Dünya Müslüman Alimler Birliğinden “yıl dolmadan önce zekât verilebilir” fetvası

Dünya Müslüman Alimler Birliğinin resmi internet sayfasında yer alan açıklamada, Dünya genelinde etkili olan Coronavirus’ün baş gösterdiği bu dönemde kendilerine “zekâtın erkene alınıp vakti gelmeden önce verilip verilemeceği” konusunda bir çok sorunun geldiği belirtildi

Açıklamada, bu soruya cevaben “Bu, erken almayı gerektirecek şer-i bir maslahat meydana geldiğinde ve kişi ‘nisap’ dediğimiz zekat miktarına sahipse eski (mutakaddimun) ve günümüz (muasır) alimlerinin birçoğunun görüşüne göre zekatı erken vermek caizdir.” denildi.

Covid-19 salgını nedeniyle Müslümanların ve diğer insanların geçen zorlu günleriyle birlikte birçoğunun bu krizin sonucunda iş hayatlarının bozulduğunun görüldüğü belirtilen açıklamada, bir yandan yoksulluk ve bu yoksulluk çemberinin gün geçtikçe genişlemesi ve toplumsal kesimlerin gıda, ilaç ve tedavi gibi gerekli yaşam gereksinimlerini karşılayamaması ve hayatlarını sürdürecek kaynaktan yoksun kalmalarının acı bir gerçek olarak durduğu ifade edildi.

Ayrıca insanlar üzerinden meşakkat ve zorluğu kaldırmak ve canlarını helake sürükleyecek şeylerden korumanın İslam’ın esaslarından olduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Bu saydığımız durumların hepsi İslam şeriatında maslahat itibar edilir. Bu tür durumlar Şeriat-ı Garra’yı hemen bu maslahatı yürürlüğe koymaya ve insanlar üzerindeki bu zorluğu kaldırmaya iter. Ayrıca zekâtın erken verilmesi maslahatını yürürlüğe koyma ihtiyacı geçmişte hiç olmadığı kadar bu dönemde ihtiyaç duyulan bir şeydir.” diye belirtildi.

Açıklamada, şu görüşlere yer verildi: “Tahavi isimli alim, Alimlerin İhtilafı (İhtilaf’ul Ulema) adlı eserinin muhtasarında (c.1 s.455) şöyle demiştir: ‘Arkadaşlarımız, yıl dolmadan (Havl) önce zekâtta acele etmek caizdir, dediler.’ İbni Kudame de El Muğni adlı eserinde (c.2 s.470) şöyle demiştir: ‘Zekâtın verilmesinin vacip olmasına sebep bulunduğunda, ki bu da malın tam bir nisaba ermesidir (zekât için İslam şeriatının belirlediği miktar), bu durumda takdim (önceleme) caizidir.’ İmam İbni Hacer el Askalani, Fethul Bari adlı eserinde (c.12 s.331) şöyle demiştir: ‘Zekât, havlın (yılın) başında vacip olur. Bundan dolayı yıl (havl) bitmeden önce (zekât) vermek caizdir. Ya da yıl dolmadan önce zekât verilebilir.”

Açıklamada, yıl dolmadan zekât vermenin caiz olduğuyla alakalı delillere ilişkin şu ifadelere yer verildi:

“Hazreti Ali’nin (radiyallahu anhu) rivayet ettiğine göre Abbas (radiyallahu anhu) gelip Allah Resulüne yılı dolmadan zekât vermeyi sordu. O da (sallallahu aleyhi ve sellem) böyle yapabileceği konusunda ona ruhsat verdi. Ünlü hadis ulemasından Hâkim, bu hadisin senedinin sahih olduğunu söylemiş İmam Zehebi de ona katılmıştır. Yine Hazreti Ali’nin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz Hazreti Ömer’e şöyle demiştir: ‘Şüphesiz ki biz Abbas’ın zekâtını yılın ilk başında aldık.”

Açıklamada, konuyla alakalı daha fazla araştırma yapmak isteyenlerin daha önce 56 alimin ortak yayınladığı şu fetvaya bakabileceği kaydedildi:

“Soru: Bazı büyük alimler Covid-19 salgını nedeniyle zekâtın erken verilmesinin caiz olduğu görüşündeler. Değerli alimler, faydanız daim olsun bu konudaki görüşünüz nedir? Coronavirus salgının yayıldığı bu dönemlerde fakirler esas ihtiyacını görsün diye yılı dolmadan erken zekât vermek caiz midir?

Cevap:

Hamd alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam Hazreti Peygamberimize ve onun aline ve ashabının üzerine olsun.

İmam Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace, Hâkim ve diğerlerinin Hazreti Ali’den (radiyallahu anhu) tahriç ettikleri hadise göre Abbas (radiyallahu anhu) gelip Allah resulüne yılı dolmadan zekât vermeyi sordu. O da (sallallahu aleyhi ve sellem) böyle yapabileceği konusunda ona ruhsat verdi. Bu hadisi bazı hadis alimleri sahih olduğunu söylemiş bazılarıysa “Hasen” olduğunu ifade etmiştir.

Yine Hazreti Ali’nin rivayet ettiği bir hadisi şerifte peygamber efendimiz Hazreti Ömer’e şöyle demiştir: Şüphesiz ki biz Abbas’ın zekâtını yılın ilk başında aldık. (Tirmizi)

Allah kendisine rahmet etsin, Tirmizi şöyle demiştir: Birçok ehli ilim zekâtın erken verilmesinin caiz olduğu görüşünü benimsemiştir.

Görülen bir maslahat gereği ve nisap miktarına ulaştıktan sonra malın zekâtı vaktinden önce vermek caizdir. Bu maslahat içine çok şey giriyor. Örneğin acil ihtiyaç sahibi fakirler varsa bu durumda zekât erken verilebilir. Yada Müslümanlara bir bela ve salgın inmişse yine durum aynıdır. Bu, Ebu Hanife, İmam Şafii ve İmam Ahmed gibi cumhur ulemanın görüşüdür.

Yukarıdakilere dayanarak ve canı korumak şeriatın korumaya önem verdiği zaruri durumlardan biri olduğu için, zekâtın zamanından önce verilmesinin caiz olduğu fetvasını veriyoruz. Tabi bu zekatın verileceği mal nisap miktarına ulaşması gerekiyor. Yine yoksulların para, gıda, ilaç, tedavi ve diğer ihtiyaçlar gibi bu zor koşullarda gerekli malzemeleri temin etmelerini kolaylaştırmak içindir. Ayrıca Coronavirus (Covid-19) olarak bilinen ve dünyayı esir eden bu salgından dolayı işsiz kalanlar için istisnai olarak bunun caiz olduğu görülmüştür.

Allah’tan tüm ülkelere lütfuyla muamele etmesini diliyoruz. Salat ve selam Hazreti Muhammed’e, onun aline ve ashabının üzerine olsun. Hamd alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur.

Dünya Müslüman Alimler Birliği Fıkıh ve Fetva Komisyonu

Şeyh Prof. Dr. Nurettin el Hadimi- Komisyon başkanı

Şeyh Dr. Fazıl Murat- Üye ve rapor düzenleyici

Şeyh Ahmet Cibabullah- Üye

Şeyh Dr. Sultan el Haşimi- Üye

Şeyh Dr. Ahmed Kâfî- Üye

Şeyh Veis el Mebruk-Üye

Şeyh Salim Eşşeyhi-Üye

Prof. Dr. Salih el Zengi- Üye

Şeyh Dr. Muhammed Errayis-Üye

Dünya Müslüman Alimler Birliği Genel Sekreteri Şeyh Ali el Karadaği

Dünya Müslüman Alimler Birliği Genel Başkanı Şeyh Prof. Dr. Ahmet Erreysuni” (İLKHA)