Astronomlar, ilk kez süper kütleli bir kara delik parlamasının, ışık hızına yakın bir hızda uzaya madde fırlatan ultra hızlı bir rüzgârı (UFO – ultrafast outflow) nasıl tetiklediğini anbean kaydetti. Bu akışın hızının ışık hızının yüzde 19’una, yani saniyede yaklaşık 57 bin kilometreye ulaştığı bildirildi. Bu şimdiye kadarki en hızlı akış olmasa da, hem parlamanın başlangıcının hem de oluşturduğu rüzgârın tüm evrelerinin gözlemlenmesi bilim açısından bir ilk niteliğinde.
SRON’dan astronom Liyi Gu, “Bir kara deliğin bu kadar kısa sürede bu denli hızlı rüzgârlar ürettiğine daha önce tanık olmadık. X-ışınlarındaki ani parlama, yalnızca bir gün içinde ultra hızlı rüzgârların oluşumunu tetikledi” dedi.
Olay, Dünya’ya geniş yüzeyi dönük olan ve yaklaşık 130 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 3783 çubuklu sarmal galaksisinin merkezindeki aktif süper kütleli kara delikte meydana geldi. Güneş’in yaklaşık 28 milyon katı kütleye sahip kara delik, çevresindeki maddeyi yüksek hızla tükettiği için galaktik merkez parlak şekilde yanıp sönüyor.
ESA’nın XMM-Newton gözlemevi ile JAXA liderliğindeki XRISM teleskobu tarafından X-ışınlarında kaydedilen parlama, muhtemelen kara deliğin hemen dışındaki bir manyetik alan ipliğinin koparak yeniden birleşmesiyle ortaya çıktı. Bu mekanizma, Güneş’teki dev enerji patlamalarının çok daha büyük ölçekli karşılığı.
Temmuz 2024’te tespit edilen parlamada önce sert X-ışınlarında büyük bir yükseliş, ardından yumuşak X-ışınlarında zirve kaydedildi. Yaklaşık 12 saat sonra ise Güneş’teki koronal kütle atımlarına benzer şekilde, manyetik alanlarla iç içe geçmiş büyük miktarda maddenin uzaya fırladığını gösteren bir ultra hızlı dış akış sinyali belirlendi.
ESA’dan astronom Erik Kuulkers, “Aktif bir süper kütleli kara deliğe odaklanan iki teleskop, daha önce hiç gözlemlenmemiş bir olaya tanıklık etti: Güneş’teki rüzgârlara benzeyen, hızlı ve parlama kaynaklı ultra hızlı rüzgârlar. Bu durum, Güneş fiziği ile yüksek enerjili astrofiziğin evrende şaşırtıcı biçimde benzer süreçlerle işlediğini gösteriyor” dedi.