Belediyeler yer göstermeyince elektrik dağıtım şirketleri trafoları, ücret karşılığında apartmanların altına ve sitelerin içine kuruyor. İstanbul’da bu şekilde binden fazla trafo bulunduğu iddia ediliyor. Bu sayı İzmir’de 506. Trafolarla birlikte yaşamak zorunda kalanlar ise hayatlarının zindana döndüğünü söylüyor. Halk en çok patlama ve yangın, titreşim, yüksek ses ve elektromanyetik radyasyondan şikâyet ediyor.

Büyük kent merkezlerinde ve yerleşimin yoğun olduğu bölgelerde plansız yapılanma sonucu elektrik şebekesinin ana unsurlarından biri olan dağıtım trafolarına yer bulmak her geçen gün zorlaşıyor. Bu nedenle dağıtım şirketleri en kolay seçenek olarak enerji müsaadesi veya belli bir ücret karşılığında mal sahiplerinden trafo yeri talep ediyor. Apartmanların altına sıkıştırılan trafoların tehlike saçtığını söyleyen Elektromanyetik Kirliliği Önleme, Ölçme, Araştırma ve Eğitim Derneği Başkanı Mehmet Bayramoğlu, elektromanyetik dalga yayan cihazların, büyüme hormonunun salgılanmasını engellediğini belirtiyor. “Büyüme hormonu yaklaşık 25 yaşına kadar gece saatlerinde salgılanıyor. Dolayısıyla bunun çocuklara etkisi göz ardı edilemez.” diyor.

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Demir de “Trafonun üstündeki evlerde yaptığımız ölçümlerde olması gerekenin 10 katı elektromanyetik dalgalara rastladığımız oluyor. Öyle ki bu dalgalar bilgisayar ekranını bile titretiyor. Ancak insanlar bunun elektromanyetik dalgalardan kaynaklandığını bile bilmiyor.” diye konuşuyor. Heidelberg Üniversitesi Sağlık Enstitüsü araştırmacılarından Biyoklimatolog Dr. Andras Varga’nın araştırma raporu ise şöyle: “Gözlerden giren elektromanyetik dalgalar direkt olarak beyine nüfuz eder. Beyine nüfuz eden dalgalar bedeni ve ruhi arıza ve aksaklıkları gün yüzüne çıkartır. Canlının uyku ritmini de alt üst eden dalgalar ayrıca meme kanserine meydan verir.” Elektrik Mühendisleri Odası’ndan yapılan açıklamaya göre, trafo ve besleme kablolarının yerleşim alanlarında yaratmış olduğu elektromanyetik etki her türlü tedbire rağmen insan sağlığı açısından risk oluşturmaya devam ediyor. Trafoların olumsuz etkilerinin önüne kesin olarak geçilemiyor. Ayrıca manyetik etkinin yanı sıra titreşimden kaynaklanan ve zaman zaman karşılaşılan gürültü kirliliği ile yangın oluşturma düşüncesi de binada yaşayanlar üzerinde ciddi bir tedirginlik ve psikolojik baskı oluşturuyor.

Silivri’de bir mahallenin bütün elektrik dağıtımını yapan trafo, yaklaşık 15 senedir 24 aile ile komşuluk yapıyor. 76 kişinin yaşadığı apartmanın zemin katında yer alan elektrik trafosu, iddialara göre bugüne kadar en az 20 kere patladı ve defalarca da yanma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Elektrik trafosunda sık sık patlamaların ve yangınların yaşanması, apartman ve site sakinlerini isyan ettiriyor. Her günü korku içinde geçirdiklerini ifade eden apartman sakinleri, Boğaziçi Dağıtım Anonim Şirketi’nin (BEDAŞ) kendilerine “Yer gösterin kaldıralım.” dediğini anlatıyor. BEDAŞ yetkilileri ise belediyenin kendilerine trafo için yer göstermediğini ifade ediyor. Üst düzey bir BEDAŞ yetkilisi, “Belediyeler, imar planı çalışması yaparken nasıl ki cami ve okul için yer tahsis etmek zorundaysa trafo için de tahsis etmek zorunda. Belediye yer tahsis etmeyince biz de mecburen böyle bir çözüm üretmek zorunda kalıyoruz.” diyor. Silivri’de apartman altına kurulmuş buna benzer 7 tane trafo olduğu öğrenildi.

Yine Silivri’de Fatih Mahallesi’ndeki Saraycık Sitesi A Blok binasına 15 sene önce elektrik trafosu yerleştirildi. Çevrede yer alan diğer sitelerin de yararlandığı trafoda, çeşitli nedenlerle zaman zaman patlama ve kablo yangınları meydana geliyor. Bomba üstünde yaşadıklarını ifade eden site yöneticisi Kadir Dinç, trafonun kaldırılması için BEDAŞ’a ve belediyeye defalarca başvurduklarını aktarıyor. Apartmanın 14 yıllık sakini Dinç, BEDAŞ’ın trafonun kaldırılması için ‘Yer ayarlayın, masrafları karşılayın biz de kaldıralım.’ dediğini vurguluyor. Can güvenliklerinin olmadığını söyleyen Dinç, “Bunu buradan kaldırmak bizim görevimiz değil. BEDAŞ kendi hatasını telafi etmek zorunda. Bize ya da çocuklarımıza bir şey olursa bunun bedelini kim ödeyecek?” diye soruyor. Aynı sitede oturan Murat Açıkgözoğlu da, “Geçen gün çok büyük bir patlama oldu ve her taraftan ateş çıktı. Meğer trafonun kaçağı varmış ve üst komşunun evinden damlayan su, trafonun patlamasına neden olmuş.” diyor.