yer aldı.

"2,5 mikron boyutundaki partiküller akciğere ulaşabiliyor"

Tütün Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, solunum yollarında 10 mikron boyutundaki partiküllerin daha üst kademelere yerleştiğini, daha küçük olan 2,5 mikron boyutundaki partiküllerin ise solunum yollarında daha derinlere ilerleyerek akciğere kadar ulaşabildiğini ve kansere neden olabileceğini belirtti:

"Hava kirliliği, partikül kirliliği tahriş edici etkiler gösterir ve bu durumda enfeksiyonların yerleşmesi kolaylaşır. Özellikle var olan enfeksiyonlar veya akciğer hastalıkları, örneğin astımlı kişilerde, hava kirliliği astım atağının şiddetlenmesine veya astımın alevlenmesine yol açabilir. Herhangi bir sağlık sorunu olmayan bireyler bile, uzun süre kirli hava solumaya devam ettiklerinde tahriş edici etkilere bağlı olarak bu tür sorunlarla karşılaşabilirler."