CNN International’da, Mursi henüz zafer konuşmasını yapmadan dinlediğim, demokrasi gazisi Saadettin İbrahim’in, İhvan’ın yapısında var olan uzlaşmacı karaktere dikkat çekerek, Mübarek dönemindeki mahpushane arkadaşı için sarf ettiği “askerle de uzlaşacaktır” sözleri haklı çıktı. Mursi’nin konuşmasında, sadece basit bir barış çağrısı yoktu. Aynı zamanda, Mursi, dini öğelerden çok ulusal öğelere vurgu yaparak, adeta 7000 yıllık tarihin bıraktığı zengin Mısır ve Mısırlı mirasını iyi kullanmak için bir davetiye çıkarttı. Bölgesel barışın ve barış içinde yaşamanın önemini vurguladı. Uluslar arası anlaşmalara saygılı olacaklarını açıkladı.

Mursi ile Nereden Nereye?
Mısır’ın uzadıkça uzayan seçim sürecinde önce bir çok isim tebarüz etti. Önce Muhammed El Baradey’i bile konuşuyorduk. Daha sonra Mursi adı, Hayrat El- Şater, Osman Süleyman, Amr Musa ve Ebul Futuh gibi isimler bir bir çekilince ön plana çıktığında, hemen müktesebatını inceledim. Bu Amerikan rahle-i tedrisinden geçmiş “Müslüman Kardeş”, “helva demeyi de, havla demeyi” de biliyor olmalıydı. Yolu Güney Kaliforniya’nın yağmur yağmayan topraklarından geçmişti. Kurak yerlerde bile neler yapılabileceğini görmüştü. Batıyı da tanıyor, Orta Doğu’yu da, cefasını da biliyordu. Seçimlerden böyle bir insanın galip çıkması, Mısır için olduğu kadar Batı ve özellikle ABD için önemli. Ama Mursi ile, Mısır’da nasıl bir değişim tablosu çıkabileceği çok daha önemli.

Evet, çok saygı duyduğum, yıllarca işkence görmüş, mahpushane tozu yutmuş Saadettin İbrahim bir güvence verdi. Kavgayı değil, barışı tercih ve telkin edeceğini söyledi. Ama yine de mülahazat hanesini açık bırakmak gerekirdi. Acaba birilerine, belli gruplara ayırımcı davranma olasılığı var mıydı?

Kökleri nerelere dayanıyordu? Yukarı Nil’e mi? Sudan’a mı? Yoksa uzak geçmişinde daha daha Güneyin meşhur Mursi kabileleri ile bir bağlantısı olabilir miydi? Yok, yok böyle bir şey olsa bile ne önemi vardı? Zaten Mursi konuşmasında buna cevap verdi. Herkese eşit mesafede olacağını, herkesi kucaklayacağını açıkça söyledi. Yumuşak ve hatta mahcup-mütevazı bir üslup ile yaptı bunu.

“Hareketsizlik” ‘in Söz Verdiği “Değişimin” Özü
Sonra hemen bir isim olarak Mursi’nin anlamına baktım. “Hareketsizlik” anlamına geliyor. Ama anladığım kadarı ile bu atalet gibi bir hareketsizlik değil. Dinginlik gibi bir hareketsizlik olmalı. Nitekim Mursi’nin yüzünde, dingin bir sükûnet var. Ama Mısır için kendisi bizatihi bir değişimi temsil eden Mursi, değişimi Mısır halkı ile birlikte yapmak istiyor. Mısır halkı yoksulluğun ve geri kalışlığın zincirini birlikte kırmalı. Topyekûn bir kalkınma hamlesi başlatmalı. Tarımda, sanayide, eğitimde ve sağlık hizmetlerinde ciddi bir yeni kapasite inşası gerekiyor. Beraber yıkabilenler, yine beraber yapmalı, yapabilmeli. Mursi Mısır’lı ulusal bilincine onun için mükerrer vurgu yaptı. Dikkatinizi çekerim elbette Allahın yardımını niyaz etti. Ama dine değil, Mısır’lı ulusal kimliğine birleştirici özelliğini överek güvendiğini ifade etti. “Hepimiz Mısırlıyız” bence önemli bir sesleniş.

Mursi’nin ilk verdiği izlenim, bundan öte çok olumlu. Bir Koptik Hristiyan ile bir kadını yardımcı olarak seçeceği açıklaması, dünyaya Christian Amanpour’un sesiyle duyurulduğunda, büyük bir yankı yaptı. Bu açıkça dünyaya Mısır’ın bir “Mısır İslam Cumhuriyeti”ne dönüşmeyeceğini ilan eden bir başka işaret oldu. Kadınlara eşit hak ve özgürlük sözü, birçok modern ve eğitilmiş kadın profesyoneli olan Mısır’da kadınların da endişelerini hafifletmiş olmalı. Bence Mısır’da ve Mısır’ın öykündüğü değişimde gençler kadar kadınların da rolü var.

Mursi’nin Dingin Tevazuundaki Hadim-i Biladi Masr Anlayışı
Evet, Yüksek Askeri Konsey’in yaygın denetiminin hissedildiği Mısır’da Mursi’nin hangi güç ve yetkiye sahip olacağı konusunda ki tereddütler açıklığa kavuşmuş değil. Ama Mursi çok çarpıcı bir başka cümle sarf etti zafer konuşmasında: “Benim haklarım yok. Sorumluluklarım var.” dedi. Şimdi eşi de “ben bir First Lady değil, birinci hizmetkâr olarak anılmak isterim” demiş. Bu “Kendime Değil, Mısır’a ve Mısır’lıya Hizmet Edeceğim” sözü, eğer maya tutarsa yolsuzluk ve adam kayırmadan uzaklaşarak, yoksula, halka hizmet edecek bir dönemin başlamasına neden olabilir.

Bu çok kolay değil. Her toplumda ayrıcalıklar talep edilir. Özellikle geleneksel toplumlarda, en halktan gelenler bile, en büyük ayrıcalıklarla yaşamayı tercih edebilir. Ama Mursi’nin dingin tevazuunda söz verilen yeni bir şeyler var. Mursi’nin nereden geldiğinin önemi yok. Nerelere uğramış, neleri hıfz ve hazım etmiş bu çok önemli. Mısır’da yolsuz ve yoksulluktan doğan yorgunluk ve bezginlikten kurtulmak için Mısır halkı serbest iradesi ile bıçak sırtı bir fark ile Mursi’yi seçti. Mısır’a ve Orta Doğu’ya hayırlı olsun. Çok çalkantılı Mısır’a dingin bir değişim sözü veren Mursi’nin zaferi, bugünlerde yaşadığımız Suriye krizinin gölgesinde kalsın istemedim ...

Prof. Dr. Sema KALAYCIOĞLU - TASAM