TRAPPIST-1 sistemindeki dünyalardan biri, yalnızca 40 ışık yılı uzaklıkta, yaşamı destekleyebilecek bir atmosfere sahip olabilir.
James Webb Uzay Teleskobu’ndan (JWST) elde edilen heyecan verici yeni gözlemler, Dünya büyüklüğündeki ötegezegen TRAPPIST-1e’nin yüzeyinde sıvı suya imkân tanıyabilecek, Dünya’dakine benzer bir gaz zarfına sahip olabileceğini gösteriyor.
Her ne kadar tespit şimdilik belirsiz olsa ve daha fazla inceleme gerektirse de, bu bulgu gökbilimcilerin ikinci bir Dünya bulma arayışındaki en güçlü aday olarak değerlendiriliyor. MIT’den gökbilimci Sara Seager, çalışmanın ortak yazarlarından biri olarak şunları söylüyor:
“TRAPPIST-1e, yaşanabilir bölgedeki en güçlü adaylarımızdan biri olmaya devam ediyor. Bu yeni sonuçlar, onun nasıl bir dünya olduğunu anlamaya bizi bir adım daha yaklaştırıyor.”
Güneş Sistemi dışındaki yaşanabilir dünyaları ararken gökbilimciler için en önemli ölçüt, gezegenin yüzeyinde sıvı su barındırabilme olasılığı. Su, biyokimyasal süreçler için vazgeçilmez. Bunun için gezegenin yıldızına olan mesafesinin ne çok uzak, ne de çok yakın olması gerekiyor – yani tam “yaşanabilir bölgede” yer alması şart.
2016’da duyurulan TRAPPIST-1 sistemi, bu açıdan baştan beri heyecan uyandırmıştı. Kırmızı cüce bir yıldızın çevresinde yedi kayalık gezegen dönüyor ve bunlardan birkaç tanesi doğrudan yaşanabilir bölgede bulunuyor.
Ancak suyun sıvı halde kalabilmesi için yalnızca doğru mesafe yetmiyor. Aynı zamanda, buharlaşmayı veya donmayı engelleyecek bir atmosfer gerekiyor. İşte sorun burada başlıyor.
Kırmızı cüce yıldızlar, Güneş’e kıyasla çok daha aktif; sık sık parlamalarla gezegenlerin atmosferlerini süpürüp yok edebiliyor. Nitekim TRAPPIST-1 sistemindeki “d” gezegeninde atmosfer bulunamadı. Ancak TRAPPIST-1e biraz daha uygun bir mesafede, bu yüzden şans daha yüksek görünüyor.
ABD’den Néstor Espinoza (STScI) ve Natalie Allen (Johns Hopkins Üniversitesi) liderliğindeki ekip, TRAPPIST-1e yıldızının önünden geçerken (transit) oluşan ışığı JWST ile inceledi. Amaç, atmosferin varlığına ve bileşimine dair ipuçları bulmaktı.
MIT’den astrofizikçi Ana Glidden başkanlığındaki ikinci bir ekip de bu verileri yorumladı. Dört geçişten toplanan veriler, yıldızın kendi aktivitesinden kaynaklanan “gürültü”den arındırıldıktan sonra incelendi. Sonuçlar şimdilik iki ihtimale işaret ediyor:
Ya TRAPPIST-1e, nitrojen gibi ağır gazlardan oluşan bir atmosfere sahip.
Ya da yalnızca çıplak bir kaya parçası, yani atmosferi yok.
Ekip, ilk seçeneğin daha olası olduğunu düşünüyor.
Dünyaya Benzer Bir Atmosfer mi?
Spektral veriler, gezegende yüksek oranda karbondioksit bulunmadığını gösteriyor. Yani Venüs veya Mars benzeri bir atmosfer ihtimali zayıf. Aynı şekilde, hidrojen açısından zengin, yoğun karbondioksit ve metan içeren atmosfer senaryosu da olasılıklar arasında düşük görünüyor.
Buna karşın, veriler moleküler nitrojen açısından zengin, az miktarda karbondioksit ve metan içeren bir atmosferle uyumlu. Dünya atmosferinin yaklaşık %78’i de moleküler nitrojenden oluşuyor. Bu doğrulanırsa, TRAPPIST-1e bugüne dek keşfedilen en Dünya benzeri ötegezegen olabilir.
