Doğal süs bitkilerine koruma kalkanı

Son yıllarda TAGEM ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) destekli projelerle doğal bitkilerden yeni çeşitler geliştirildi. Biyoçeşitliliğin etkin değerlendirilmesi amacıyla yürütülen çalışmalar da hızlandı. Doğal kaynaklı geliştirilen ilk çeşitler sektöre kazandırılmaya başlandı. 

TAGEM destekli, ekonomik potansiyeli yüksek 9 cins için TÜBİTAK'ın destek programından da yararlanıldı. Kurumun "Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme (1007) Programı" katkısıyla 179 tür toplandı ve bunlardan "acı çiğdem" türlerinin tespiti için İsveç'teki Göteborg Botanik Bahçesi'ne gidildi. Teşhis esnasında mevcut türlerden yarısının Türkiye florasından toplandığı görüldü. 

Daha sonra Türkiye Geofit Bahçesi Projesi başlatıldı. Bu çerçevede Seralar Kompleksi de açıldı.

Ayrıca, Türkiye geofitlerinin tamamının toplanabilmesi ve ıslahı için, TÜBİTAK MAM, Gazi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi ve 22 özel sektör kuruluşunun iş birliğiyle "Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Tür ve Çeşitlerinin İlgili Sektöre Kazandırılması" adıyla TÜBİTAK 1007 Programı kapsamında ikinci proje gerçekleştirildi.

Bitki toplama, tanımlama, yeni tür keşfi, yerinde ve yeri dışında muhafaza kapsamında, toplam 350 bin kilometre yol gidilerek, Türkiye florasının tamamı tarandı ve 6 bin 500 popülasyondan, 1081 geofit türü Türkiye Geofitleri Koleksiyon Bahçesi'nde toplandı. Islahta kullanmak amacıyla ebeveyn potansiyeli yüksek 150 tür yurt dışından temin edilerek, 1200 civarında türle dünya ılıman iklim kuşağının en fazla geofit türüne sahip koleksiyonu oluşturuldu.

Öte yandan, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Geofit Araştırma Merkezi'nde ekonomik potansiyeli yüksek 10 geofit cinsi üzerine 20 yıldır yürütülen ıslah çalışmaları sonucu 236 çeşit elde edildi. Süs Bitkileri Çeşit Kataloğu hazırlanarak bastırıldı. 2012'de 4 şakayık, 2018'de 2 şakayık, 1 zambak, 3 süsen ve bu yıl 2 zambak, 1 şakayık olmak üzere toplam 13 çeşit tescil ettirildi.

Türkiye florasında, 181'i nadir endemik olmak üzere 1081 geofit türü doğal olarak yetiştiriliyor. 

(AA)