Ne kadar vahim bir tablodur ki dolar kurundaki artış direk mutfağımıza yansıyor. Mutfağımıza gelen her ürün için bu durum geçerlidir ne yazık ki. Hatta kahvaltımızda pişirerek, kızartarak veya omletini yaparak tükettiğimiz bir çok yemeğe karıştırarak harcadığımız yumurta bile bundan etkileniyor.
Türkiye'de yumurta fiyatlarının belirlendiği Afyonkarahisar'ın Başmakçı ilçesinde üreticiler artan girdi fiyatlarından dolayı yumurta fiyatlarında artışa gitti. Bu artışın en büyük sebebinin de dolar kurundaki artışın girdi fiyatlarını artırdığından kaynaklandığını belirttiler.
Üretici yumurta fiyatlarındaki artışa sevinse de tüketici aynı görüşte değil. Çünkü sofraların vazgeçilmezi olan yumurtadaki fiyat artışı cep yakıyor. Bir köy yumurtası 800 kuruş ise bir koli yumurta 24 TL`ye tekabül ediyor. Çiftlik yumurtası için aynı şeyi söylemek güç. Çok daha düşük hatta köy yumurtasının yarı fiyatına çiftlik yumurtasını bulma imkanı olsa da hiçbir zaman çiftlik yumurtası köy yumurtasının yerini tutamaz.
Köy yumurtası organik ve tamamen doğal. Bu yüzden de tamamen vitamin ve protein sağlıyor.
Yumurta fiyatlarındaki artıştan tüketici rahatsız olsa da Türkiye`nin gerçeği bu. İster iç etkenlerden kaynaklansın isterse dış etkenlerden, dolardaki artış çoğu zaman direk bazen de dolaylı olarak fiyatlara yansıyor. Üç ay gibi bir süre zarfında dolardaki artış %17 civarındadır. Vergileri de dahil edildiğinde bu oran %20-25 oranında fiyatlara yansır.
Yumurta fiyatlarını artırmanın haklı sebepleri olsa da bunu belirttiğimiz oranlarda yani %20-25 oranlarında yapmak haklılıktır. Ancak artışa baktığımızda bu oranın %74-75 oranlarında olduğunu görürüz. Yumurta Üreticileri Merkez Birliğinin (YUMBİR) aylık yumurta fiyatları verilerine göre, yumurtanın üretici fiyatı, geçen ayın ikinci haftasında ortalama 23 kuruşken, yaklaşık bir ay içinde yüzde 74 artış gösterdi ve aralık ayının ikinci haftasında ortalama 40 kuruşa çıktı.
Üreticiler fiyattaki artışın sadece dolar kurundaki artıştan kaynaklanmadığını, pek çok ülkede baş gösteren kuş gribi sonrası artan ihracatı ve üretici sonrası fiyatlama yapan aracıları gösteriyor.
Yaklaşık 30 ülkede görülen kuş gribi nedeniyle bazı ülkelerin yumurta ticareti durdu. Türkiye bu ülkelerden boşalan pazarlara girmeye başladı. Örneğin Ukrayna ve İran'dan boşalan pazarlara girildi. ihracat arttı. Bu nedenle iç piyasada arz azaldı ve fiyatlar kısa sürede yükseldi.
Üreticileri bu artışın yaz aylarındaki zararlarını hala karşılamadığını çünkü yaz aylarında yumurtayı 15 kuruştan sattıklarını halbuki maliyetin 25 kuruş olduğunu belirtiyor. Bu dönemde bir çok firma zararlarını karşılayamadığından battı ve şu anda üretim yapmıyor.
Yumurta üreticisi elindeki yumurtayı tüketmek zorundadır. Yumurta raf ömrü kısa olan ve hızlı tüketilmesi gereken bir üründür. Soğuk hava depolarında saklamak mümkün olsa da kısa sürede tüketilmesi gereken bir üründür. Kış aylarında depolama sıkıntısı çok olmamakla beraber yazın depolamak ve bekletmek daha büyük sorun buna karşılık yazın maliyet çok ve fiyatta düşük olunca üreticilerin batması kolaylaşıyor.
Üreticilerden sonra ki aracıların üreticiden aldığı fiyattan daha fazla kazanma yoluna giderek fiyatını artırdığını belirten üreticiler fiyat artışına yapılan ihtirazlara şaşırdıklarını ifade ediyor.
Üreticilerin bu kadar sebep sıralamasından sonra biz tüketiciler ne diyelim. Fiyatları sineye mi çekelim yoksa yumurta yemeye aramı verelim. Yumurta yemeğe ara veremeyeceğimize göre fiyatları sineye çekmekten başka çare yok anlaşılan.
Hasan Sabaz
Abdullah Aslan
Özkan Yaman
M. Zülküf YEL
