BURSA - Yapılan çalışmalar; idrar kaçırmanın genç kadınlarda yüzde 20-30 oranında görüldüğü, orta yaşlılarda bu oranın yüzde 30-40'lara çıktığı, yaşlılarda ise yüzde 40-50'lere kadar yükseldiğini gösteriyor. Vakaların sadece yüzde 10'luk kısmında ilaç tedavisi veya ciddi bir ameliyata gerek duyuluyor. Günlük hayatları olumsuz etkilenen bu kadınlar, sorunlarını en yakınlarına dahi açıklamaktan utandıkları gibi, hekime başvurmaktan da çekiniyorlar. Acıbadem Bursa Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op Dr. Ebru Füsun Donat, idrar kaçırma ve tedavi yöntemleri hakkında bilgiler verdi.


Kadınlarda idrar kaçırma hangi şekillerde görülüyor?
İdrar kaçırma yani üriner inkontinans, kontrol dışı idrarı tutamama ve kaçırma şeklinde tanımlanıyor. Bu durumun stres tipi ve sıkışma tipi olmak üzere iki türü bulunuyor. Stres Tipi İdrar Kaçırma: Bu tipte genellikle bir aktivite esnasında, öksürürken, hapşırırken, gülerken veya koşarken idrar kaçırma meydana geliyor. Bu durumun ana nedeni olarak, leğen kemiğinin alt kısmındaki kaslarının zayıflamasına bağlı, idrar yolu ve idrar torbası boynunun sarkması gösteriliyor. Mesane içerisindeki basınç, idrar yolu içindeki basıncı aşıyor, bu durumda idrarı tutmak mümkün olmuyor.


Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma: Burada başlıca şikâyet, sık ve ani idrar hissi gelmesi ve tuvalete yetişememek. Bu hastalar su sesi duyduklarında ya da ellerini yıkarken bir anda idrarlarının geldiğini ve tutamadıklarını ifade ediyorlar. Bunun temel nedeni ise; idrar torbası kaslarını kontrol eden sinirlerdeki fonksiyon bozukluğu. Hastaların birçoğunda Mixed Inkontinans, yani her iki şikâyetin de karışımı olan "Karışık İdrar Kaçırma" durumu görülüyor.


İdrar kaçırma bir hastalık mıdır, ya da bir hastalığın habercisi olabilir mi?
İdrar kaçırma sosyal bir olay. Batı ülkelerinde aşırı spor yaparken bir iki damla kaçırmak bile tedavi edilirken, Türkiye'de kırsal kesimde yaşayan ve üç doğum yapmış bir annenin günde 5-6 ped değiştirecek kadar kaçırıyor olması bir tedavi nedeni olmayabiliyor. Ancak bu durum, doğum yapmanın, sık çocuk doğurmanın, yaşlılığın bir sonucu olarak düşünülmemeli.


İdrar kaçırmanın her türüne doğru yaklaşıp doğru tedaviyi seçmek önem taşıyor. Az sayıda da olsa beyin veya omurilik tümörü, Multipl Skleroz (MS), bel fıtığı, diyabete bağlı sinir hasarı, idrar kesesi ve vajen arası delikler, Parkinson hastalığı ve beyin travması gibi ciddi hastalıkların ilk belirtisi idrar kaçırma olabiliyor. Bu nedenle idrar kaçırma belirtisinin ciddiye alınması gerekiyor.


Bu sorun neden ortaya çıkıyor?
Stres Tipi İdrar Kaçırmada sadece bir gebelik bile risk faktörü oluşturuyor. Riski artıran diğer faktörler ise normal doğum, aşırı kilolu olmak, kronik kabızlık yaşamak, sigara kullanımına bağlı kronik öksürük ve sürekli ağır kaldırmak olarak sıralanıyor. Ayrıca östrojen eksikliğine bağlı olarak dokuların elastikiyetini kaybetmesi nedeniyle menopoz döneminde de görülebiliyor. Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma ise diyabet, Parkinson hastalığı, bel fıtığı ve idrar torbasına bası yapan tümörler nedeniyle ortaya çıkabiliyor. Aniden ortaya çıkan idrar kaçırmalarda idrar yolu enfeksiyonu ve özellikle mesanede taş olasılığının da değerlendirilmesi gerekiyor.


Normal doğum sonraki yıllarda idrar kaçırmaya neden oluyor mu?
40 hafta süren bir gebelik bile tek başına risk faktörü. Gebeliğin ağırlığı ve yaptığı bası, idrar kaçırma riskini artırıyor. Ancak doğum şekli normal ise olasılık biraz daha fazla oluyor. Normal doğumdaki kesiler ve bunların iyi tamir edilip edilmediği de önem taşıyor.


Ameliyatlar karından mı, vajinal bölgeden mi uygulanıyor?
Ameliyatlar vajenden ya da karın üstünden yapılabiliyor. Vajenden yapılan ameliyatlarda bantların ucu, kasıklardan ya da bacak iç kıvrımından çıkarılıyor. Karından yapılan ameliyatlar laparoskopik veya açık yöntemle gerçekleştirilebilir. Karından yapılan operasyonlardan en sık uygulanan yöntem olan Burch ameliyatlarında mesane dikişlerle yukarıya leğen kemiğine asılıyor. Bu yöntem daha çok sarkma sorunu da olan hastalarda tercih ediliyor. Eğer mesane ile birlikte rahimde de sarkma varsa ameliyata rahimin ve eğer menapozada bir hasta ise yumurtalıkların da alınması işlemi ekleniyor. Vajinal ameliyatlar yaklaşık 15-20 dakika kadar sürüyor ve hasta en fazla bir gün hastanede yatıyor, ertesi gün normal hayatına dönüyor.


Ameliyat sonrasında nelere dikkat etmek gerekiyor?
Hastanın yaşam tarzını değiştirmesi gerekiyor. Ağır kaldırmaması, sigara içmemesi ve fazla kilolarından kurtulması önem taşıyor. Ayıca idrara çıkmayı artıran yiyecek ve içeceklerden uzak durması da kişiye yardımcı oluyor.


KEGEL egzersizleri
Stres Tipi İdrar Kaçırmalarda idrar kasların çalışmasına yönelik "Kegel Egzersizleri" ile tedavi yüzde 50-75 oranında sonuç veriyor. Bu egzersiz yöntemi adını, tanımlamayı ilk yapan Dr. Arnold Kegel'den (1894-1981) alıyor. İdrar kaslarını kontrol eden kasların bir kısmı istemsiz çalıştığı için egzersizlerin nasıl yapılacağının öğrenilmesi gerekiyor. Hastaya idrarını tutmayı sağlayan adaleleri nasıl kullanacağı ürologlar tarafından ürodinami incelemesi ile öğretiliyor. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanları ise öğrenme aşamasında ya idrar yaparken idrar akımının durdurulması şeklinde ya da vajene parmak sokarak kasların kasılması ile parmağın sıkıştırılması sağlanarak Kegel egsersizlerini tarif ediyor. Bu kasma hareketinin en az beş saniye sürdürülmesini öneriyor. Bu egzersizlerin gün içinde akla geldikçe en az 10'arlı seriler halinde tekrarlanması gerekiyor. Egzersizlere genç yaşta başlamak sonraki yıllarda çıkabilecek sorunları azaltıyor. (Zeki Aras - İLKHA)