Bugün dünyada mali/finans sisteminin kavramsal olarak iki sac ayağı vardır. Bunlar “para ve faiz” kavramlarıdır.
Kürtçe ve Farsça’da parça manasına gelen "pareden" müştak olan kelime, galatı meşhurla Türkçe’de para olarak kullanım bulmuştur. Bu da Farsça’da gümüşten bir parça manasına gelen bu kelime, daha sonra tüm paraların Türkçe’deki ortak ismi olmuştur. Arapçası nukd, çoğulu nukuttur.
Faiz, Arapça bir kelime olup (faizetün) şeklinde gelir. Bunun iktisat ortamında peşinen bir tarafın faydasına olan fazlalığın kabul edilmesi manasındaki faiz fayda anlamına gelir. İslam iktisadı açısından ribanın aynısıdır. Bu son zamanlarda bazı yazarların faizin ribadan farklı olduğunu varsaymalarının nezdimizde bir kıymeti harbiyesi yoktur. Önemli olan bu işin muamele mahiyetidir. Halbuki İslam iktisadının bu manada iki yol izlemesi gerekir. İslam ülkelerinin birçoğunda İslam iktisadı mahkumdur. Halbuki, İslam İktisadı bu anlamda iki yol izler; birincisi, İslami sistemi getirmek için gayret etmek. Bunun için İslam ile çelişen hükümlere karşı çıkarak, toplumda bir aidiyet şuurunu geliştirmeye çalışması gerekir. İkincisi, İslami sistem yok diye var olan ve daha önce fetvası verilen imkanlardan İslami kesimi mahrum etmemek.
Kimi yazarlar, takva adı altında “alimlerden bir kısmı caizdir demişlerse de uzak kalmak daha iyidir.” diyerekten topluma takvayı dayatarak, adeta Müslümanları “bir hırka bir lokma”ya razı ederek toplumda bir sürü sıkıntılara sebep oluyorlar. Halbuki mali olan takvaları kendi bireysel olan şahıslarına uygulamaları bir erdemliliktir. Bunu topluma dayatamazlar. Çünkü, toplumlar fetva ile ayakta kalırlar. Bu durumda bir Müslüman’ın yapacağı en güzel şey, kendi nefsine takva topluma ise fetva üzere muamele etmektir.
Haliyle İslami sistemi ret eden cahili sistemlerden bir Müslüman uzak kalmalı. Ama bunu yaparken toplumun işleyişinde İslam ile çelişmeyen uygulamalara da karşı çıkıp uzak durması zamanın ruhuna uygun düşmeyebilir.
Bundan hareketle, bir memleket ister İslami olsun ister gayri İslami olsun, kendi aralarında kullandıkları ve para olarak kabul ettikleri her nakdi, Müslümanlar tarafından da para olarak görmeleri ve bunlarla ticaret yapmaları caiz olur.
İslam ülkelerindeki örfte ribanın isminin faiz ve benzeri kelimelerle zikredilmesi, onu faiz olmadığı anlamına getirmez. Tıpkı bugün bankalardan alınan kredinin faiz anlamına gelmesi gibi…
Kısaca önemli olan muamelenin kendi içinde taşıdığı şartlardır. Eğer yapılan muamele riba şartlarını taşıyorsa o haramdır. Ona faiz veya kredi demekle o haram olmaktan çıkmıyor.