Adakları Yerine Getirmek

Soru: Herhangi bir işi başardığı takdirde, yedi çeşit meyve dağıtacağını adayan, fakat adağını yerine getirmeyen adam, bir haram işlemiş olur mu? Ve eğer bu meyveleri alırsa kendisi ve ailesi onlardan yiyebilirler mi?

Cevap: Adak kişinin bir ibadet yapmayı veya bir sadaka vermeyi ve bir teberruda bulunmayı kendine vacip kılmasıdır. İmam Kurtubi, el Cami' li Ahkam'il-Kur’an adlı kitabında şöyle diyor:

Adağın hakikati, adak adayan kişinin kendisine vacip olmayan bir şeyi vacip durumuna getirmesidir. Kur’an-ı Kerimde salih kullardan bahsedilirken şöyle deniliyor:

“O kullar, şiddetli bir günden korkarak verdikleri sözü yerine getirirler.” (İnsan/7)

Bu şu demektir: Mümin nefsine vacip kıldığı şeyi yerine getirir. Allah (c.c) hacılardan bahsederken de şöyle buyuruyor:

“Sonra kirlerini gidersinler, adaklarını yerine getirsinler ve o eski evi (Kâbe’yi) tavaf etsinler.” (Hac/29)

Bu da Allah'tan(C.C.) hacılara bir emir olup eğer adakları varsa yerine getirsinler demektir.

Aziz ve celil olan Allah, Bakara Suresinde şöyle buyuruyor:

“Yaptığınız her harcamayı ve adadığınız her adağı muhakkak Allah bilir. Zalimler için hiç yardımcı yoktur.” (Bakara/270)

Bu ayet de gösteriyor ki adağını yerine getirmeyen kimseyi Allah(c.c)  hesaba çekecektir.

Yine Allah (c.c) İmran'ın karısından söz ederken de şöyle buyuruyor:

İmran'ın hanımı şöyle demişti: "Rabbim! Rahmimdekini azatlı bir kul olarak sırf sana adadım. Adağımı kabul buyur. Şüphesiz hakkıyla işiten ve (niyetimi) bilen sensin." (Âl-i İmran/35)

Yine Kur’an'ın bildirdiğine göre İmran'ın hanımı bu adağını yerine getirmiştir.

Hz. Peygamber(s.a.v.) adakta bulunulan şeyi yerine getirmemekten sakındırmış ve şöyle buyurmuştur:

“Adağınızı yerine getirin.”

Ve yine şöyle buyurmuşlardır:

“Kim bir şeyin ismini vererek adakta bulunmuşsa onu yerine getirmeye çalışsın.”

Ve yine buyuruyorlar ki:

“Kim Allah'a itaat edeceğine dair adakta bulunmuşsa Allah'a itaat etsin.”

Bunlardan anlıyoruz ki, birçok meyve toplayıp fakirlere dağıtacağına dair nezirde bulunan kişinin bunu yerine getirmesi lazımdır. Tabii ki nezre konu olan iş yerine gelmiş ise; adağı yerine getirmemek haramdır. Onun ve ehlinin bu meyvelerden yemeleri de haramdır. Çünkü Sahih-i Buharı ve Müslim'de, Abdullah b. Ömer'den şöyle rivayet ediliyor:

“İhramlı iken av avlayan kişi avladığından ve ceza olarak ödediği hayvandan yiyemeyeceği gibi, adak adayan kişi de adanan şeyden bir şey yiyemez. Bunun dışında, ceza olarak ödediği şeylerden yiyebilir.”

Bu da adanan bir şeyden yemenin haram olduğunu göstermektedir. Ancak eğer adam bu meyveleri kendine ve çocuklarına sarf etmek için adakta bulunursa, o zaman hem kendisinin, hem de çocuklarının bu meyvelerden yemeleri mubah olur.