Yaklaşık bir yüzyıldır, gökbilimciler yıldızların galaksi merkezinin etrafında döndüğünü biliyordu. Gaia bu yıldızların hızlarını ve yörüngelerini haritalandırdı. 1950’lerden bu yana araştırmacılar, Samanyolu’nun disk kısmının eğilmiş (bükülmüş) olduğunu kabul ediyordu. 2020’de Gaia, bu diskin aynı zamanda bir topaç gibi zamanla sallandığını da ortaya koydu.
Şimdi ise, Güneş’ten on binlerce ışık yılı uzaklıktaki yıldızların hareketlerini etkileyen devasa bir dalganın varlığı netlik kazandı. Göle atılan taşın ardından oluşan dalgalar gibi, bu yıldız dalgası da Samanyolu’nun dış diski boyunca yayılıyor.
Yeni keşfedilen bu galaktik dalga, Gaia’nın Samanyolu haritaları üzerine kırmızı ve mavi renkte gösterilen binlerce parlak yıldızla tasvir ediliyor. Sol taraftaki görüntü, galaksiye “yukarıdan bakış”, sağdaki ise galaksinin dikey kesitinden, dalganın “yan” görünümünü sunuyor. Bu kesitte galaksinin “sol” tarafının yukarı, “sağ” tarafının aşağı kıvrıldığı görülüyor (bu diskin eğilmesidir). Dalga kırmızı alanlarda yıldızların diskin üstünde, mavi alanlarda ise altında bulunduğunu gösteriyor.
İtalya’daki INAF Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden gökbilimci ve çalışmanın baş yazarı Eloisa Poggio, “Bu olayı ilginç kılan şey, sadece dalganın 3 boyutlu uzayda görsel yapısı değil, aynı zamanda yıldızların hareketlerinin de dalga benzeri bir desen izlemesi,” diyor.
Galaksinin yandan görünümündeki beyaz oklar, yıldızların hareket yönlerini gösteriyor. Dikkat çeken şey, yıldızların dikey hareket deseninin (beyaz oklar) yıldızların konumlarıyla oluşturduğu dalga deseninden (kırmızı/mavi renkler) biraz yatay olarak kaymış olması.
Bilim insanları, bu galaktik sarsıntının kaynağını henüz bilmiyor. Geçmişte yaşanmış bir cüce galaksi çarpışması olası bir açıklama olabilir, ancak daha fazla araştırma gerekiyor.
Bu dev dalga, Güneş’ten 500 ışık yılı uzaklıkta başlayan ve 9.000 ışık yılına kadar uzanan daha küçük ölçekli “Radcliffe Dalgası” ile bağlantılı da olabilir.