Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan "2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı"nın onaylanmasına ilişkin karar Resmi Gazete'de yayımlandı.

Türkiye ekonomisi, büyüme, istihdam ve yatırımlar konusunda 2019 yılı hedeflerinin sıralandığı programda eğitim, sağlık, adalet, güvenlik, temel hak ve özgürlükler, sivil toplum kuruluşları, aile ve kadın, sosyal koruma, kültür ve sanat, istihdam ve çalışma hayatı, sosyal güvenlik, spor, yenilikçi üretim, istikrarlı yüksek büyüme gibi başlıklarda amaç ve hedefler paylaşıldı.

Programa göre, devredilen SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarının 2019 yılı ocak ve temmuz aylarında önceki 6 aylık enflasyon tahmini dikkate alınarak artırılması; memur maaşları ve memur emekli aylıklarının 2019 yılının ocak ayında yüzde 4, temmuz ayında yüzde 5 oranında artırılması öngörülüyor.

Kıdem tazminatı

Sosyal taraflarla diyalog içerisinde tüm işçiler açısından erişilebilirliğin sağlanacağı bireysel hesaba dayanan bir kıdem tazminatı sistemi oluşturulacak. Sosyal tarafların mutabakatıyla tüm işçilerin erişilebilirliğini güvence altına alan bireysel hesaba dayalı bir kıdem tazminatı reformu yapılacak.

Çalışma hayatında iş sağlığı ve güvenliği kültürü geliştirilecek, denetim ve teşvik uygulamaları ile iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uyum artırılacak ve bu alanda yeterli sayı ve nitelikte uzman personel yetiştirilecek.

Sosyal güvenlikte hak ve prim geliri kayıplarına yol açan kayıt dışılıkla etkin mücadele kapsamında, denetime, koordinasyona, bilişim altyapısına ve bilinçlendirme faaliyetlerine önem verilecek.

Sosyal güvenlik mevzuatı sade ve anlaşılır bir yapıya kavuşturulacak, kişileri sistemden uzaklaştıran bürokratik formaliteler azaltılacak.

Kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin hak ve yükümlülüklerinden haberdar olmaları, iş ve işlemlerini yürütürken kullanacakları erişim kanallarını tanımaları sağlanacak ve bu kanalların erişilebilirlikleri artırılacak.

Tıbbi ve ekonomik değerlendirme çalışmalarını dikkate alan bir geri ödeme sistemi oluşturulacak geri ödeme kapsamında olmayan sağlık hizmetlerinin sağlanması için tamamlayıcı sağlık sigortacılığı teşvik edilecek.

Spor

Vatandaşların fiziksel hareketliliğini teşvik edecek programlar geliştirilecek, uygun rekreasyon alanları oluşturulacak.

Erken çocukluk eğitiminden başlamak üzere tüm eğitim kademelerinde spor eğitimi içerik ve uygulama olarak iyileştirilecek.

Kamuya ait tüm spor tesislerinin bütün vatandaşların kullanımına açık olması sağlanacak.

Nüfus dinamikleri

Nüfusa ilişkin kayıt sistemleri; doğrum, ölüm, iç ve dış göç takip edilmesine imkân verecek şekilde geliştirilecek.

Ülkenin ekonomik ve sosyal yapısını destekleyecek şekilde seçici bir yaklaşımla nitelikli yabancı işgücü artırılacak ve yabancı kaçak işçi sayısı azaltılacak.

Yurt dışındaki vatandaşların sorunlarının çözümüne yönelik faaliyetler çeşitlendirilecek ve ülkemizle bağları güçlendirilecek.

Türkiye'ye yurt dışından gelen göçmen, uluslararası korumaya muhtaç olanlar, kaçak işçiler ve transit geçiş yapanlara ilişkin etkin bir izleme ve takip sistemi oluşturulacak ve uluslararası koruma statüsü tanınan kişilerin ülkeye uyumu desteklenecek.

Kamuda stratejik yönetim

Kamu idarelerinde strateji geliştirme birimleri nitelik ve nicelik yönünden güçlendirilecek.

Stratejik yönetime ilişkin mevzuat, kılavuz ve rehberler uygulama tecrübeleri de dikkate alınarak bütüncül bir anlayışla gözden geçirilecek ve güncellenecektir.

Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

Yurtiçi tasarrufların artırılması ve israfın önlenmesi programı kapsamında bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak katılım uygulaması gözden geçirilecek, sistemin yeniden yapılandırılması ve genel süreçlerin iyileştirilmesine ve netleştirilmesine yönelik olarak operasyonel düzenlemeler yapılacak.

Uluslararası yükümlülükler gözetilerek, lüks ve/veya ithalat yoğunluğu yüksek tüketim malları tespit edilerek caydırıcı vergilendirme yapılacak.

Finansal Okuryazarlığa ilişkin Ulusal Strateji ve Eylem Planının belirlenen takvim çerçevesinde uygulanmasına devam edilecek.

Yurt içi tasarrufların arttırılması ve birikimlerin uzun vadeli finansal araçlara yönlendirilmesi amacıyla yapı tasarrufu sistemine ilişkin yasal altyapı oluşturulacak.

Enflasyon ve Para Politikası

Fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doğrultusunda, krediler ve döviz kuru kanallarının daha etkin çalışması için geleneksel ve geliştirilen yeni araçlarla birlikte, destekleyici bir araç olarak iletişimin de kullanılmasına devam edilecek.

Enflasyonu etkileyen maktu vergilerdeki ve hadlerdeki güncellemelerde geçmiş enflasyon verisi yerine OVP'de yer alan enflasyon hedeflerinin dikkate alınması konusunda gerekli değerlendirmeler yapılacak.

Enflasyonla mücadele için kamunun alacağı tedbirlerin yanında, ekonominin tüm paydaşlarının ve vatandaşların destek vereceği bir Enflasyon ile Topyekûn Mücadele Programı hayata geçirilecek.

Dalgalı döviz kuru rejimi uygulamasına Plan döneminde de devam edilecektir. Piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak, kurlarda sağlıksız fiyat oluşumlarının gözlenmesi veya aşırı oynaklık durumunda piyasaya doğrudan müdahale edilebilecek.

Kira artış oranına dair üst sınır, döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere duyarlılığı yüksek olan üretici fiyatlan yerine tüketici fiyatlarına göre belirlenecek.

Reel ekonominin ihtiyaçlarını karşılayacak ve büyümeyi finanse edecek her türlü finansal aracın ihraç edilebildiği, işlem maliyetlerinin düşük olduğu, güçlü bir teknolojik ve beşeri altyapıya sahip, etkin bir biçimde denetlenen, yenilikçi ve şeffaf işleyen bir mali piyasanın oluşturulması amaçlanıyor.

Merkezi yurt dışında kurulu finansal kuruluşlardan kaynak sağlanması amacıyla gerekli mevzuat değişikliği yapılacak.

Türkiye Finansal Hizmetler Kurulu, Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi (FİKKO), Türkiye Reasürans Havuzu kurulacak.

Türk katılım bankacılığının, küresel finans pazarından daha fazla pay alması sağlanacaktır.

Kalkınma ve yatırım bankalarının faizsiz finansman yöntemlerini kullanmalarına yönelik yasal altyapı oluşturulacak. Faizsiz finans alanında yayımlanan uluslararası standartlar mevzuata kazandırılacak.

Maliye Politikası

Vergilemenin daha adil olması ve mali fonksiyonunu yerine getirmesini sağlayacak şekilde vergi tabanı genişletilecek.

İstisna, muafiyet ve indirimler incelenerek etkinliği olmayanların kaldırılması önerilecek. Farklı veri kaynaklarını toplayan Vergi Veri Analiz Merkezi kurularak kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye katkı verilecek. KDV iadeleri hızlandırılacak.

Vergiye gönüllü uyumun artırılması ve kayıt dışı ekonominin azaltılmasıyla sağlanacak ilave kaynaklar, işlem vergilerinin düşürülmesi başta olmak üzere üretim ve istihdamı teşvik ederek büyümeye katkı sağlayacak şekilde değerlendirilecek.

Yatırım teşvik uygulamalarında maliyet-etkinlik, hesap verebilirlik, şeffaflık, öngörülebilirlik, esneklik, atıl kapasite oluşturulmaması ile verimlilik ilkeleri gözetilerek istihdam, yüksek katma değer ve ihracat artışına yönelik yatırım alanlarına öncelik verilecek.

İsrafın önlenmesi, verimlilik artışı sağlanması ve harcama programlarının önceliklendirilmesi suretiyle kamu harcamaları kontrol altında tutulacak. Kamu harcamalarının etkinleştirilmesiyle elde edilecek tasarruf ve tahsis edilecek ilave kaynaklar; büyümeyi destekleyecek yatırım harcamalarında, teşviklerde ve Ar-Ge desteklerinde kullanılacak.

Sosyal Güvenlik Finansmanı

Sağlık hizmetleri ve harcamalarında sürdürülebilirlik dikkate alınarak ilaç ve tedavi harcamaları daha akılcı hale getirilecek.

SGK ile protokolü olan üniversite hastanelerinde, kamu hastanelerinde ve sözleşmeli eczanelerde Biyometrik Kimlik Doğrulama Sistemine (BKDS) geçilecek.

İmalat Sanayiinde Dönüşüm

Türkiye'nin uluslararası rekabet gücünü ve dünya ihracatından aldığı payı artırmak için imalat sanayiinde dönüşümü gerçekleştirerek yüksek katma değerli yapıya geçmek ve yüksek teknoloji sektörlerinin payını artırmak temel amaç olacak.

Cari açığın düşürülmesi ve ithalata olan bağımlılığın azaltılması amacıyla, OVP'de belirlenen öncelikli sektörlerde (ilaç, kimya, petrokimya, enerji, makine/teçhizat ve yazılım) orta-yüksek ve yüksek teknoloji ürünlerin payının ve rekabet gücünün artırılmasına yönelik yatırımlara finansman sağlanacak.

İmalat sanayiinde dönüşümün ana odakları; yenilikçilik ve firma becerileri, bölgelerin üretime etkili katılımı, sektörler arası entegrasyon, yeşil teknoloji ve üretim ile dış pazar çeşitliliğidir. Yeşil üretim kapasitesi, yenilik, firma becerileri ve sektörler arası entegrasyonun geliştirilmesiyle verimlilik ve yurtiçi katma değerin artırılması; dış pazar çeşitliliği ve bölgesel üretim kapasitelerinin geliştirilmesiyle de istikrarlı yüksek büyümenin sağlanması hedefleniyor.

Sanayi girdilerinin ülke içinden karşılanma oranının gerektiren ara malı ve sanayi hammaddelerinin üre için nitelikli ve büyük çaplı mekân hazırlıkları yapıla özendirilmesi amacıyla mekanizmalar oluşturulacak öncelikli olarak yararlanması sağlanacak.

Haksız rekabeti önlemek ve insan sağlığı ve güvenliğini korumak üzere piyasa gözetim ve denetim sisteminin etkin işlemesine yönelik çalışmalar sürdürülecek. İşletmelerin rekabet gücünü artırmak üzere kalite altyapısının geliştirilmesine devam edilecek.

Fikri Mülkiyet Hakları

Yargı, gümrük ve kolluk hizmetleri başta olmak üzere, kamuda fikri hakların korunması ve denetlenmesiyle ilgili birimlerde yeterli beşeri ve kurumsal kapasite oluşturulacak.

Fikri hakların ticarileştirilmesi konusunda mevcut mekanizmaların etkinliği artırılacak.

Fikri haklar sistemi konusunda kamuoyunun her düzeyde bilgilendirilmesine yönelik tanıtım ve eğitim faaliyetleriyle toplumsal bilincin artırılması sağlanacak.

Kamuda İnsan Kaynakları

Kamu sektöründe çalışanlar için yetenek ölçümü, tekrar yerleştirme ve norm kadro çalışmaları yürütülecek, kamu sektörü insan kaynağının ödül ve performans sistemleri vasıtasıyla etkin yönetimi sağlanacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarında personel sisteminin, işe alımdan emeklilik sonrasına kadarki süreçleri kapsayan bir insan kaynakları yönetimi anlayışıyla ele alınması amacıyla model geliştirilecek.

Etkinlik ve verimlilik analizini de içeren yeni bir sistem oluşturulacak, verimlilik ve başarı ödüllendirilecek, kamuda performansı da dikkate alan bir değerlendirme sistemi teşkil etmek amacıyla yönetmelik hazırlanacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarında etkili bir insan kaynakları planlaması yapabilmek amacıyla yürütülmekte olan Kamu Personeli Bilgi Sistemi çalışması tamamlanacak. Kamu kurum ve kuruluşlarında etkili bir insan kaynakları planlaması yapabilmek için esnek çalışma modelleri geliştirilecek.

Sosyal Güvenlik Finansmanı

Sağlık hizmetleri ve harcamalarında sürdürülebilirlik dikkate alınarak ilaç ve tedavi harcamaları daha akılcı hale getirilecek.

SGK ile protokolü olan üniversite hastanelerinde, kamu hastanelerinde ve sözleşmeli eczanelerde Biyometrik Kimlik Doğrulama Sistemine (BKDS) geçilecek. Bu kapsamda bütüncül bir sağlık provizyon sistemi oluşturulacak, teknik şartname ve sözleşme metinleri hazırlanacak, ihtiyaç doğrultusunda cihaz temin edilecek, pilot uygulamaya başlanacak ve ve uygulama ülke çapında yaygınlaştırılacak.

Hastalara gereksiz tetkik ve tahlil işlemlerinin yapılmaması ve hastaların zaman kaybını önleyip tedavi sürecini hızlandırmak için tetkik ve tahlil sonuçlarının MEDULA üzerinden depolama yapılmadan görüntülenmesi sağlanacak.

Tarım ve Gıda politikaları

Tarımda sosyal yapı gözetilerek üretim türüne göre yeter gelirli işletme büyüklüğü temelinde tarımsal işletmelerin etkinlikleri artırılacaktır.

Atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması ve tarımsal işletmelerin etkin çalışmasına yönelik arazi edinimi uygulamaları ve buna bağlı olarak arazi bankacılığı geliştirilecek.

Tarımsal üretim için faydalanılmayan atıl tarım arazilerinin kullanıma sunulmasının yanı sıra etkin çalışamayan küçük ölçekli işletmelerin kümelenme yaklaşımı, sözleşmeli üretim, arazi bankacılığı, kiralama yöntemleri gibi çeşitli modellerle verimli şekilde üretime kazandırılması ve bu konuda finansman ve mevzuat altyapısı eksiklerinin tamamlanması amaçlanıyor.

Sulama ve ulaştırmaya ilişkin olanlar başta olmak üzere arazi toplulaştırma faaliyetlerinde ilgili kamu kurumlan arasında koordinasyon sağlanacak, tarla içi geliştirme hizmetleri etkinleştirilerek sulama oranı artınlacak. Mevcut su iletim ve dağıtım tesislerinde toprak kanallar ile klasik sistemler yenilenerek kapalı sisteme geçiş hızlandırılacak ve tarla içi sulamalarda modern sulama yöntemleri yaygınlaştırılacak.

Kamu altyapı yatırımlarının maliyet etkinliği açısından arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerine ilişkin yatırımlarda kurumlar arası koordinasyon protokoller çerçevesinde güçlendirilecek.

Sulama ve ulaştırma gibi arazi bağımlı kamu yatırımları için yürütülen arazi toplulaştırma faaliyetlerinin istenen hız ve şekilde yürütülebilmesi için ilgili kurumlar arasında koordinasyon güçlendirilecek, arazi toplulaştırma ile tarla içi geliştirme hizmetlerinin etkinleştirilmesi sağlanacak.

Tarımsal destekler, tarım havzaları ve parselleri bazında, sosyal amaçlı ve üretim odaklı olarak düzenlenecek, desteklerde çevre ile bitki, hayvan ve insan sağlığı dikkate alınacak, tarımsal desteklerin etkinliği izlenerek değerlendirilecek. Tarımsal desteklemelerde ürün deseni ve su potansiyeli uyumu gözetilecek, sertifikalı üretim yöntemlerine önem verilecektir. Ayrıca, tarım sigortalarının kapsamı genişletilerek yaygınlaştırılacak.

Ülke ihtiyaçları, çiftçi geliri ile bitki deseni ve su varlığı çerçevesinde, havza bazında, etki analizleri dikkate alınarak tarım destekleri yeniden düzenlenecek.

Tarımsal desteklemenin tarım havzaları ve üretim odaklı olarak ayrıştırılması, iç ve dış pazarda tüketiciyi odağa alan üretimin artırılması, su varlığının gözetilmesi, ihracat desteklerinin ise tarımsal üretim aşamasında uygulanması çalışmaları yürütülecek, destekleme uygulamalarının etkinliğinin izlenerek değerlendirilmesi için dinamik bir sistem oluşturulacak.

Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı olanlardan esas ve/veya ikinci işi tarımsal faaliyet olmayan ve üretimin yapıldığı mahalde yaşamayanların destekleme ödemelerinden faydalandırılmaması yönünde gerekli tedbirler alınacak.

Tarımsal faaliyette bulunmadığı ve tarımsal üretimin yapıldığı yerde ikamet etmediği halde tarımsal desteklemeden faydalanan kişilerin söz konusu desteklerden faydalandırılmaması yönünde gerekli düzenlemeler yapılacak.

Gıda güvenliğini teminen ürün piyasalarında ve çiftçi gelirlerinde istikrar gözetilerek etkin stok yönetimi, üretim, pazarlama ve tüketim zincirinde kayıpların azaltılması, piyasaların düzenlenmesine ilişkin idari ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi ve dış ticaret araçlarının etkin kullanılması sağlanacaktır. Üretici örgütlerinin pazara erişimi kolaylaştırılacak.

Lisanslı depoculuk sistemi geliştirilecek ve Türkiye Ürün İhtisas Borsası faaliyete geçirilecek.

Uzun süreli depolanabilir nitelikteki tarımsal ürünlerde arz sürekliliğinin ve fiyat istikrarının desteklenmesi yanında elektronik ürün senetlerinin bir fınansal varlık olarak kullanımının yaygınlaştırılması sağlanacak. Ayrıca lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünleri temsil eden elektronik ürün senetlerinin ülke genelinde tek bir platformda işlem göreceği Türkiye Ürün İhtisas Borsası Anonim Şirketi 2019 yılında faaliyete geçirilecek.

Gıda sanayiinde yerli hammaddenin rekabetçi fiyat ve kalitede sürdürülebilir temini amaçlanacak; iç ve dış pazar için katma değeri yüksek ve özel tüketici gruplarının ihtiyaçlarını karşılayan ürünler geliştirilecek; sektörde çevre duyarlılığı gözetilecek; taklit, tağşiş ve kayıt dişiliğin önlenmesi sağlanacak.

Toptancı hallerinin daha etkin çalıştırılmasına ve modernizasyonuna yönelik mevzuat çalışmaları tamamlanacak, modernizasyona yönelik yatırımlar desteklenecek.

Hayvancılıkta etçi tip sığır ve koyun yetiştiriciliğinin geliştirilmesine ağırlık verilecek, bölgesel programların uygulanmasına devam edilecek.

Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılıkta damızlık materyal üretimi ile yetiştiricilik yapan işletmelerin ölçeğinin büyütülmesine yönelik uygulamalar etkinleştirilecek.

Türkiye'nin canlı damızlık hayvan ihtiyacının yerli üretimle karşılanması için büyükbaş hayvancılıkta başlatılan destekleme politikasının küçükbaş hayvancılığa da yaygınlaştırılması, ithalata bağımlı olunan damızlık ve besilik canlı hayvanda ülke kaynaklarının geliştirilmesi yoluyla küçükbaş öncelikli olmak üzere hayvancılık işletmelerinin kapasitelerinin yükseltilmesi öngörülüyor.

Çayır ve mera alanlarının tespit, tahdit, tasnif ve ıslah çalışmaları hızlandırılarak daha etkin ve verimli kullanımı sağlanacak, yem bitkisi ihtiyacı üretim ve ürün çeşitliliğindeki artışla karşılanacak.

Hayvancılık üretiminin artırılması için mera ıslah çalışmaları hızlandırılacak, kaba yem üretimi ve işlenmesine yönelik altyapı geliştirilecek, meraların girişimciler tarafından hayvancılık üretimine yönelik kullanımı sağlanacak.

Hayvancılığın potansiyel arz ettiği bölgelerden başlanmak üzere mera ıslahı ve etkin yönetimine yönelik projelerin hayata geçirilmesi, kaba yem üretiminin destekleme sisteminin etkinleştirilmesiyle artırılması, bunların işlenerek korunması için gerekli mekanizasyonun yaygınlaştırılması sağlanacak. Ayrıca atıl meralardan başlamak üzere hayvancılık yatırımlarının faydasına yönelik kiralanan mera alanlarında ticarete konu olmayacak şekilde mera bitkilerinin ekimi yapılabilecek.

Mera, yaylak ve kışlakların dâhil olduğu köy statüsü yeniden tanımlanarak ilgili mevzuat yeniden düzenlenecek. (Fırat Arslan- İLKHA)