İran ve Rusya’nın Suriye’deki anlaşmazlıkları

Riyad Makaev – Doğruhaber/Analiz

Rusya adeta Suriye’nin sahibi gibi hareket ediyor idi. Suriye rejimi bugüne kadar Rusların adımlarına göz yumdu ise de artık ülkesine sahip olmak istemektedir. Esad’ın oluşan durumu ele almak gerekmektedir. Aksi halde Esad aleyhindeki yorumlar gittikçe çoğalıyor. Koltuğu için Suriye’yi sattı şeklindeki yorumların artık Esad’a yakın çevrelerin arasında bile dinlendirildiği söyleniyor. Esad mutlaka bunlara bir çare bulmak zorundadır. Çünkü, Esad’ın etrafında onu iki saat’te devirebilecek güce sahip olan isimler ve aileler var. Zaten Esad’ın bugüne kadar koltuğunda kalmasının büyük bir payı o isimlere ve ailelere aittir. Rusya ise askeri müdahalesiyle, sadece Esad’ı, Batı ve muhalif gruplar tarafından linç edilmekten kurtarmış oldu. Esad, Rusya’ya gereğinden fazlasını zaten verdi. Esad’ın Rusya’ya yaptığı yatırımlar ve askeri müdahalesine verdiği parasal desteğin maliyeti sadece Esad sonrası ortaya çıkar.

Rusya’nın Suriye’ye yerleşmesiyle İran, Suriye’deki etkinliğini yitirmeye başlamıştı. Dolayısıyla, Rusya ile zaman zaman çatışmalar yaşanıyordu. Rusya gelmeden istediğ gibi at koşturan İran, Rusya’dan sonra ikinci konuma düşmüştü. Ancak, bölgede değişen Rus politikası, Esad’ı ve İran’ı yeniden yakınlaştırdı. Rusya’nın adeta Suriye’nin sahibi gibi hareket etmesinden mi yoksa Esad’ın yakın komşusuna ihtiyacının daha fazla artmasından mı bilinmez ama; Esad Rusya’ya biraz daha soğuk, İran’a ise daha yakınlaşmaya başladı. Ya da Esad’a akıl verenler Rusya’nın ilerde büyük problem yaratabileceğinden söz etmiş olabilir. Esad, Rusya’nın Türkiye ile birlikte hareket etmesinden bile rahatsızlık duyarken, Rusya’nın israil ile yakın ilişkilere başlaması nedeniyle Rusya ile çok hassas ilişki sürdürmesine karar vermiş gibi duruyor. Suriye’deki T4 üssü Rusya tarafından aktif olarak kullanılıyordu. Ancak şimdi bu sona ermiş gözüküyor. Üss, İran'ın kontrolüne girdi. Suriye'deki kaynaklar, Rus askeri teçhizatının ve askerlerinin çoğunun Palmira'ya tahliye edildiğini söylüyor. Yerel kaynaklar, Rusların, Esad ve İran rejimlerinin baskısı altında üssü terk etmek zorunda kaldığını iddia ediyor. Henüz Moskova'dan resmi bir açıklama yapılmadı ama; Rus propagandası şimdiden başlamış oldu. Rus askeri grubunun temsilcisi T4 hava üssünde daha fazla varlığını sürdürmeme nedeni olarak, T4 üssünün yakındaki İran ve Lübnan Hizbullah askeri hedeflerinin sürekli israil uçakları tarafından bombalanması nedeniyle T4 üssü risk altında idi. Dolayısıyla, Ruslar üssü değiştirmek istemişler. Şimdiye kadar Ruslar akıl etmemişler. Bu hava üssü daha önce Rusların varlığına rağmen "israil" uçakları tarafından bombardımana maruz kalmıştı. Ne ilginçtir ki üste S-300 ve S-400 hava savunma sistemleri olduğu halde hiç bir israil uçağı düşürülmemişti. Esad ve İran bunu anlamakta zorluk çekiyordu.

Belirtelim ki, bu konuda Suriye'de Ruslar, İranlılar ve Esad rejim askerleri arasında sık sık çatışmalar yaşanıyordu. Bazıları kontrolden çıkıp silahlı çatışmalarla sonuçlanıyordu ve her iki tarafta da kayıplar veriliyordu. Fiili askeri çatışmaların azalmasının, Suriye'deki Şii-Rus ittifakındaki çelişkileri şiddetlendirdiği aşikardır. Birlikler savaş konumunda, ancak şu anda aktif düşmanlıklar gerçekleşmiyor ve böyle bir durumun askerler üzerinde moral bozucu bir etkisi olmaktadır. İran eski konumuna dönmek isterken, Esad kendi ülkesinde Başkomutan olmak istiyor. Dolayısıyla, Esad, İran ile daha iyi geçinmek zorundadır. Rusya istediği zaman geri dönüş yapabilir ya da menfaatlere uygun bir durum olursa Esad’ı devirip başka birini iktidara getirirken en önemli rolü üstlenebilir. Her iki durumda da Rusya kendini bir kahraman olarak gösterebilir.