Merkez Bankası'ndan enflasyon açıklaması

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Eylül ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.

Merkez Bankası'nın değerlendirmesinde, "Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,99 oranında artmış, yıllık enflasyon 5,75 puan azalarak yüzde 9,26'ya gerilemiştir. Bir önceki yıldaki yüksek baz etkisine bağlı olarak, alt grupların tamamında yıllık enflasyon önemli bir düşüş kaydetmiştir. Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemleri öne çıkmıştır. Bu dönemde gıda enflasyonundaki olumlu görünüm sürmüş enerji grubunda yıllık enflasyon gerilese de fiyatlar aylık bazda yüksek bir artış kaydetmiştir. Türk lirasındaki istikrarın yanı sıra enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının seyri çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki düşüşü desteklemiştir. Bu çerçevede, B ve C göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seyir korunmuştur." denildi.

Raporun ayrıntıları şu şekilde:

"Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,99 oranında artmış ve yıllık enflasyon 5,75 puan azalarak yüzde 9,26 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 6,15 ve 6,06 puan düşüşle yüzde 8,90 ve 7,54 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, hizmet, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 2,87, 1,79, 0,57, 0,41 ve 0,11 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, B göstergesinin eğilimi gerilemeye devam etmiştir. Bu gelişmede, temel mal grubu eğilimindeki sınırlı artışa karşın, hizmet ve işlenmiş gıda grupları belirleyici olmuştur.

Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 1,47 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu ise 1,65 puanlık düşüşle yüzde 12,54'e gerilemiştir. Alt gruplar itibarıyla yıllık enflasyon ulaştırma grubunda yükselirken, bir önceki yıldaki yüksek baz etkisiyle lokanta-otel ve diğer hizmetler gruplarında düşmüştür. Haberleşme ve kira yıllık enflasyonlarında ise belirgin bir değişiklik izlenmemiştir. Ulaştırma grubu yıllık enflasyonunun artışında, şehir içi yolcu taşımacılığı kalemlerindeki (belediye otobüsü, taksi, tren vb.) fiyat artışları etkili olmuştur.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Eylül ayında büyük ölçüde baz etkisine bağlı olarak 10,04 puan düşüşle yüzde 2,98 olmuştur. Dayanıklı ve diğer temel mal gruplarında daha belirgin olmak üzere yıllık enflasyon tüm alt gruplarda gerilemiştir. Dayanıklı mal grubunda fiyatlar beyaz eşya fiyatlarındaki artışa (yüzde 2,63) karşın, otomobil fiyatlarındaki gerilemeye (yüzde 0,81) bağlı olarak sınırlı bir düşüş göstermiştir.

Diğer temel mal grubu fiyatları, Ağustos ayındaki sınırlı düşüşün ardından bu dönemde yüzde 0,86 oranında artmıştır. Özetle, baz etkisinin yanı sıra Türk lirasının görünümü ve iç talep koşullarındaki ılımlı seyre bağlı olarak temel mal grubu yıllık enflasyonu önemli ölçüde gerilemiştir.

Enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 3,17 oranında artmış ancak enerji yıllık enflasyonu baz etkisiyle yüzde 4,86'ya gerilemiştir (Grafik 8 ve Tablo 1). Bu dönemde, doğalgaz fiyatları yüzde 13,92 oranında akaryakıt fiyatları ise döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki gelişmelerle yüzde 2,80 oranında yükselmiştir.

Diğer taraftan eşel mobil sistemi akaryakıt fiyatlarında daha olumsuz bir görünümü engellemiştir. Enerji fiyatlarında aylık bazdaki artış eğilimi elektrik fiyat ayarlamasının etkisiyle Ekim ayında devam edecektir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 7,70 puan azalarak yüzde 9,52 olmuştur. Bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisinin yanında cari aya ilişkin fiyat gerçekleşmeleri gerek işlenmiş gerekse işlenmemiş gıda grubunda olumlu bir seyir arz etmiş yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 3,04'e, işlenmiş gıdada ise yüzde 15,69'a gerilemiştir. Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon yüzde -5,29'a gerileyerek olumlu bir seyir izlemiştir.

Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise patates ve beyaz et fiyatlarında devam eden düşüşler öne çıkmıştır. İşlenmiş gıda fiyatları Eylül ayında yüzde 0,65 ile ılımlı bir oranda artış göstermiştir. Bu olumlu görünüm alt gruplar geneline yayılmakla beraber çay fiyatlarındaki (yüzde 9,48) yüksek artış dikkat çekmiştir.

Bu gelişmelerle, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,74 seviyesine gerilemiştir. Eylül ayında alkol-tütün grubu fiyatları yüzde 1,79 artmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde 43,86'ya ulaşmıştır. Bu gelişmenin temel belirleyicisi Ağustos ayında tütün ürünlerinde gerçekleşen fiyat artışının sarkan etkisi olmuştur.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 0,13 oranında artarken, yıllık enflasyon baz etkisine bağlı olarak 11,00 puan düşüşle yüzde 2,45'e gerilemiştir. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi gerilemeye devam etmiştir.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, fiyatlar dayanıksız tüketim malları ve ara malı gruplarında gerilerken, enerji grubunda belirgin oranda yükselmiş, diğer gruplarda ise ılımlı bir artış sergilemiştir. Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki gerilemede et ve et ürünleri belirleyici olurken, ara malı fiyatlarındaki aylık düşüşte demir-çelik ürünleri öne çıkmıştır.

Enerji grubunda fiyat artışını, gaz imalatı ve petrol ürünleri sürüklemiştir. Bu dönemde sermaye malları fiyatları motorlu kara taşıtları, diğer özel amaçlı makineler ve tıbbi araç-gereçler öncülüğünde artmıştır. Dayanıklı tüketim malları fiyatları ise ev aletleri ve mücevherat kaynaklı olarak yükselmiştir. Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azalmıştır."