Bu borçlar, büyük oranda Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in imzasını taşıyan Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) kapsamında verilen kredilerden kaynaklanıyor.
Avustralya merkezli Lowy Enstitüsü tarafından yayımlanan rapora göre, bu borç ödemeleri şimdiye kadarki en yüksek seviye olacak. 75 ülkenin Çin’e olan borcu, Lowy'nin 2025 yılı için hesapladığı 35 milyar dolarlık toplam geri ödeme yükünün büyük kısmını oluşturuyor.
Raporda dikkat çeken değerlendirmelerden biri şu şekilde:
“Şimdi ve bu on yılın geri kalanında, Çin gelişmekte olan ülkeler için artık bir borç veren değil, bir borç tahsildarı olacak.”
Çin, 2016 yılında yılda 50 milyar doları aşan kredi hacmiyle dünyanın en büyük ikili borç vereni konumuna gelmişti. Kuşak ve Yol projeleri kapsamında verilen krediler; yol, liman, okul, köprü ve hastane gibi altyapı yatırımlarını finanse etti. Ancak bu projeler, Çin'in siyasi nüfuzunu artırdığı ve alıcı ülkeleri “borç tuzağına” çektiği gerekçesiyle eleştirilmişti.
Lowy Enstitüsü, geçen ay yayımladığı başka bir analizde, Laos’un enerji sektörüne Çin destekli aşırı yatırım nedeniyle borç krizine sürüklendiğini açıklamıştı.
Rapor, Çin’in alacaklı konumunu “siyasi baskı unsuru” olarak kullanabileceğine dikkat çekiyor. Özellikle Honduras, Nikaragua, Solomon Adaları, Burkina Faso ve Dominik Cumhuriyeti gibi, son 18 ayda Tayvan yerine Çin’i diplomatik olarak tanımaya başlayan ülkelere verilen yeni büyük krediler bu bağlamda örnek gösteriliyor.
Çin ise kendi ekonomik yavaşlaması nedeniyle alacaklarını geri almak isterken, bir yandan da diplomatik baskıyla karşı karşıya. Pekin yönetimi, “borç tuzağı” eleştirilerini reddediyor ve BRI kapsamındaki kredilerin, başka hiçbir ülke destek vermezken sunulduğunu savunuyor.
Ancak Çin’in borçlandırma sürecine ilişkin şeffaf veri paylaşımı oldukça sınırlı. Lowy Enstitüsü, Dünya Bankası verilerine dayansa da gerçek borç miktarının çok daha yüksek olabileceğini belirtiyor. AidData adlı kurum, Çin’in toplamda 385 milyar dolarlık “gizli borç” alacağı olduğunu tahmin ediyor.