KVKK Kapsamında Başvuru Hakları

6698 sayılı KVKK ile veri sahibi ilgili kişilere getirilen başvuru hakkına ilişkin kademeli bir usul öngörülmektedir. Kanun ilgili kişiler için öncelikli olarak veri sorumlusuna başvurma zorunluluğu getirmiştir. Bu yol tüketilmeden, şikayet yoluna başvurulması mümkün değildir.

İlgili kişilerin, bizzat veya alanında uzman bir KVKK avukatı yardımıyla, veri sorumlusuna başvurarak; kendileriyle ilgili kişisel verilerin işlenip işlenmediğini, işlenmişse neler olduklarını, içerikte eksik veya yanlış olması halinde düzeltilmelerini, hukuka aykırılık olması halinde ise yok edilmelerini ve bu işlemlerin, verilerin açıklandığı üçüncü kişilere bildirilmesini ve bu sebeple uğranılan zararlarının giderilmesini talep etme hakları bulunmaktadır. İşbu başvurunun yazılı yapılması yani ıslak imzalı olması şartı aranmaktadır. Ek olarak güvenli elektronik imza ile imzalanan belgeler de bu şekil şartını sağlamaktadır. Usulüne uygun yapılan başvurunun, reddedilmesi, veri sorumlusunca verilen cevabın yetersiz bulunması veya veri sorumlusunca 30 gün içerisinde cevap verilmemesi durumlarında ise, şikayet yolu ile Kurula başvuru hakkı doğacaktır. İşbu şikayet için öngörülen süre, veri sorumlusunun cevabının öğrenildiği tarihten itibaren otuz ve her halükarda başvuru tarihinden itibaren altmış gündür. Şikayet haricinde Kurul, ihlal iddiasını herhangi başka bir şekilde öğrenmesi durumunda da resen harekete geçerek gerekli incelemeyi yapmaya yetkilidir. Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunun 6. maddesinde belirtilen şartları taşımayan ihbar ve şikâyetler ise incelemeye alınmayacağından bu husus büyük önem arz etmektedir. Şikayet tarihinden itibaren altmış gün içerisinde herhangi bir cevap verilmediği takdirde, Kurula yapılan şikayetin reddedilmiş sayılacağı kanun ile hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla bu sürenin geçmesiyle idari yargıda dava açma süresi başlayacaktır. Kurul, yaptığı incelemeler neticesinde, herhangi bir hukuka aykırılık tespit ederse, işbu hukuka aykırılığın, veri sorumlusu tarafından giderilmesine karar verir ve kararı ilgililere tebliğ eder. Bu karar, tebliğden itibaren gecikmeksizin ve en geç otuz gün içerisinde yerine getirilir. Ayrıca Kurula başvuru sırasında, telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve açıkça hukuka aykırılık şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde, nihai karardan önce veri işlenmesinin veya verinin yurtdışına aktarılmasının durdurulmasına ilişkin bir tedbir kararı vermesi de talep edilebilir. İlgililerin, Kurulca verilen kararlara karşı idare mahkemelerinde dava açmaları mümkündür.

Aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmeyen veri sorumluları hakkında ise 6698 sayılı KVKK uyarınca, 5.000 Türk Lirasından 10.000 Türk Lirasına kadar, veri güvenliğine ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında 15.000 Türk Lirasından 1.000.000 Türk Lirasına kadar, Veri Sorumluları Siciline kayıt zorunluluğunu aykırı hareket edenler hakkında ise 20.000 Türk Lirasından 1.000.000 Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Buna karşın GDPR ile getirilen veri koruma kurallarına ilişkin ihlaller karşı ise 200 milyon Avro veya hizmet sağlayıcının küresel gelirinin yüzde dördü gibi önemli miktarlarda yaptırımlar öngörülmektedir.

Kişilik hakları ihlal edilen ilgililerin genel hükümlere göre tazminat hakları ise kanunda saklı tutulmaktadır. Yani kişilik hakkı ihlallerine ilişkin doğrudan yargı organlarına başvurmanın önünde herhangi bir engel söz konusu değildir. Önce veri sorumlusuna başvuru zorunluluğu, Kurula başvurunun bir ön koşulu olup; yargıya başvurulması için böyle bir şartın yerine getirilmesi aranmamaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu, ilgilinin açık rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması gibi haklı bir sebep olmaksızın, kişilik hakları hukuka aykırı bir saldırıya uğrayan kimseler için, kişilik haklarının ihlali tehlikesinin önlenmesi, devam etmekte olan saldırıya son verilmesi, sona ermiş olsa bile etkileri devam eden saldırıda hukuka aykırılığın tespiti, tüm bunlarla beraber düzeltme ya da kararın üçüncü kişilere bildirilmesi ya da yayımlanması talepleri ile, kendi yerleşim yerleri ya da ihlali gerçekleştiren tarafın yerleşim yerindeki Hukuk Mahkemelerine başvurma hakkı vermektedir. Ayrıca kişilik haklarına hukuka aykırı saldırı neticesinde meydana gelen zararlara ilişkin bu kimselerin maddi ve manevi tazminat hakları ile bu saldırı neticesinde elde edilmiş bir kazanç söz konusu ise işbu kazancın vekaletsiz iş görme hükümleri uyarınca kendilerine verilmesini talep etme hakları da yine 4721 sayılı TMK ile düzenlenmektedir.

Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılacak şikayet başvurusu üzerine ya da Cumhuriyet Başsavcılıklarının resen yürütecekleri soruşturma ve açılacak Ceza Davası neticesinde ise, hukuka aykırı olarak kişisel veri kaydeden kimseler, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uyarınca, bir yıldan üç yıla kadar; (verinin niteliğine göre bu ceza yarı oranında artırılabilir) bu verileri hukuka aykırı olarak ele geçiren veya yayan kimselere iki yıldan dört yıla kadar; bu verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hale getirilmesi yükümlülüğüne aykırı hareket eden kimselere ise, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.