Hane halkı büyüklüğü 2023'te geriledi!

Hüseyin Aydemir

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hane halkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2023 yılında 3,14 kişiye düştüğü görüldü.

Türkiye'de 2023 yılında ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 4,86 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 4,67 kişi ile Şanlıurfa ve 4,61 kişi ile Batman izledi. Ortalama hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,54 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,60 kişi ile Giresun ve 2,61 kişi ile Balıkesir izledi.

Tek kişilik hane halklarının oranı arttı

ADNKS sonuçlarına göre, 2015 yılında yüzde 14,4 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hane halklarının oranının 2023 yılında yüzde 19,7'ye yükseldiği görüldü.

Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hane halklarının oranı, 2015 yılında yüzde 66,9 iken 2023 yılında yüzde 63,8'e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının oranı 2015 yılında yüzde 16,5 iken 2023 yılında yüzde 13,2'ye düştü.

 Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranı arttı

Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranında artış olduğu gözlendi. Söz konusu hane halklarının oranı 2015 yılında yüzde 2,2 iken 2023 yılında yüzde 3,3'e yükseldi.

Tek kişilik hane halklarının oranının en yüksek olduğu il Gümüşhane oldu

İllere göre hane halkı tipleri incelendiğinde, 2023 yılında tek kişilik hane halklarının oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 30,4 ile Gümüşhane olduğu görüldü. Gümüşhane ilini yüzde 29,2 ile Tunceli ve yüzde 29 ile Giresun izledi. Diğer yandan tek kişilik hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman oldu. Bu ili yüzde 11,8 ile Van ve yüzde 11,9 ile Diyarbakır izledi.

Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il Gaziantep oldu

Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2023 yılında yüzde 72,2 ile Gaziantep oldu. Gaziantep ilini yüzde 71,7 ile Diyarbakır ve yüzde 71,6 ile Şanlıurfa takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 50,8 ile Gümüşhane oldu. Gümüşhane ilini yüzde 50,9 ile Tunceli ve yüzde 54,1 ile Artvin izledi.

Hane halklarının yüzde 10,6'sını tek ebeveyn ve çocukları oluşturdu

Türkiye'de 2023 yılında toplam hane halklarının yüzde 10,6'sını tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halkları oluşturdu. Toplam hane halklarının yüzde 2,4'ünü baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 8,2'sini ise anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il Elazığ oldu

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2023 yılında yüzde 13,2 ile Elazığ oldu. Bu ili, yüzde 12,9 ile Bingöl ve yüzde 12,7 ile Adana illeri izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,4 ile Ardahan, yüzde 8 ile Kars ve yüzde 8,1 ile Yozgat oldu.

Toplam hane halkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 10,3 ile Elazığ, yüzde 10,2 ile Bingöl, yüzde 9,9 ile Adana olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 5,2 ile Ardahan, yüzde 6 ile Kars ve Yozgat oldu.

Diğer yandan, baba ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 3,6 ile Kilis ve Malatya, yüzde 3,2 ile Hatay olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 1,8 ile Nevşehir, yüzde 1,9 ile Sinop ve Tokat oldu.

Geniş aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il Hakkari oldu

Geniş aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2023 yılında yüzde 20,2 ile Hakkari oldu. Hakkari ilini yüzde 18,9 ile Batman, yüzde 17,5 ile Bartın izledi. Bu oranının en düşük olduğu il ise yüzde 9,1 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini yüzde 9,9 ile Çanakkale ve yüzde 10 ile Ankara izledi.

Toplam resmi evlilikler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapanların oranı yüzde 8,2 oldu

ADNKS sonuçlarına göre, 2023 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,2 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,5'inin hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2'sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,3'ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

Akrabasıyla evli olan bireylerin en fazla olduğu il Mardin oldu

Toplam resmi evlenmeler içindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde, 2023 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 20,1 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa ve yüzde 16,8 ile Diyarbakır izledi. Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu il ise yüzde 1,1 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale izledi.

Akraba evliliği oranı 2023 yılında yüzde 3,2 oldu

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2018 yılında yüzde 4,3, 2023 yılında ise yüzde 3,2 olduğu görüldü.

Akraba evliliği oranının en yüksek olduğu il yüzde 17,7 ile Şanlıurfa oldu

Akraba evliliği oranı illere göre incelendiğinde, 2023 yılında akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 17,7 ile Şanlıurfa olduğu görüldü. Bu ili, yüzde 12,4 ile Siirt ve yüzde 12,3 ile Muş izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu il yüzde 0,5 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 0,6 ile Kırklareli ve Bartın izledi.

Bireylerin mutluluk kaynağı aileleri oldu

Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2023 sonuçlarına göre bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler incelendiğinde, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 69,9 olurken, bunu sırasıyla yüzde 15 ile çocukları, yüzde 5,4 ile kendisi, yüzde 3,8 ile eşi, yüzde 2,9 ile anne/babası ve yüzde 1,8 ile torunları takip etti

Babası vefat etmiş çocukların sayısı 263 bin 757 oldu

ADNKS sonuçlarına göre, 2023 yılında Türkiye'de toplam 22 milyon 206 bin 34 çocuk içinde, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 461, babası vefat etmiş çocuk sayısının 263 bin 757, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 82 bin 291 olduğu görüldü.

Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 848, kız çocuk sayısının 2 bin 613, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 134 bin 881, kız çocuk sayısının 128 bin 876, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 847, kız çocuk sayısının 40 bin 444 olduğu görüldü.

Son bir yıl içindeki boşanma olaylarından 171 bin 213 çocuk etkilendi

Kesinleşen boşanma davaları sonucunda 2023 yılında 171 bin 881 çift boşanırken 171 bin 213 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu, çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Çocukların velayetinin 2023 yılında yüzde 74,9'u anneye, yüzde 25,1'i babaya verildi.

Taşınabilir bilgisayar bulunan hanelerin oranı yüzde 45,2 oldu

Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden İnternete erişim imkânına sahip olan hanelerin oranı 2004 yılında yüzde 7 iken 2023 yılında bu oran yüzde 95,5 oldu. Diğer yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9'dan yüzde 45,2'ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7'den yüzde 99,7'ye yükseldi.

Geniş ailelerin yüzde 25,7'sinin yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2023 yılında yüzde 21,7 olarak gerçekleşti.

Hane halkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hane halklarının yüzde 13,7'sinin, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yüzde 21,6'sının, geniş ailelerden oluşan hane halklarının yüzde 25,7'sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının ise yüzde 13,6'sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı yüzde 56,2 oldu

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2023 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 56,2'sinin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 27,8'inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9 olurken kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 olarak gerçekleşti.

Konutun izolasyonundan dolayı ısınamama en çok karşılaşılan konut ve çevre problemi oldu

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre fertlerin yüzde 32,6'sının 2023 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 32'sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığı ve yüzde 19,8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.