Fahiş fiyat denetimleri işe yarıyor mu?

Muhsin Şenol-DOĞRUHABER

Halkın hayat pahalılığına yaktığı feryat, hükümet tarafından nihayet duyuldu. Bunun üzerine market ve hallere ‘fahiş fiyat’ denetimi yapıldı. Peki ‘fahiş fiyat’ denetimleri işe yarıyor mu?

Cezalar caydırıcı değil!

Ticaret Bakanlığı’nın 27 Ocak 2021’de yaptığı açıklamaya göre, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu 3 bin 386 dosyayı karara bağladı. Fahiş fiyat artışı yaptığı değerlendirilen 495 firmaya toplam olarak 15,5 milyon TL idari para cezası uygulanmasına karar verdi. Buna göre, firma başına ortalama 30 bin lira 'fahiş fiyat' cezası kesildiğini ortaya koyuyor. On binlerce şubesi olan ve milyonlarca lira ciro yapan zincir marketlere 30 bin lira ceza kesilmesi, kesilen cezaların caydırıcı olmadığını ortaya koydu.

Hal yasası yılan hikâyesine döndü!

Yıllardır üzerinde çalışılan ve her yıl ekonomi programlarına dahil edilen Sebze ve Meyve Toptancı Halleri Yasası (Hal Yasası) bir türlü çıkartılamadı. Yasa ile birlikte komisyonculuğa son verileceği ve böylelikle üretici ile market fiyatları arasındaki farkın azaltılacağı belirtilmişti. Ancak hal yasası değişen sisteme ve bakanlara rağmen henüz Meclis’e getirilmedi.

Üreticinin maliyeti arttı!

Yapılan denetimlerden sonra kesilen cezalar caydırıcı olmayınca zamlar da geri alınmadı. Diğer yandan elektrik, doğalgaz, benzin, gübre, yem gibi üreticileri doğrudan etkileyen girdi fiyatlarına yapılan zamlar doğrudan market raflarına yansıdı. Son olarak BİM Yöneticisi Galip Aykaç da denetimlerin göstermelik olduğunu ve fiyatların maliyet artışlarından dolayı yükseldiğini savunmuştu.  

Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu nedir?

17 Nisan 2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmeliğe göre Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturuldu. Kurul 13 üyeden oluşmaktadır. Ticaret Bakanlığı’nı temsilen dört; Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığını temsilen birer üye olacak. Sivil toplum ve özel sektörü temsilen ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, üretici ve tüketici örgütleri ile perakende sektöründen birer üye olacak. Söz konusu Kurul, olağan dışı durumlarda özellikle temel ihtiyaç maddeleriyle ilgili yaşanan sorunları çözmek için Başkanın çağrısı üzerine toplanması ve çalışmalarını yürütmesi amaçlandı.