Isınan dünyanın "kazananı" ortaya çıktı

Yeni araştırma sıçanlar, fareler ve diğer küçük memeliler için umut veriyor (Unsplash)
1900'lerin başında ABD'deki Mojave Çölü'nü inceleyen biyolog Joseph Grinnell'in verileriyle modern bulguları karşılaştıran bilim insanları, iklim değişikliğinin canlı grupları arasında “ayrım gözettiğini” keşfetti.

Mojave Çölü'nün geçen yüzyılda yaklaşık 2 derece daha ısındığını saptayan ekolojistler, bölgedeki kuş sayısının ve çeşitliliğinin önemli ölçüde azaldığını, cep faresi (pocket mice) gibi küçük memelilerinse kendini koruduğunu gördü.

Hakemli bilim dergisi Science'ta yayımlanan araştırmaya göre, hayatta kalan küçük memelilerin başarı sırrı, gececi yaşam tarzı ve sıcaktan kazarak korunma yeteneği gibi duruyor.

Bilim insanları şimdiye kadar iklim değişikliğinin memelileri ve kuşları benzer şekilde etkilediğini düşünüyordu. Zira iki grubun da vücut ısısını koruması gerekiyor. Ancak Michigan Eyalet Üniversitesi'nden ekolojist Elise Zipkin, "(Bu krizin) açıkça kazananları ve kaybedenleri var" diyor.

2018 ve 2019'da Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayımlanan araştırmalar, Amerikan kerkenezleri veya dağ bıldırcını gibi çöl kuşu türlerinin yüzde 40'ından fazlasını kaybettiğini ortaya koymuştu.

Iowa Eyalet Üniversitesi'nden ekolojist Eric Riddell'ın liderlik ettiği yeni çalışma ise sıçanlar, fareler, çizgili sincaplar (chipmunk) ve diğer küçük memeliler için daha olumlu sonuçlar ortaya koydu. Bulgulara göre biyolog Grinnell'in araştırmasından bu yana, yalnızca üç türün nüfusu azalırken, 27 türün nüfusu sabit kaldı ve 4 türün nüfusu ise artış gösterdi.

Bulguları yorumlayan, New Hampshire Üniversitesi'nden ekolojist Rebecca Rowe, "Bu makale küçük memeliler için büyük bir haber" dedi. Connecticut Üniversitesi'nden çevrebilimci Mark Urban da bu tür çalışmalarının doğa koruma uzmanlarına yardımcı olacağını söyledi:

Türlerin iklim değişikliğine karşı savunmasızlığı arasındaki farkları anlamak, iyi durumda olan türlerden ziyade diğerlerine odaklanmamızı ve para ve zaman tasarrufu yapmamızı sağlayacaktır.
Soğumanın maliyeti kuşlarda daha fazla

Çalışmanın lideri Riddell, kuşların neden bu denli savunmasız kaldığını öğrenmek için 50 çöl kuşu türü ve 24 küçük memeliye ait örneklerin tüy ve kürklerindeki ısı transferini ve ışık emilimini inceleyerek iki yıl geçirdi.

Bulgular, kuşların serin kalmak ve vücutlarındaki nemi buharlaştırmak için kan damarlarını genişleterek enerji harcaması gerektiğini ortaya koydu. Kuşlarda soğumanın enerji maliyeti, memelilere göre üç kat fazlaydı.

Bunun nedeni çoğu küçük memelinin günün en sıcak saatlerinde yer altına sığınmasıydı. Bu tür davranışların, çöl yaşamına adapte olmamış orman sıçanları gibi memelilere bile fayda sağladığı tespit edildi.

Sadece kaktüs faresi gibi kendini soğutamayacak kadar sığ toprakta yaşayan memelilerin sıcaktan mustarip olduğu anlaşıldı.

Öte yandan memeliler de  küresel ısınma nedeniyle gelecekte risk altına girebilir. Zira bugün çöllerin sadece yüzde 2'sini kaplan sığ toprakların, çöller daha kurak hale geldikçe büyümesi bekleniyor.