Mısır’ın darbeyle iktidara gelmiş Devlet Başkanlarından olan Enver Sedat, İsrail’le ülkesi arasındaki otuz yıllık savaşa son verme kararı aldı ve bu amaçla 19 Kasım 1977’de İsrail’e gitti. İsrail işgali altındaki Kudüs’te bulunan Lida havaalanında İsrail Cumhur­başkanı Avraim Katzir, Başbakan Golda Mayer ve İsrail devletinin öteki ileri gelenleri tarafından törenle karşılandı. İsrail bayrağını selâmladı, İsrail Ulu­sal Marşı’nı selâm durarak dinledi, meçhul asker anıtına çelenk koydu. Ertesi gün İsrail Meclisi Knesset’e giden Enver Sedat “Toprağınız İsrail, Fırat’tan Nil’e Kadar” yazılı yaftanın altında 55 dakika tutan konuşmasını yaptı. Baş başa ve heyetler arası olarak görüşmelerde bulunduktan sonra 21 Kasım 1977’de Mısır’a geri döndü.

 Bu ziyaret birçok Arap ülkesi için şok bir gelişmeydi. Başlarını Suriye ve Irak’ın çektiği bu ülkeler, Enver Sedat’ın ziyaretini: “Filistin’e terör ve işgâl sonucu yerleşmiş olan Irkçı Siyonizmin tanınması ve onunla savaş durumunun sona erdirilmesi biçiminde anlamakta ve bu yeni durumu Arap ulusunun tarihine ve mücadelesine olduğu kadar Fi­listinlilerin haklarına da bir ihanet saymaktadı”lar.

Neticede bu konu 5-8 Aralık 1977 Trablus Arap Zirvesi ve Konferansı’nda gündeme gelmiş, burada bir araya gelen “17 ülke, 72 siyasal örgüt ve 140 halk kuruluşu, Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat’ın İsrail’i ziyareti olayını değerlendirerek (mahkemenin bileşimi ve yeri gibi nok­talar da dahil olmak üzere)” yargılanmasına karar verdi.

Alınan kararlar doğrultusunda 1 Ağustos 1978’de Irak’ın Başkenti Bağdat’ta kurulan ve 9 üyeden oluşan bir Halk Mahkemesi tarafından, Enver Sedat’ın yargılanmasına başlandı. “Mahkeme başkanı Sultan Abdülkadir El-Savi duruşmayı açış konuşmasında Halk Mahkemesi’nin  Vietnam Savaşı sırasında Amerika’yı Vietnam’da işlediği suçlardan dolayı yargılayan Bertrand Russel Mahkemesi’nden esinlenerek kurulduğu” açıklamasını yaptı.

  “Yargılamanın temel nedeni Enver Sedat’ın 19-21 Kasım 1977 tarihlerinde işgal altındaki Kudüs’e yapmış olduğu resmî ziyaretti.” Ancak Enver Sedat, Savcı’nın iddianamesine göre: “Arap topraklarının Siyonistlerce işgalini kabul ederek Arap ulusuna ihanet etmek, Filistin halkının doğal ve tarihsel haklarını çiğneyerek Filistinlilerin kendi geleceklerini özgürce saptama hakkını ihlal etmek, Filistin halkının temsilcisi olan Filistin Kurtuluş Örgütü’nü tanımamak, Filistinlilere karşı işlenmiş cinayetlerin gizlenmesine yardımcı olmak, Mısır Anayasası ile yasaları çiğnemek, Mısır ordusunun kahramanca girişimlerini önemsemeyerek bir emperyalist ajanı olarak kendi durumunu güçlendirme yollarını aramak, Siyonist düşmanla savaş durumuna kendiliğinden son vermek, Mısır’ın Arap dünyasında yalnızlığa itilmesine neden olmak, Amerikan askeri uzmanlarıyla işbirliğini geliştirmek, sosyalist ekonomik gelişme yollarını bırakarak Mısır’da parazit bir sosyal sınıfın güçlenmesine yardımcı olmak, Mısır’ı yabancı sermayeye açmak,  ülkesinin imzaladığı anlaşmalar ve girdiği taahhütlere aykırı hareket etmek” le de suçlanmaktaydı. İddianame okunduktan sonra Bağdat Barosu’ndan atanan savun­ma avukatı Dr. Abdülseddar Dumeyli, iddiaların doğruluk derecesini incelemek üzere 19 Ka­sım 1978’e kadar süre istedi ve yargılamanın ikinci celsesi bu tarihe ertelendi.

19 Kasım 1978’de yapılan son duruşmada Halk Mahkemesi, Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat’ı “ihanetten suçlu bularak, Arap vatandaşlığı haklarını tamamıyla kaldırdı. Ayrıca, mahkeme Sedat’ı, Arap Cumhuriyetleri Federasyonunun Anayasalarını ve Arap Birliği yasasını ihlalden de mahkûm etti.

“Bağdat’taki yargılamaya ilişkin olarak yapılan açıklamalarda Sedat’ın yargılanmasıyla onun kişiliğinden çok teslimiyet yoluyla uzlaşı yönteminin yargılanmak istendiği söylendi. Ve Mahkeme heyeti hükümetlerin ve sistemlerin değiştiklerini, ancak bütün yetkilerin ana kaynağı olan halkın gerçek iktidar ol­ması gerektiği noktasından hareket ederek” bu kararı verdiklerini açıkladı.

Kaynaklar:

Prof. Dr. Türkkaya Ataöv, “Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat’ın Yargılanması” Ankara Üniversitesi.

Milliyet Gazetesi, 20 Kasım 1977, 3 Ağustos 1978, 22 Kasım 1978 tarihli sayılar.

Dünya Bülteni