​Diyarbakır’ın gündemini meşgul eden konu: Kentsel Dönüşüm

Cumhurbaşkanı kararıyla Diyarbakır'ın merkez Bağlar ilçesindeki "riskli alan" ilan edilen 53 dönümlük alanın kentsel dönüşüm kapsamına alınması mahalle sakinlerinde mağduriyet endişesi oluşturdu.

Mahalle sakinleri, başlatılacak olan kentsel dönüşüm sürecinde ikamet ettikleri yapılara karşılık düşük meblağlar verileceğini, öngörülen konut bedelleriyle yeni yerleşim alanlarında sıkıntılar yaşayacaklarını, planlanan yeni binaların neye göre imar edileceğini , yapılacak konutların ne şekilde hak sahiplerine taksimlendirileceği konularında endişeli olduklarını dile getirdiler.

Kaynartepe Mahallesinde başlatılacak olan kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında kimsenin hiçbir şekilde mağdur edilmeyeceğini belirten Bağlar Belediye Başkanı Hüseyin Beyoğlu ise, şu anda toplum içerisinde bir bilgi kirliliğinin olduğunu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde görevlendirilen birimler tarafından alanda yapılan fizibilite çalışmaları neticesinde tüm soruların yanıtlarının belirginleşeceğini söyledi.

"Kentsel dönüşümdeki tek isteğim halkın mağdur edilmemesidir"

Konuya ilişkin görüşlerini paylaşan Kaynartepe Mahalle Muhtarı İlhami Altun, "Şahsım olarak, kentsel dönüşüm projesini destekliyorum. Desteklememin tek gerekçesi de halkın mağdur edilmemesi yönünde. Şayet halkın mağduriyeti söz konusu olursa desteklemem. İnsanlarımız muhakkak güzel bir yaşam sürmek ister. Fakat burada yapılacak kentsel dönüşüm kapsamında konutların rayiç bedelleri ne olacak? TOKİ’lerle ne tür bir anlaşma yapılacak? Bu konularda halk tedirgindir." dedi.

Mahalle sakinlerinin genel olarak kendi yerlerinde kalmak istediklerini dile getiren Altun, "Bu halk, sosyal yardım alan insanlardır. Halk, ‘elimize 40-50 bin lira verip yapılacak konutlar için yüksek miktarda para istenirse bizler buradan çıkmak istemiyoruz. Çünkü söz konusu taksitleri ödemeye gücümüz yok.’ diyor. Şu anda insanlarımız 2 odalı evlerde bir şekilde hayatlarını sürdürebiliyorlar. Ama eğer bu evlerde ellerinden giderse bir mağduriyet oluşacak." ifadelerini kullandı.

"Olabilecek anlaşmazlıklar, işlerin gecikmesine ve sorunların yaşanmasına neden olacak"

Hak sahiplerinin haklarının iadesi hususunda aksaklıkların yaşanması durumunda mahallelinin sergilemeyi hedefledikleri tutuma dikkati çeken Altun, "Kaynartepe, göç almış büyük bir mahalledir. Buradaki insanlarımızın mağdur edilmemesi gerekir. Konutlar için güzel bir rayiç bedelinin çıkması yönünde ümit varız. Bu konuda Çevre ve Şehircilik Bakanı’mıza da Valimize de Belediye Başkanımıza da güveniyorum. İnşallah ortak bir karar alınacaktır. Tatmin edici bir bedelin çıkması durumunda mahalleli olumlu bir adım atacaklardır. Aksi takdirde mahalleli yargı yoluna başvuracaklarını söylüyorlar. Bu da işlerin gecikmesine ve sorunların yaşanmasına neden olacak." şeklinde konuştu.

Altun, "TOKİ ile anlaşma yapılırsa ve mahalle sakinleri TOKİ’lere yerleştirilirse çok iyi olur. Bu şekilde herhangi bir göç de söz konusu olmaz. Mahalleli adına yetkililerden ricamız herhangi bir mağduriyete mahal verilmemesidir." diye belirtti.

"Yapılacak yeni konutlar için istenecek meblağı bu halk ödeyemez"

Halk arasında bazı duyumlar karşısında endişelerini aktaran mahalle sakinlerinden Saim Kaya, "Ev sahipleri için metrekare başına bin lira verileceği söyleniyor. Kaynartepe’deki evler ortalama 70-80 metrekaredir. Yani her bir aileye 70 veya 80 bin lira verilecek. Yerine yapılacak olan konutlarda 450-500 bin liraya onlara verilecek. Bu insanlar belirtilen meblağı ödeyemezler." ifadelerini kullandı.

Kaya, "Bu mahallenin yüzde 80’i kiracıdır ve ödedikleri kira bedeli aylık 300 liradır. Bu evler yıkıldığında kimse taşınacağı eve 800 lira kira ödeyemez. Daha önceleri Lice ilçesinde ikamet ediyordum. Oradaki baskılar neticesinde buraya taşındım. Şimdi ise tak isteğim bu halkın mağdur edilmemesidir." diye konuştu.

"Bağlar’a Sur ilçesindeki gibi milyonluk evler mi yapılacak?"

Kentsel dönüşüm sürecinde zihinlerde oluşan soru işaretlerini özetleyen Cengiz Bitkin, "Kentsel dönüşüm sürecinde ev sahiplerine veya kiracılara nasıl bir destekte bulunulacak? Bu proje ne şekilde yapılacak? Yani bina mı yoksa Sur ilçesindeki gibi milyonluk evler mi yapılacak? Bu kadar halk nereye gidecek? Biz bunları merak ediyoruz. Bu konularda bizi bilgilendiren yok, sadece yıkılacağı söyleniyor." şeklinde konuştu.

İşletmeciliğini yaptığı işyerinde kiracı olduğunu söyleyen Bitkin, "Burada kiracıyım. Aybaşı geldiğinde zor bela ödüyorum. Buradan çıktığımda nereye gitsem 800-900 liralık kira bedelini nasıl ödeyeceğim?" ifadelerini kullandı.

Diğer mahalle sakinleri gibi konut karşılığı verilecek olan tutarı yetersiz bulan Hüseyin Selçuk, "Kentsel dönüşüm hakkında herhangi bir yetkili bizimle henüz konuşmadı. Kentsel dönüşüm yapılacağı, Cumhurbaşkanı tarafından imzalandığından dolayı itiraz hakkımızın olmadığı söyleniyor. Yarın bana kiraya çıkmam söylenecek. Karşılığında 100 bin lira para verecekler. Bu paraya da ev alamayacağım gibi evimin yerine yapılacak konut için 400 bin lira benden istenecek. Kira paramı veremezken bu tutarı nasıl ödeyeceğim." diye konuştu.

Selçuk, "Buradan çıkmam durumunda devlet nasıl bir kira desteği sağlayacak? Kira yardımını düzenli verecek mi? Bir ay verse 2'nci ay 'ödenek yok, aksilikler yaşandı' diyerek vermeyecekler. Ayrıca buraların yıkılması durumunda villa mı yapacak? Gökdelen mi dikecek? Ne zaman teslim edecek? Vatandaşa nasıl yardımcı olacak? Biz bu endişeleri yaşıyoruz." dedi.

"Esnaf olarak müşteri açısından kaybımız olur"

Kaynartepe Mahallesi Nükhet Coşkun Caddesi üzerindeki esnaflarna ayakkabı mağazası işletmecisi Aziz Torlak, semt esnafı olarak müşteri kaybı yaşayacaklarının altını çizerek "Yerleşim yeri değiştiğinde burada ikamet eden vatandaşların yerleri de değişir. 15 yıla yakın bir süre içerisinde burada ikamet ediyorum. Kentsel dönüşüm olursa birçok insan göç etmek zorunda kalacak. Ama bu ne zaman olur onu bilemem. Esnaf olarak müşteri açısından kaybımız olur. Yerleşim yeri değiştiğinde taşınacağımız yere yeniden kendimizi tanıtıp işyerimizi kurduğumuzda buradaki müşteri potansiyelini yakalayabilecek miyiz?" şeklinde endişelerini paylaştı.

Kiracı esnaflar olarak yetkililerden beklentilerini aktaran Torlak, "İşyerimize uygun, taşınabileceğimiz bir yer için kira yardımı yapılabilir. Buradaki aylık kiramız 700-800, gideceğimiz yerde 3-4 bin lira olur. Gücümüzün yetmediği yerde kira yardımı yapılırsa iyi olur. Ama eğer 5 bin liralık bir yere gidersem altından kalkamam zaten." diye belirtti.

Torlak, "Nihayetinde bir iş yeri açıldığında 50 veya 100 bin lira bir yatırım yapılıyor. Belli bir süre sonra kentsel dönüşümden dolayı işyerinin boşaltılması gerektiği söylendiğinde belirli bir desteğin sunulması gerekir. Gerekli yardım desteği sunulmadan yatırılan sermayenin kaybedilmesi durumunda kişi kendini bir daha doğrultamaz. Burada 25 yıllık esnaflar var ve bir anda bu kadar emeği yok oluyor. Her ne kadar ‘tekrardan siz bu işyerlerine gireceksiniz’ denilse de acaba ne zaman? esnaf mevcut potansiyelini yakalayabilecek mi? veya mülk sahibi tekrardan o adamı kiracı olarak kabul edecek mi? Bu tür riskler var." dedi.

"Sadece kira desteği sunmak buradaki mağduriyeti gidermez"

Muradiye Mahalle esnaflarından Ferit Kamalı, kentsel dönüşüm sürecinde oluşacak inşaat atmosferinden kendilerinin olumsuz yönde etkileneceğini dile getirdi.

Çevrede bir bilgi kirliliği olmakla beraber esnaflarında gündeminde de 'ne yapacağız-ne edeceğiz' sorusunun olduğuna vurgu yapan Kamalı, "Devletin buradaki mağdur olacak esnafa kira bedelinin verileceği söyleniyor. Tabi ki verilecek kira bedelinin esnafı ne derece tatmin edecek? meçhul. Sadece kira desteği sunmak buradaki mağduriyeti gidermez." ifadelerini kullandı.

Kamalı, "Bizim bulunduğumuz alan Muradiye mahallesi. Yıkılacak olan Kaynartepe mahallesiyle aramızda bir cadde mesafesi kadar yakınlık var. Yıkım başlandığı andan itibaren bizde en az 3-4 ay mağdur olacağız. Yıkım esnasında yaya geçidi olmayacak, güvenlik şeridi çekilecektir. Dolayısıyla buradaki müşteri oranımız da düşüş olacaktır. Buradaki işyerimi yaptığım iş potansiyeline göre dizayn ettim. Şu anki dükkânım 800 metrekaredir. Ben buradan başka bir yere taşınırsam iflas ederim." dedi.

"Buradaki kira ile başka bir semtte vereceğim kira asla kıyaslanamaz"

Bölge esnafı olarak endişelerini aktarmaya devam eden Kamalı, "Buradaki esnafa sadece kira yardımında bulunmak çözüm değildir ve kentsel dönüşümün faydası sadece işyeri sahiplerine ve ev sahiplerine yarayacaktır. Kiracılar olarak mağdur olacağız ve kentsel dönüşümden bahsedildiğinden beri sürekli panik halindeyiz. Burada 32 yıldır esnafım ve neredeyse 2 kuşağa ürün satıyorum. O yüzden buradaki kira ile başka bir semtte vereceğim kira asla kıyaslanamaz. Başka bir yerde 800 metre karelik bir işyerini bulup yeniden dizayn etmem mümkün değildir." dedi.

Gürsel Caddesi esnaflarından Serdar Çatalağaç ise, "1979'dan beri esnaflık yapıyoruz. Burada eski kökenli esnaf olduğumuz için kentsel dönüşümün gelmesiyle bir tedirginlik içerisindeyiz. Kentsel dönüşüm için arsa ölçümü yapan yetkili arkadaşlardan aldığımız bilgiye göre 4-5 bin lira kira yardımı verilecek. Ama biz esnafların 4-5 bin liralık bir kira yardımıyla herhangi bir yere gitmemiz mümkün değil. Çünkü burası eski bir yerleşim yeri. Her ne kadar zorlanıyorsakta bir şekilde geçimimizi sağlayabiliyoruz." şeklinde konuştu.

Çatalağaç, "Buradaki iş yerim 300 metrekare ve az ilerde aynı metrekareye sahip bir dükkânın kirasını dahi verebilecek durumda değiliz. Eğer buradan gidersek yeni adresimizdeki kira miktarını nasıl ödeyeceğiz? orada iş yapabilecek miyiz? Eğer orada iş yapamasak geçinemeyiz. Devlet kira yardımı yapacak ama iş yapmasak ne olacak? Kira dışında masraflarımız var ve verilecek yardımla sorunlarımızın giderilmez." ifadelerini kullandı.

"Çalışmalarımızda ilgili muhataplarımızın görüşleri alınacak"

Gerek mahalle sakinleri ve gerekse çevre esnafında oluşan tedirginlik ve endişelere ilişkin açıklamalarda bulunan Bağlar Belediye Başkanı Hüseyin Beyoğlu, hiçbir şekilde kimsenin mağdur edilmeyeceğine ve mevcut durumdaki söylentilerin tamamen bilgi kirliliği olduğuna vurgu yaparak tüm sorunlarının yanıtlarının alanda tamamlanacak olan fizibilite çalışmaları sonrasında netleşeceğini söyledi.

Kentsel dönüşüm projesi hakkında genel bilgileri aktaran Beyoğlu, "Bağlar ilçemizin Kaynartepe Mahallesi'nde kentsel dönüşüm Cumhurbaşkanımızın onayıyla resmen başlamıştır. Şu anda 53 bin 700 metrekarelik bir alanda bin 357 yapının bulunduğu yaklaşık 7 bin insanın yaşadığı bir yerden başlayacağız. Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızdan ekipler alana gelerek saha çalışmasını başlattılar. Şu anda ilgili kurumlara yazılar yazıldı ve orada ikamet eden vatandaşlarımızla, muhtarlarımızla, kanaat önderlerimizle ve emlakçılarımızla görüşmeler yapılacak." dedi.

"Kentsel dönüşümden ziyade yerinde dönüşümü hedef alıyoruz"

Mağduriyetlerin oluşmaması adına alanda ciddi bir fiyat araştırmasının yapıldığının altını çizen Beyoğlu, "Fiyat ortaya çıktıktan sonra hak sahipleri tek tek çağrılarak hakları verilecektir. Ancak bizim oradaki hedefimiz kentsel dönüşümde ilk etapta yerinde dönüşümdür. Biz, mümkün derecede orada yaşayan vatandaşlarımızın tekrar kendi yerinde kalmak suretiyle bu kentsel dönüşümü tamamlamak istiyoruz. Orada yaşayan vatandaşımız, talepleri doğrultusunda daha geniş cadde ve sokaklarıyla, modern okullarıyla, çocukların oyun alanlarıyla aynı yerde yaşamaları bizim temennimiz ve arzumuzdur." ifadelerini kullandı.

Beyoğlu, "Vatandaşımız, yapısının parasını almak isteyenlere konutlarının karşılığı, mevcut TOKİ evlerini isteyenelere de oraya yerleşim imkanı sunulacak. Tüm adımlar, vatandaşımızın isteği ve memnuniyetleri dikkate alınarak atılacaktır. Burada vatandaşlarımız müsterih olsunlar. Hiçbir vatandaşımız mağdur olmayacak. Oradaki bin 357 yapımızdan bin 354'ünün ruhsatları yok ve şu anda arsa gözüküyor. Geriye kalan 3 ruhsatlı yapı da resmî kurumlardır." şeklinde konuştu.

"Konutların bedelleri fazlasıyla verilecek"

Hak sahiplerinin haklarının taksimatlandırmasını örneklendiren Beyoğlu, şöyle devam etti:

Diyelim adamın orada 100 metrekarelik bir arsası var ve onun üzerinde 3 katlı bir evi var. Metrekare üzeri hesaplanarak yapılacak piyasa araştırmaları neticesinde 3 katının parası fazlasıyla verilir. Yeter ki vatandaşımız mağdur olmasın. Bunun yanında orada yaşayan vatandaşlarımıza TOKİ’de tahsis edilmiş konutlarımız için 24 ay süresince kira desteği sağlanacak. Dolayısıyla aklımızdan geçenlerinin tümü düşünülmüş, en güzel şekilde planlaması yapılmış.

Yıkkılacak konutlar için hak sahiplerine metrekare birim fiyatı olarak bin liranın verileceği iddialarını gerçek dışı beyanlar olarak nitelendiren Beyoğlu, "Şu anda fiyat konusunda hiçbir çalışma yapılmamıştır. Bunlar tamamen afaki konuşmalar, gerçek dişi beyanlardır. Daha fiyat tespit komisyonu çalışmalara başlamamış. Bu yönde çalışmalar başladığı zaman belirlenecek fiyatların kararı için; öncelikle orada yaşayan vatandaşlar, muhtarlarımızla, kanaat önderlerimizle, emlakçılarla konuşulacak ve konutun gerçek değeri neyse o verilecektir. Fiyat konusunda hiçbir şekilde rakam telaffuz edilmemiş. Fiyatlar belirlendikten sonra halkımıza bildirilecek ve ondan sonra işlem yapılacaktır." ifadelerini kullandı.

"Bağlar halkı hiçbir şekilde mağdur edilmeyecek"

Kaynartepe Mahallesinde yapılması planlanan yapıların imari durumuna da değinen Beyoğlu, "Orada yapılacak yapıları yatay yapamayız. Yapılar dikey, cadde ve sokakları geniş; parklarıyla, okullarıyla, çocukların oyun ve spor alanlarıyla en ince detayına kadar düşünülerek imar edilecek." şeklinde konuştu.

Yapılacak olan yeni konutların ev sahiplerine iadesinin detaylarını paylaşan Beyoğlu son olarak şunları söyledi:

"Şu anda yapılan çalışmalar kapsamında, oturulamayacak durumdaki 100 metrekarelik bir eve karşılık aynı ölçüde fark ücreti alınmayacak şekilde yeni konutların hak sahiplerine verilmesi planlanıyor. Hükümetimiz, Bağlar halkımızın mağdur ve maddi imkânı biraz kısıtlı olduğunun farkındadır. Bu proje vatandaşımızın mağdur olmayacağı, bütçesinden ayrıca bir ücret ödemeyeceği şekilde tamamlanacak inşallah." (İLKHA)