Esnek çalışma ne demek? Uzaktan çalışma nasıl olur?

Koronavirüs önlemleri kapsamında, İçişleri Bakanlığı genelgesi ile 16.03.2020 tarihinden itibaren eğlence yerleri, kahvehane, kıraathane, kafeterya, internet kafe, oyun salonları, dernek lokalleri, SPA ve spor merkezleri gibi insanların toplu olarak bulunduğu toplam 149 bin 382 işyerinin faaliyeti geçici süreliğine durduruldu.İçişleri Bakanlığı; aldığı yeni bir kararla berber, kuaför ve güzellik merkezlerinin faaliyetlerinin de geçici olarak durdurulması yönünde karar aldı.
Piyasa daralmaya başlarken nisan ayında faaliyeti durdurulacak işyerlerini de mevcut sayıya eklersek istihdamın korunması noktasında ciddi sıkıntılar baş gösterecek.

Çalışma hayatımızı şekillendiren mevzuatlar kapsamında çok uzun zamandır var olmasına rağmen benimsenen uygulamalar olmadığı ve yürüyen mevcut sistemin bu modellerle değiştirilmesi gündeme gelince sorular çok bilinmeyenli denkleme dönüştü.

UZAKTAN ÇALIŞMA NASIL UYGULANIR?
Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlanır.

Yani bir işin uzaktan çalışma kapsamına girmesi için işçinin ya evinde ya da işyeri dışında çalışması gerekiyor.Ayrıca söz konusu iş ilişkisinin yazılı olarak ve sözleşme ile kurulması yasal bir zorunluluk.

Sözleşmede neler olmalı?
Uzaktan çalışma yoluyla işçi istihdam edecek işveren işçisiyle kanunda belirtilen iş sözleşmesini imzalamak zorunda.

Bu iş sözleşmesinde;
1. İşin tanımı,
2. İşin yapılma şekli,
3. İşin süresi,
4. İşin yapılacağı yer,
5. Ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar,
6. İşveren tarafından sağlanan ekipman,
7. Verilen ekipmanın korunmasına ilişkin yükümlülükler,
8. İşverenin işçiyle nasıl iletişim kuracağı,
9. Genel ve özel çalışma şartları
gibi hükümlerin yer alması gerekiyor.

Dolayısıyla uzaktan çalışma imkanı olan işyerlerinin çalışanlarının da onayını alarak iş sözleşmelerini güncellemeleri gerekiyor. Ancak, işveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda;
• Çalışanı bilgilendirmek,
• Gerekli eğitimi vermek,
• Sağlık gözetimini sağlamak,
• Sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini de almakla yükümlü.

ESNEK ÇALIŞMA NEDİR? NASIL UYGULANACAK?

İş Kanunu’nun 63. maddesinde, “Aksi kararlaştırılmamışsa çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir” denmektedir.
Dolayısıyla bir işçi, haftalık ortalama çalışma süresi, haftada 45 saatlik normal çalışma süresini aşmadığı takdirde, fazla mesai ödemesi almadan iki aylık bir dönem boyunca haftada azami 66 saat çalışabilir.
Denkleştirme işlemi için yasal süre 2 aydan 4 aya kadar uzatıldı. Bu sürenin uzatılmasıyla çalışma hayatı rayına tekrar oturduğunda eşitleme veya denkleştirme yapabilme şansı olacak.

ESNEK ÇALIŞMA SAATİ UYGULAMASI ÇEŞİTLERİ

a- Günlük Esnek Çalışma:
8 saatlik süreye uymak koşuluyla başlangıç ve bitiş saatleri işverenin işçisiyle karşılıklı onayı halinde düzenlenebilmektedir. Bir örnek ile açıklamak gerekirse; 08.00’de başlayarak 17.00’de mesai bitirilebileceği gibi, 05.00-15.00 ya da 10.00-19.00 saatleri arasında vardiya düzeni belirlenebilir.
b- Haftalık Esnek Çalışma:
Çalışan, haftalık 45 saatlik çalışma süresini çalışma günleri içine yayarak tamamlayabilir. Örneğin;
1. gün 10 saat;
2. gün 5 saat;
3. gün 8 saat;
4. gün 11
5. gün 11 saat çalışarak haftalık 45 saatlik çalışma gerçekleştirilebilir. Hafta sonu tatilinin tespiti uygulaması da bu kapsamda değerlendirilir. Çalışan haftalık tatil günlerini de belirleyebilir.
c- Aylık Esnek Çalışma ;

Aylık çalışma süresine uymak koşuluyla, ay içindeki zaman istenildiği şekilde düzenlenebilir. Bazı haftalar daha kısa, bazı haftalar daha uzun çalışma olanağı da sağlanabilir. Aynı şekilde hafta sonu tatil günleri de bu kapsamda değerlendirilebilir.

ESNEK ÇALIŞMA KARARININ GEÇERLİ OLDUĞU BÜYÜKŞEHİRLER

ADANA, DENİZLİ, KAYSERİ, İZMİR, KONYA, ANKARA, DİYARBAKIR, KOCAELİ (İZMİT), İSTANBUL, VAN, ANTALYA, ERZURUM, MALATYA, MUĞLA, SAMSUN, AYDIN, ESKİŞEHİR, MARDİN, KAHRAMANMARAŞ, ŞANLIURFA, BURSA,GAZİANTEP, MANİSA, SAKARYA,TRABZON, BALIKESİR,HATAY, MERSİN,ORDU ve TEKİRDAĞ olmak üzere 30 şehir kapsam dahiline alındı.
Konunun detaylarını elimden geldiğince aktarmaya çalıştım ancak kamuda başlayan uzaktan çalışma ve esnek çalışma modellerinin özel sektörün mevcut durumuna ne kadar çare olabileceği ciddi bir soru işareti olarak karşımızda duruyor.