Gündelik hayatı olumsuz yönde etkileyebilen hastalık: Fobi

Bir tür kaygı bozukluğu türü olan fobinin kişinin belirli durum, canlı-cansız varlık veya mekâna yönelik olarak hissettiği ileri düzeydeki korku hali olarak tanımlayan Psikiyatri Uzmanı Sağlam, Fobilerin özgül, sosyal ve agorafobi olmak üzere 3 kategoride sınıflandırıldığını söyledi.

Fobi nedir?

Dışardan gelen tehlikelere karşı verdiğimiz duygusal yöndeki tepkilere korku adı verildiğini ifade eden Sağlam, fobiyi şu şekilde tanımladı:

“Dışardan kişinin tehlikelere karşı gösterdiği tepki veya duygulara biz korku diyoruz. Bu korkuların bir kısmı normal bir kısmı da normalden fazla olabiliyor. Fobi, bir takım ortamlarda kişinin aşırı gösterdiği korku hali veya aşırı kaygı halidir. Fobiyi temel olarak bu şekilde tanımlaya biliriz.”

Agorafobi nedir?

Fobiyi 3 temel başlık altında tanımlayan Psikiyatri Uzmanı Sağlam, fobilerin özgül, sosyal ve agorafobi olmak üzere 3 kategoride sınıflandırıldığını söyledi.

Özellikle kliniklerde en sık rastlanan fobinin Agorafobi olduğunu dile getiren Sağlam, “Agorafobi, kişinin kendi için güvenli olarak belirlediği alanlardır. Kişi bir tehdit algıladığında veya yardıma ihtiyaç duyacağını düşündüğünde, yardımın ulaşmayacağı yâda işlerin ters gideceğini düşünmesi nedeniyle duyduğu aşırı korku halidir. Mesela kalabalık alana girdiğinde, otobüse, uçağa bindiğinde kişi, zorda kalacağı yardım alamayacağı endişesi duyuyor veya ölüm korkusu eşlik ediyor. Bundan dolayı kişi aşırı korkuya kapılıyor ve güvenli alanın dışına çıkmıyor. Bu güvenli alan kimisi için kendi evi veya samimi olduğu akraba ve arkadaşlarının evi oluyor.” ifadelerini kullandı.

Sosyal fobi nedir?

Kişinin başkalarınca değerlendirileceği birden çok durumdan sürekli korkma, sosyal ortamlarda olumsuz değerlendirilip aşağılanacağı, utanç duyacağı ya da gülünç duruma düşecek biçimde davranacağından korkma durumu olduğunu ifade eden Sağlam, “Bir topluluğa sunum yapma, üst makamda kişilerle görüşürken rahat davranamama, daha önce hiç görüşmediği kişilerle tanışırken rahat hissedememe gibi korku durumudur.” şeklinde tanımladı.

Özgül fobi nedir?

Bir nesneye karşı spesifik görülen ve yüzlerce çeşidinden en çok bilinen örneklerini sıralayan Sağlam, “Özgül fobi, belli durumlara veya belli nesnelere karşı hissedilen aşırı korkudur. En sık gördüğümüz yükseklik, kan, kapalı alan, asansör, emar cihazına girememe veya hayvanlardan örümcek, fare korkusu gibi korkulardır. Bunların sayılarını arttırabiliriz ama temel olarak bu şekilde sıralayabiliriz.” dedi.

Psikiyatri Uzmanı Fatih Sağlam

Fobilerin insan hayatına olumsuz etki ve belirtileri nelerdir?

Fobilerin bir korku hali ve bedensel belirtileri olduğunu ifade eden Sağlam, “Çarpıntı, nefes alamama veya boğulma hissi, kollarda uyuşma, karıncalanma hissi, baş ağrısı, mide bulantısı oluyor. Bedensel belirtilerle kardiyoloji, dâhiliye ve ilgili branşlara gidip tıbbi bir hastalık var mı yok mu arayışına bulunabiliyor. İnsanın bu korkuları olduğu için bir takım davranışlarını kısıtlıyor. Uçağa binememe, kalabalık alanlara girememe, asansöre binememe gibi, düşünün 9 katlı bir binaya çıkacaksınız ama asansörü kullanmadan merdivenlerden çıkacaksınız. Kişinin günlük hayattaki işlevselliğini azaltabiliyor. Bedensel olarak panik atak dediğimiz bulgulara neden olabiliyor.” diye konuştu.

Fobi bir hastalık mıdır?

Bu durum eğer bir kişinin günlük işlerini etkiliyorsa, ruhsal olarak sıkıntılara ve belirtilere yol açıyorsa fobinin hastalık kapsamına alınabileceğini ifade eden Sağlam, “bizim için korkunun olmasından ziyade bu korkunun günlük hayatı etkilemesi, ruhsal şikâyetlere neden olması çok önemlidir. Eğer bu şekilde şikâyetler varsa hastalık kabul edip bununla ilgili tıbbi destek almalıdır.” şeklinde konuştu.

Fobinin tedavi ve çözümü var mı?

Fobi tedavisinde temel iki yaklaşımın olduğuna dikkat çeken Sağlam, “İlaç ile terapiler var. Eğer kişi fobilerden dolayı ruhsal olarak panik atak ve kaygı belirtileri yaşıyorsa 6 ile 1 yıl arasında değişen ilaç tedavisi verilebiliyor. İlaçla birlikte bilinçsel davranışçı terapiler uygulanabilir. Genel de bu yüzleştirme, maruz bırakma şeklinde olabiliyor. Yükseklik korkusu olan bir kişinin yüksek bir yere çıkması veya bir hayvana dokunma korkusu olan bir kişinin bir veya iki defa bir hayvana dokunması, aynı ortamda bulunması ve o korktuğu şeyin üzerine gitme, maruz bırakma şeklinde olabiliyor.” dedi. (İLKHA)