Binanın temeli su alırsa ne olur?

Drenaj sistemi, ilgili bölgeye düşen yağmur ve kar sularının toplanarak tahliye edilmesini sağlar. Böylece temel, sürekli yağmur ve kar sularına maruz kalmaz. Bu durum ise korozyon ve çürüme riskini büyük ölçüde ortadan kaldırır. Ancak drenaj sistemi tek başına kesinlikle yeterli değildir. Mutlaka temel izolasyonu da yapılmalıdır.
İzolasyonun olmadığı durumlarda, beton yapısı gereğince maruz kaldığı su ve nemi içine almaya başlar. Bu durum sonucunda ise beton içindeki demirler yavaş yavaş paslanır. Gerekli önlem alınmadığında bu paslanma hızlanır ve demirlerin kalınlıkları ve dolayısıyla da güçleri azalır.
Demirin haricinde betonun yapısında da zayıflamalar meydana gelir. Kapiler boşluklardan içeri giren su, sürekli donma ve çözülme döngüsüne sebep olur. Bu döngü ile birlikte beton yapısında kopmalar ve zayıflamalar ortaya çıkar.

BİNANIN TEMELİ SU ALIRSA NE OLUR?
Temeli su alan binanın ömrü, maruz kalınan su ve nem ile doğru orantılı olarak kısalır. Zamanında önlem alınmaması durumunda, bu tür binaların yapı güvenliği ortadan kalkar ve risk meydana getirir. Deprem ve benzeri afetlerde, temeli su alan yapılar çok daha kolay bir şekilde yıkılarak can ve mal kayıplarına yol açar.
Temel, yapıların en önemli kısmıdır. İnşa edilirken taşıyacağı yüke göre planlama yapılır ve metal donatılarla desteklenir. Ancak bu planlamada, sürekli neme ve suya maruz kalacağı dikkate alınmaz. Zira inşa sürecinde temel izolasyonu ve drenaj sistemlerinin kurulacağı öngörülür. Eğer yalıtım ve drenaj sistemi yapılmazsa tüm hesaplamalar bir anda boşa düşer ve yapıların ömrü, çok hızlı bir şekilde kısalır.

TEMELİ SU ALAN BİNANIN ÖMRÜ NE KADAR AZALIR?
Temeli su alan binanın ömrü, 20 ila 30 yıl arasında kısalır. Bu sürece etki eden çok sayıda etken olduğu için her yapıda söz konusu süreler geçerli değildir. Ancak temel ve diğer yapı bileşenlerinin sürekli nem ve suya maruz kalması, yapıların ömrünü ciddi şekilde kısaltmaktadır.
Yapılan araştırmalar, sürekli suya maruz kalan yapılarda temeldeki demirlerin ve metal donatıların kalınlıklarının azaldığını ortaya koymuştur. 10 yıllık süreçte temeli su alan bir yapının taşıyıcı elemanlarındaki demirlerin kalınlıklarında yaklaşık olarak %34 oranında bir azalma meydana gelir. Bu azalma, demirin taşıma kapasitesinin ise yaklaşık %66’sını kaybetmesine sebep olur. Dolayısıyla sadece 10 yılda toplam taşıma kapasitesinin yarısından fazlası kaybedilir. Bu durum ise binaların ömründen 20 ila 30 yıl arasındaki bir süreyi götürür.

Farklı bir araştırmada, temeli su alan yapıların taşıma kapasitelerinin sadece 5 yılda %50’ye yakın oranda azaldığı tespit edilmiştir. 15 yıl içerisinde ise bu kapasitenin yaklaşık %90’ını kaydeder. 25 yılda ise demirler tamamen çürüyerek, taşıyıcılık özelliğini yitirir.
Temeli su alan binanın ömrü, dramatik ve sert şekilde azalır. Üstelik zamanında alınmayan önlemler, daha sonraki süreçte istenen sonucu kesinlikle vermezler. Böyle bir olumsuzluk yaşamamak için mutlaka zamanında önlem almak ve temel su yalıtımı yaptırmak gerekir.

TEMELİ SU ALAN BİNANIN ÖMRÜ NE KADARDIR?
Betonarme bina ömrü; 50 ile 55 yıl arasındadır. Köprü, viyadük gibi betonarme yapılarda ise bu süre 100 yıldan fazla olabilir. Temeli su alan binaların ömrü ise 25-30 yıl arasındadır. Üstelik bu süre, deprem veya benzeri bir doğal afetin olmadığı senaryolarda geçerlidir. Zira çok kısa bir süre içerisinde temel yapılarında yer alan demirler korozyona uğrayarak çürür. Buna bağlı olarak da yapılar güvenirliğini ve sağlamlığını kaybeder.

Bu noktadaki bir diğer husus ise zemin koşullarıdır. Binanın inşa edildiği alanın geçirgenliği fazla ise temel ve zemin altında kalan bölümler, daha fazla su baskısına maruz kalır. Ancak temele ve ilgili bölgeye eklenecek drenaj sistemi ile bu baskı ortadan kalkar. Drenaj sistemi, bina ömrünü olumlu yönde etkiler.

Temeli su alan binanın ömrü ile ilgili bilinmesi gereken diğer detaylar şu şekildedir:
Temeli su alan binalar, 10-15 yıl gibi çok kısa sürelerde ciddi yapısal sorunlar ortaya çıkar. İlk bakışta bu sorunların farklı nedenleri var gibi gözükebilir. Ancak detaylı inceleme yapıldığında, arkasında temelin su alması olduğu gözlemlenir.
Su sızıntılarının devam etmesi durumunda yapının kullanım ömrü 20 ila 30 yıl arasında olur. Taşıyıcı zeminde patlama, metal donatının paslanarak tamamen çürümesi ve betonların çatlaması gibi belirtiler, binanın kullanım ömrünün dolduğunu gösteren önemli işaretlerdir.
Kaliteli su yalıtımı olan yapılarda bu tür olumsuzluklar yaşanmaz. Söz konusu binalar, 50 ila 60 yıl arasında güvenli şekilde kullanılır.

Mehmet Bozdaş