Kart var, borç çok, para yok! (analiz)

DOGRUHABER / Hasan Işık

Tüm dünyaya karabasan gibi çöken koronavirüs salgını insanlığı her alanda sarsmaya devam ediyor. Söz konusu pandemi toplumların yaşam şeklini değiştirdi. Salgına karşı alınan önlemler nedeniyle en başta küresel ekonomi büyük bir darbe yedi. Birçok ülkede ekonominin çarkları neredeyse durma noktasına geldi. Dünya Bankası ve IMF raporları pandeminin milyonlarca insanı açlık seviyesinin altına düşüreceğini, yoksul sayısının artacağını ve küresel ekonominin küresel bir resesyona (durgunluğa) uğrayacağını ortaya koymaktadır. Yani iş çok ciddi. Sıcak yaranın ağrımaması gibi henüz sıcak olan bu küresel ekonomi yarasının sancıları şimdilik çok şiddetli hissedilmiyor.

İNTERNET ÜZERİNDEN ALIŞVERİŞ PATLADI

Başta da dediğimiz gibi pandemi toplumların yaşam şeklini değiştirdi. Konumuzla ilgili yönüne baktığımız zaman şunu görüyoruz ki; insanlar temassız alışverişe yöneldi. Yani insanlar yüzyüze alışverişten doğal olarak kaçınmaya çalıştı bu dönemde. Bu da internet üzerinden alışverişin patlamasına neden oldu. Tabii internet üzerinden yapılan alışverişler de banka kartı veya kredi kartı üzerinden yapılmakta. Vaziyet böyle olunca vatandaşın kredi kartı ile imtihanı da başlamış oldu. Son açıklanan istatistikler kredi kartı kullanım oranının ve kullanımının rekor miktarda arttığını göstermekte.

OCAK-HAZİRAN DÖNEMİNDE 500 MİLYAR LİRALIK KARTLI ÖDEME GERÇEKLEŞTİ

Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) bu yılın ilk yarısına ilişkin açıkladığı verilere göre; Haziran sonu itibarıyla Türkiye'de 71,9 milyon adet kredi kartı, 172,9 milyon adet banka kartı bulunuyor. Buna göre, 2019 yılının haziran ayı ile kıyaslandığında kredi kartı sayısında yüzde 6'lık, banka kartı sayısında ise yüzde 11'lik artış görüldü. Toplam kart sayısı ise 245 milyon adede ulaşarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9 oranında artış gösterdi. 2020 yılının ilk altı ayında kartlarla toplam 500 milyar lira tutarında ödeme yapıldı. Bu değer, önceki yılın aynı dönemine göre kartlı ödemelerde toplamda yüzde 10 büyüme olduğuna işaret ediyor. Bununla birlikte, 2020'nin ilk altı ayı 2019'un aynı dönemi ile kıyaslandığında, banka kartları ile yapılan ödemelerdeki yıllık büyümenin yüzde 32'yi bulduğu gözlemleniyor.

İNTERNETTEN KARTLI ÖDEMELER % 24 ARTTI, ELEKTRONİK EŞYA VE MARKET-GIDA ALIŞVERİŞİ İLK SIRADA

Kartlı ödemelerde, yılın ilk altı ayında geçen yılın aynı dönemine göre en fazla artışın hangi sektörlerde gerçekleştiği detaylı incelendiğinde, pandemi döneminde bireylerin hayat şartlarındaki değişimin kartlı ödemelerdeki etkisiyle beraber, "elektronik eşyanın yüzde 43, market-gıdanın yüzde 33, kamu/vergi ödemelerinin yüzde 20, yapı malzemelerinin yüzde 16 ve sigorta sektörünün yüzde 14" büyüme ile ön plana çıktığı görülüyor. BKM verilerine göre 2020 yılının ilk altı ayında toplam 107 milyar lira tutarında internetten kartlı ödeme yapıldı. Buna göre internetten kartlı ödemelerde, 2019'un ilk altı ayı ile kıyasla, yüzde 24 oranında artış gerçekleşti.

PANDEMİDEN ÖNCE DE EKONOMİNİN DURUMU PEK PARLAK DEĞİLDİ

Tüm bu artan veriler bu yıla özgü olarak bir “pandemi etkisi” olduğu söylenebilir. Fakat 2020 yılına girerken de bankalara ve finansman şirketlerine olan tüketici kredisi ve kredi kartı borçları rekor rakamlara ulaşmıştı. Çünkü ülke ekonomisi pandemiden önce de kırılgan bir durumda idi. Evet makro ekonomik veriler belki iyiye doğru bir gidişi gösteriyordu ama vatandaşın günlük hayatını kolaylaştıracak bir ekonomik güç ne yazık ki oluşturulamamıştı. Başta işsizlik, enflasyon, artan döviz ve enerji fiyatları vatandaşın belini bükmüştü.

FAİZLER SIFIRLANMALI

Tüm bunların üzerine pandemi de eklenince adeta denize düşenin yılana sarılması gibi vatandaş kredi kartlarına veya tüketici kredilerine yöneldi. Tabii burada da faiz denilen necasete bulaştı. Artık borçlar tepeden düşen kartopu gibi gün geçtikçe faiz faiz büyüdü. Bugün milyonlarca kredi kartı borçlusu yarını düşünemeden ve pandeminin de olumsuz etkisi ile borç batağına saplanmış durumda. Bu tabloyu ortaya sererken amacımız birilerini suçlamak değil… Ama vaziyet de bu… Birçok yazımızda belirttiğimiz gibi faiz denilen necasetten ülke ekonomisi arındırılamazsa ne yazık ki vatandaş sürünmeye devam edecek. Bu durum kredi kartları için de böyle… Kart borçlarına gelen faizler sıfırlanmadan ve vatandaşın ödeyebileceği uzun bir vadede yapılandırılmadan bu sorunun çözümü mümkün değil gibi görünüyor.