Bölgenin 'Barış Merkezi' onarım bekliyor

Batman'ın Beşiri ilçesine bağlı Yalınkavak (Baxımze) köyünde bulunan yaklaşık 150 yıllık tarihi konak (Qesra Baxımze) yetkililer tarafından onarılmayı bekliyor.

Konakla ilgili önemli bilgiler veren köy muhtarı Mehmet Şakar, konağın Raman ve Garzan Dağları arasında bulunan çok sayıda köyden oluşan Alıkan Aşiretinin efsanevi lideri Hasanê Osman'a ait olduğunu belirtti.

Konağın bölgede, hatta uluslararası çapta meşhur olduğunu, tarihsel bir şöhrete sahip olduğunu vurgulayan Şakar, konağın zamanında aşiretler arasındaki birçok büyük çatışmanın, sorunun çözüm merkezi görevini gördüğünü söyledi.

Yetkililere çağrıda bulunan Şakar, şu an bazı bölümlerinin yakılmış bulunduğu tarihi konağın tekrar onarılarak bölgenin kültür mirasına ve turizme kazandırılması gerektiğini ifade etti.

"Konak barış görevi görüyordu"

Konağın, Alıkan Aşiretinin tarihini yansıtan bir konak olduğunu aktaran Şakar, "Bu konak, 150-160 yıllık bir konaktır. Bu konağın 3 bölümü vardı, 2 bölümü oturma salonu olarak kullanılıyordu. Diğer bölümü ise konferans salonu görevi görüyordu. O bölgede halk, aşiret ve aileler arasında yaşanan herhangi bir sıkıntıda, çatışma ve kavgalarda 2 taraf arasında barış ve sulhu sağlama görevi görüyordu bu konak. Konağın sahibi Alıkan Aşiretinin meşhur lideri Osman oğlu Hasan (Hasanê Osman) idi. Hasanê Osman tüm vaktini bu konakta oturarak insanlar arasında barışı sağlamakla geçiriyordu. Adeta bu konak barışın merkeziydi. Hasanê Osman vefat ettiği zaman onun taziyesine gelen çevredeki aşiret reisleri, halkın ileri gelenleri, 'Bu konak barışın sağlandığı bir merkezdi. Hasanê Osman vefat ettikten sonra artık barış dolu günler geride kalacak gibi görünüyor. Bundan böyle kim insanlar arasında sulh ve barışı sağlayacak bilemiyoruz. Artık hiçbir şeyimiz, huzurumuz kalmayacak.' demişlerdi." diye konuştu.

"Uluslararası büyük şöhrete sahipti bu konak"

Hasanê Osman'ın sahibi olduğu bu tarihi mekânın tekrar onarılmasını ve turizme kazandırılmasını isteyen Şakar, "Hasanê Osman'ın ve sulhun merkezi olan bu konağın sahip olduğu şöhret herkes tarafından bilinen bir şeydir. Rusya'dan tutun İran, Irak, Suriye ve daha birçok ülkede halklar, insanlar bu konaktan ve sahip olduğu işlevden haberdardırlar. Uluslararası büyük şöhrete sahipti bu konak. Ta Avrupa'dan, İsviçre'den uzmanlar, medya mensupları gelip bu konağın görüntülerini çekmişler, bu konakla ilgili belgeseller yapmışlardır. Alıkan Aşireti çok geniş bir alana yayılmıştır. Raman ve Garzan Dağları arasındaki tüm köyleri içinde barındıran bir aşirettir. Böyle bir aşiretin barış merkezi olmuş bir konağın mutlaka turizme kazandırılması lazım. Yetkililerden bunu talep ediyoruz." ifadelerini kullandı.

"Eğer onarılırsa turizme büyük katkı sağlar"

Hasanê Osman'ın vefatından sonra da söz konusu konağın bir müddet barış merkezi olmaya devam ettiğini vurgulayan Şakar şunları söyledi:

Hasanê Osman'dan sonra onun yerine geçen aşiret büyükleri de bir müddet onun üstlendiği misyonu sürdürmeye çalıştılar. Konak bir müddet daha kavgaların, sorunların çözüme kavuşturulduğu bir yer olma görevini sürdürdü. Ancak hiç kimse Hasanê Osman'ın yerini tutamadı ve ne yazık ki bir müddet sonra söz konusu konak, sulh yeri olma işlevini yitirdi. Geçen 150 yıllık zaman içerisinde konak yıprandı, bazı yerleri yıkıldı. Sayın Valimizden talebimiz; bu tarihi konağın onarılması için bize yardımcı olması, turizme kazandırılması yönünde çabalarımıza katkı sunmasıdır. Belirttiğim gibi birçok Avrupa ülkesinden turistlerin ilgi odağı olmuş bir yer. Eğer onarılırsa turizme büyük katkı sağlar.

"Esere sahip çıkılmalı"

Konağın kendilerine atalarından yadigâr kaldığını belirten Fuat Normal, bir bölümü ayakta kalan konağın zamanında bölgenin barış ve sulh merkezi konumunda olduğuna dikkat çekti.

Normal, "Şu anda bulunduğumuz konak Hasanê Osman'a aittir. Hasanê Osman, Alıkan Aşiretinin lideriydi. Burası ondan bize kaldı, bizler onun varisleriyiz. Bu konağın sadece bir bölümü ayakta kalmış, diğer kısımları yıkıldı, bizler imkânlarımızla tamir ettik. Bölgenin barış merkezi burasıydı. Bu eser önemlidir. Bunun yakılmaması için sahip çıkılması gerekir. 150 yıl ömrü var konağın, halen bir kısmı ayaktadır." ifadelerini kullandı.

Alıkan Aşiretinin bilinen tarihi…

Alıkan Aşireti, Basra tarafından bölgeye gelen ve soyları Hasanê Basri denilen âlim zata dayandığı belirtilen büyük bir aşiret olarak bilinmektedir. Geçimlerini hayvancılıkla sağlayan aşiret, geçmişte kışın Muş-Ağrı tarafına göç edip yazın bu yörelere gelerek hayatlarını sürdürmekteydiler. İlkbahar ve yaz mevsiminde kaldıkları bölge ise Garzan ve Hasankeyf nehri arasındaki bölgedir. 1850'lerden sonra da yazın gelip kaldıkları bu bölgede yavaş yavaş yerleşmeye başlayan aşiret, 7 büyük aileden oluşmaktadır. Mala Remo, Mala Sino, Mala Dibo, Katıxoka, Cındıka ve Axıka ailelerin isimleridir.

Bir ailenin de Muş, Ağrı tarafında kaldığı bilinen aşiretin, şu an hâlâ Alıkan Aşiretinin büyük bir ailesinin Muş, Malazgirt, Tatvan yörelerinde yaşamını sürdürdüğü ifade ediliyor. O yıllarda aşiretin lideri olan Hasanê Osman'ın ilk yerleştiği yer Kurtalan ilçesine bağlı Avcılar (Kınaske) köyü olmuş ve aşiret bu yöreye yavaş yavaş yerleşmiştir. O zamandan sonra da Hasenê Osman gelip Beşiri ilçesine bağlı Yalınkavak (Baxımze) köyüne yerleşmiş ve orada kendisine Qesra Baxımze denilen bir konak inşa etmiş.

Zamanla aşiretin merkezi konumuna gelen konak, bütün bölge tarafından; İran, Irak ve Suriye'den dahi bilinen bir merkez haline gelmiştir. Bu konakta Alıkan ve başka aşiretlerin sorunları, sıkıntıları; barış ve istişareler yoluyla çözüme kavuşmuştur. Konağın üstlendiği misyon sayesinde zamanla Alıkan Aşireti bölgenin saygın bir aşireti haline gelmiştir. Aşiretten önemli şahsiyetlerin de çıktığı belirtilmektedir. Batman ve yöresinde yaklaşık 25-30 bin civarında nüfusu bulunduğu belirtilen Alıkan Aşiretinin büyük çoğunluğunun Batman'a bağlı toplam 33, 34 köyde yerleştiği kaydedilmektedir. (Mehmet Fatih Akgül-İLKHA)