Güneşin zararlı ışınlarından canlıları koruyan ozon tabakası dünyanın hangi katmanında bulunur?

Atmosferdeki sera gazları miktarının aşırı artmasından kaynaklanan küresel ısınmaya neden olan gazların başında atmosfere salınan yüksek miktardaki  karbondioksit gelmektedir. 

Atmosferdeki ozonun %90’ı, Stratosferin üst kısmında yer yüzeyinden 15-50 km arasında yer almaktadır. Toplam ozonun bulunduğu tabakaya Ozon tabakası adı verilmektedir.  Ozan tabakası Güneş’ten gelen UV-B ve UV-C gibi zararlı ışınlarını tutarak Dünyanın yüzeyine ulaşmasını ve canlıların yaşamını tehdit etmesini önler. 

OZON TABAKASININ OLUŞUMU NASILDIR?

Fotosentez sonucunda oksijenin  stratosfer tabakasında birikmesiyle  güneş ışınları bu tabakada bulunan oksijen moleküllerine çarpmış ve  bu moleküllerin iki oksijen atomuna bölünmesini sağlamıştır. Bunun sonucunda oksijen atomları ile oksijen molekülleri birleşerek ozon molekülünü  o da ozon tabakasını oluşturmuştur. 

Canlıların korunmasını sağlayan Ozon tabakası kimyasalların da etkisiyle delinme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Dünyada kullanılan azot, klor,  hidrokloroflorokarbonlar (HCFC), kloroflorokarbonlar (CFC)  gibi maddelerin etkisiyle ozon tabakasındaki incelme özellikle  Güney Kutbu'nda görülmüştür.

Atmosferdeki sera gazları tarafından uzaya yayılması engellenen aşırı ısının önemli bir kısmı okyanuslar tarafından soğuruluyor. Bu durum yeryüzünün ortalama sıcaklığının daha yavaş bir biçimde artmasına neden oluyor.  Ancak okyanus suları ısındıkça etkinlikleri de azalmaktadır. Bu durum 1900’lerin ikinci yarısında tespit edilmiş sulardaki ısınmanın üçte birinin, atmosferdeki ozon seviyesinde yaşanan değişimlerle bağlantılı olduğu ortaya konulmuştur.  CFC kullanımının yasaklanması ile ozon tabakasının incelmesinin durduğu hatta tabakanın kendi kendini tamir ettiği ve kalınlaştığı belirtilmiştir. 

OZON TABAKASI İNCELİRSE NE OLUR?

Ozon tabakasının incelmesi halinde dünyaya ulaşan zararlı güneş ışınları cilt kanseri ve bağışıklık sistemi rahatsızlıklarının artmasına yol açacak, ekolojik denge bozulacaktır. 

OZON HANGİ KATMANLARDA BULUNUR? 

Atmosferdeki ozonun %90’ına yakını, yer yüzeyinden itibaren yaklaşık 10–50 km (32.000–164.000 feet) seviyeleri arasında bulunan stratosfer tabakası içinde yer alır. Geri kalan %10’luk ozon miktarı ise yerden yaklaşık 10–15 km’ye kadar uzanan troposfer tabakası içinde bulunmaktadır. Ozon  yıl boyunca ekvator kuşağı üzerindeki stratosfer tabakasında üretilmekte, hava hareketleri ile buradan kutuplara doğru taşınmaktadır.

OZON TABAKASINI NASIL KORURUZ?

-CFC ve HCFC içeren spreyleri kullanmayın

-Buzdolabınızın ve derin dondurucunuzun termostatını  doğru sıcaklığa ayarlayın

-Aracınızda  ozon tabakasına zarar veren maddeleri içermeyen klimaları tercih edin

-Buzdolabını, kondansatörün bulunduğu arka tarafta düzenli olarak temizleyin

-Eski buzdolapları, dondurucular veya klima üniteleri, yasaklar uygulamaya konmadan önce üretilen ozon tabakasını incelten maddeler içerebilir. Bakım ve geri dönüşümünü sağlayın

OZON TABAKASININ DELİNMESİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE SEBEP OLUR MU?

Ozon tabakasında meydana gelen delinmenin doğrudan iklim değişikliğine neden olmayacağı ancak Güney Yarım küre üzerindeki iklimi etkilediğini söylemek mümkündür. Zararlı  UV ışınlarının bir kısmı ozon deliği boyunca kayar ancak bu güneş enerjisinin yüzde birinden az bir kısmı kadardır. Bu yüzden ozondan kaçan UV ışınlarının gezegen üzerinde küresel ısınmaya sebep olduğunu söylemek pek mümkün değildir.