TARİHTE BUGÜN-12 Haziran 2019

1826: Yeniçeri Ocağı'nın yerine Eşkinci Askeri Teşkilatı'nın kurulmasına başlandı. III. Selim'in kurduğu Nizâm-ı Cedîd'in 1807’de kaldırılmasından sonra bir süre yeni ve talimli bir ordu teşkil edilememiş, gerek dışarıda gerekse içeride Sırp, Rum isyanlarını bastırmakta ve Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'nın düzenli askerlerine karşı koymakta yeniçerilerin âciz kalması üzerine modern savaş taktiklerini bilen bir orduya ihtiyaç duyulmuştu. Mayıs 1826 sonlarında II. Mahmud'un ve devlet ileri gelenlerinin katıldığı Şeyhülislâm konağında yapılan toplantılarda Yeniçeri Ocağı'nın bozulma sebepleri görüşülerek savaş tâlimi yapmanın vacip olduğuna dair çıkarılan bir fetva ile ulemânın tasdiki alındıktan sonra "eşkinci" adıyla talimli bir sınıfın teşkiline karar verilmiştir.

1830: Fransa, Cezayir'i sömürgeleştirmeye başladı: İlk adımda Sidi Ferrucha 37.000 asker çıkardı. Üçyüz yıllık Osmanlı hakimiyetine son verecek olan bu süreçten sonra Cezayir, yüz otuz yıllık Fransa işgaline girecektir. Fransa bu işgalden sonra Cezayiri defalarca kıyımdan geçirecek ama Cezayir halkı hiçbir şekilde Fransa işgalini kabullenmeyecektir.

1898: Filipinler İspanya'dan bağımsızlığını ilan etti.  Filipinlere, Malaya göçlerini, Hint ve Çinliler tâkip etmiştir. İslâmiyet, 14. yüzyılda Borneolu tüccarlar tarafından buralara girmiştir. İslâmiyeti kabul etmeyenler, kabîleler hâlinde medeniyetten uzak bir hayat sürerken, Müslümanlar bölgenin en medenî devletlerinden birini kurmuşlardı. İspanyollar 1565’ten sonra hızla sömürgeye başladılar. Ancak İspanyol idâresine karşı isyanlar devam etti. 1898 İspanyol-Amerikan Harbi sonucu Amerikalılar, Filipinleri 20.000.000 dolara satın aldılar. 1942 yılında adaların, Japonlar tarafından işgâl edilmesinin ardından çıkan savaşta Japonya mağlup oldu ve ada Japonlardan temizlendi. 1946’da Filipinler Cumhûriyeti resmen kuruldu.

1940: Cumhurbaşkanı İsmet İnönü başkanlığında toplanan hükümet, savaş dışı kalınmasını kararlaştırdı. Ankara Hükümeti, Türkiye’nin 2. Dünya Savaşı’nda savaş dışı kalacağını açıkladı. Bakanlar Kurulu kararı açıklanırken, aynı zamanda Türkiye’nin İtalya ile ticari ilişkilerinin kesildiği de bildirildi.

1946: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Üniversitelere özerklik tanıyan kanun kabul edildi. Fakat hiçbir zaman üniversiteler özerk olamadı. Hep resmi ideolojinin güdümünde bırakılan Üniversiteler rejimi muhafaza eden kurumlara dönüştürülmek isteniyordu.

1960: Geçici Anayasa açıklandı. TBMM'nin bütün hak ve yetkileri, Geçici Anayasa gereğince Milli Birlik Komitesi'ne verildi. İhtilali gerçekleştiren üst rütbeli subayların oluşturduğu 'Milli Birlik Komitesi'nin 1 sayılı kanunu ile Anayasa'nın bazı maddeleri kaldırıldı ve bu suretle TBMM feshedildi. TBMM'nin bütün hak ve yetkileri, Geçici Anayasa gereğince Milli Birlik Komitesi'ne devredildi. Milli Birlik Komitesi üyelerinin adları açıklandı. 27 Mayıs darbesini yapan Milli Birlik Komitesi, TBMM'nin tüm hak, yetki ve görevlerini üzerine aldığını açıkladı.

1966: Keban Barajı'nın temeli atıldı. Keban Barajı, Elazığ’ın Keban ilçesinde, Fırat Nehri üzerinde, 1965-1975 yılları arasında inşa edilmiş olan elektrik enerjisi üretimi amaçlı barajdır. Beton ağırlık ve kaya dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 16.679.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 210,00 m, normal su kotunda göl hacmi 31.000,00 hm³ normal su kotunda göl alanı 675,00 km²'dir. Keban Baraj Gölü bu özellikleriyle Türkiye’nin Atatürk Barajı'nın gölünden sonra en büyük yapay gölüdür. Doğal göllerle bir arada sıralandığında Van Gölü, Tuz Gölü ve Atatürk Baraj Gölü'nün ardından 4. sırada yer almaktadır. Baraj gölünün Murat Nehri Vadisi boyunca uzunluğu 125 km’dir. Genişliği yer yer değişmektedir. Keban baraj gölünde elektrik üretiminin yanı sıra su avcılığı yapılmakta ve balık üretimi de gerçekleştirilmektedir. Gölün etrafında Elazığ ve çevre illerin halkının faydalandığı eğlence ve mesire yerleri mevcuttur. Üzerinden feribotla Elazığ'ın Ağın, Tunceli'nin Pertek ve Çemişgezek ilçelerine geçiş yapılabilen gölün, özellikle iskelelerinde ve Elazığ-Bingöl karayolu üzerindeki sahilinde çok sayıda balık lokantası hizmet vermektedir. Enerji açısından Türkiye’nin ilk dev yatırımlarındandır. 1965 yılında yapımına başlanılmıştır. 1974 yılında ilk 4 büyük tribünü, 1981 yılında da diğer 4 türbini devreye girdi. Barajın toplam kurulu gücü 1330 Megawatt olup yıllık enerji üretimi 6 Milyar kWh dir. Kurulduğunda Türkiye’de üretilen elektriğin %20 sini tek başına karşılayan santral şu an tüketilen toplam elektriğin % 8’ini karşılamaktadır.

1967: ABD'de ırklar arası evliliği yasaklayan yasalar tamamen lağvedildi. Ama yüzyıllar boyu belleklere işlenen ırkçılık zehiri, yasaların lağvedilmesiyle bünyelerden tamamen atılamayacak insanları vicdanen kör ve sağır etmeye devam edecekti.

1975: Yunanistan Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) üyeliği için resmen başvurdu. Türkiye’den yıllar sonra topluluğa üye olan Yunanistan, AET’nin gelişmiş formu olan Avrupa Birliği’ne hemen alınıverildi; Türkiye ise yıllardır kapıda bekletilmektedir.

1984: Urfa'nın adı Şanlıurfa olarak değiştirildi. Urfa’ya ‘şanlı’ lakabının verilmesi Fransız işgaline karşı Urfa’lıların verdiği mücadele nedeniyle verilmişti ama bu mücadeleden 64 yıl sonra gelen bu ödülün kıymeti var mı? Orası bilinmez...

1990: 14 Ocak 1989 tarihinde Mardin'in Yeşilyurt köyünde köylülere dışkı yedirdiği iddiasıyla yargılanan Binbaşı Cafer Tayyar Çağlayan suçlu bulundu; 2,5 ay hapis cezasına çarptırıldı. Bu büyük suça bu komik cezanın verilmesi, acaba hakarete uğrayan köylülerin vicdanında nasıl bir karşılık bulduğu sorusuna cevap olsun diye Takvim Yaprağı ekibi olarak tarihin vicdanına insanlık namına sorduk:

1990: Diyanet İşleri Başkanlığı, güvenlik nedeniyle kara yoluyla hacca gidişleri iptal etti. PKK örgütünün saldırılarına karşı Hac yolcularının güvenliğinin sağlanamayacağını düşünen Diyanet, böyle bir tedbire başvurdu.

1991: Rusya bağımsızlığını ilan etti. İlk kez 1989'da, Baltık Cumhuriyeti Litvanya'nın Moskova yönetimine karşı, bağımsızlık yanlısı bir tavır almasıyla başlayan, Sovyetler Birliği'nin dağılması süreci hızlandı. Rusya'nın ardından Özbekistan, Estonya, Letonya, Beyaz Rusya, Moldova, Azerbaycan, Kırgızistan, Litvanya, Ermenistan Sovyetler Birliği'nden ayrılarak bağımsızlıklarını ilan ettiler. Rusların planlı operasyonuyla dağılan Sovyetler Birliği pastasından en büyük payı yine Ruslar aldı. Rusların Kafkaslar’daki hegemonyası ve zulmü devam etmektedir.

2012:  Mit'ten Uludere Açıklaması: Milli İstihbarat Teşkilatı Uludere'de Olay Gününe İlişkin Hiçbir Bilgi Paylaşımı Yapılmadığını Bildirdi.

2012:  Kürtçe Seçmeli Ders Oluyor: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Ak Parti grup toplantısında konuştu.  "Bu, Tarihi Bir Adımdır" Sözleriyle Kürtçenin Seçmeli Ders Olacağını Kaydeden Başbakan Erdoğan, "Yeterli sayıda öğrenci bir araya geldiğinde, Kürtçe bir seçmeli ders olarak alınabilecek, öğretilecek ve öğrenilecek" Dedi.