Maymun çiçeği yakın temas yoluyla yayılan, en yaygın olarak Afrika'da bulunan ve nadir görülen bir viral enfeksiyondur. İlk kez insanlarda virüsün saptanması, 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde çiçek hastalığının 1968 yılında eradike edildiği bir bölgede bir çocukta olmuştur. O tarihten itibaren vakaların çoğu ülkenin kırsal, yağmur ormanı bölgelerinden bildirilmiştir. 1970 yılından itibaren 11 Afrika ülkesinde insanlarda M-Çiçeği hastalığı bildirilmiştir. 1970 ve 1980 yılları arasında 59 insan M-Çiçeği vakası bildirilmiştir. Bu vakaların tümü, Batı ve Orta Afrika'nın yağmur ormanlarında küçük orman hayvanlarına (kemirgenler, sincaplar ve maymunlar) maruz kalan bireyler arasında meydana gelmiştir.
Maymun Çiçeği, insanlara enfekte bir kişi ya da hayvanın cilt lezyonları veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla bulaşır. Damlacık yolu ile bulaşmaz. Koronavirüs ile karıştırmamak gerekiyor. Koronavirüs damlacık ile bulaştığı için yayılımı daha hızlıdır. Maymun Çiçeği’nde ise direk temas gerekiyor veya cinsel yolla bulaşıyor. Hayvanlardan insana bulaşma ise enfekte bir hayvanın derisinin yüzülmesi, ısırılması, sıvıları veya atıklarıyla doğrudan temas, çizilme yoluyla gerçekleşebilir. Virüs, özellikle sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlarda daha yaygındır. Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvanların etleri ve enfekte hayvanların diğer ürünlerini yemek hastalığın bulaşı için olası bir risk faktörüdür. İnsandan insana bulaşmada uzun süreli yakın ten tene temas önemlidir. Enfekte kişinin sekresyonları ile direkt temas (lezyonlarla temas edecek şekilde sarılma, masaj, cinsel temas gibi), cilt lezyonları ile bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) doğrudan temas veya yakın zamanda cilt lezyonlarından kontamine olmuş nesnelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temas bulaş yollarıdır. Toplu kullanılan havuzlar, saunalar vb. yerler yayılım için riskli yerlerdir.
Hastalığın belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk bulunur. Diğer hastalıklardan en önemli farkı ise tipik olarak yüz, eller, ayaklar ve ağızda başlayan, ardından içi sıvı dolu lezyonlara dönüşen döküntüler de yaygın belirtiler arasındadır. Döküntüler zamanla irinle dolan kabarcıklara dönüşür, ardından kabuklanır ve dökülür. Genellikle 2 ila 4 hafta sürer ve döküntüler tamamen iyileşene kadar virüs başkalarına bulaşabilir. Bu sebeple Maymun Çiçeği görülen kişilerde 4 haftalık karantina önemlidir.
Çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilen antiviral ajanlar, M-Çiçeği tedavisi için de kullanılmaktadır. Semptomlara yönelik tedavi verilir. Maymun çiçeği nadiren ölüme neden olur. 2022 yılından sonra pandemik hale gelen formu ile bağışıklık sistemi normal kişilerde fatalite oranı binde 1’in altındadır. Koronavirüs ile kıyaslama yapıp korku panik havası oluşmasına neden olacak hareketlerden uzak durmalıyız. Kişisel hijyenin korunmasına dikkat edilmelidir.
Çiçek hastalığına karşı aşının rutin uygulandığı dönemde çiçek aşısıyla aşılananlarda, çiçek aşısının Maymun Çiçeğini önlemede yaklaşık %85 oranında etkili olduğu gözlemsel birkaç çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu nedenle daha önce çiçek aşısı olanlar hastalığı daha hafif geçirebilir ya da hastalıktan korunabilirler. Artık günümüzde çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değildir.
Maymun Çiçeği aşısının 2022 yılında ABD’de onayı alınmıştır.
Paniğe gerek yoktur. Maymun Çiçeği ile ilgili Sağlık Bakanlığımızın verdiği bilgileri dikkate alalım. Bakanlık dışında ortamı malipüle eden haberlere itibar etmeyelim.
Fransa’nın Afrika’dan kovulduğu bir zamanda Afrika merkezli bir salgın haberi zamanlaması manidar değil mi? Birileri Afrika ülkelerine operasyon mu çekiyor sorusunu soramadan yapamıyorum.
Hasan Sabaz
Abdullah Aslan
Özkan Yaman
M. Zülküf YEL
