ENES DURMAZ- Doğruhaber

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), eylül ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Eylül enflasyonu aylık bazda yüzde 6,30 oranında artış gösterdi. Beklenti yüzde 3,46 artacağı yönündeydi. Yıllık enflasyon ise yüzde 17,90'dan yüzde 24,52`ye yükselmiş oldu. Üretici fiyatları aylık bazda yüzde 10,88 artarken, yıllık Yİ-ÜFE yüzde 46,15 oldu. Bir önceki ay ağustosta enflasyon aylık bazda yüzde 2,3 artmış, yıllık enflasyon da yüzde 15,85'ten yüzde 17,90'a yükselmişti. Aynı dönemde üretici fiyatları yüzde 6,6 artarken yıllık Yİ-ÜFE yüzde 32'yi aşmıştı. Enflasyon rakamları aylık bazda 2001 krizinden bu yana en yüksek seviyede gerçekleşmiş oldu. Açıklanan enflasyon rakamlarını gazetemize değerlendiren Ekonomist Sinan Bayraktar çözümün yerli üretimi arttırmak olduğu tespitinde bulunarak bunun için de üreticinin desteklenmesi gerektiğinin altını çizdi.

YAPILAN ZAMLAR TÜM ÜRÜNLERE YANSIDI VE BU DA YÜKSEK ENFLASYONU DOĞURDU

Bayraktar, “Tahmin edilen enflasyon oranı yüzde 20 idi. 2019-2020 yıllarında enflasyonun tek rakama indirilmesi düşünülüyordu. Kur artışlarının getirdiği baskı fiyat artışları üzerinde devam ediyor. Doların açıkçası pek de düşeceğini düşünmüyorum. Çünkü dış borç ödemelerimiz çok yüksek. Yaklaşık 4 milyar civarında ekim ayı ödemesi var. Bunun içi de döviz toplayamaya kalkarlarsa dolar yine yükselir. Enflasyondaki son artışın ana sebebi kurdaki bu baskı. Bunun yanında doğalgaza, elektriğe yapılan zamlar tüm ürünlere yansıdı ve bu da yüksek enflasyonu doğurdu. Kurların yansıttığı ithal ürünlerdeki fiyat artışları da bunda etkili. Artı şimdi enflasyonu biraz daha tetikleyecek olan kira sözleşmelerinden gelecek. TEFE, TÜFE oranlarından gelecek. Bunlar enflasyonu biraz daha yükseltecek. Çünkü yeni biten sözleşmeler TEFE, TÜFE oranından fiyatlandırılmaya kalkıldığında % 20-25 üzerinde fiyatlar ortaya çıkacak.” şeklinde konuştu.

ENFLASYONU AŞAĞI ÇEKMEK İÇİN FAİZLERİ AŞAĞI ÇEKMEMİZ LAZIM

“Enflasyona dur demenin yolu bunları aşağı çekmekten geçiyor.” diye konuşan Bayraktar, “Enflasyonu aşağı çekmek için faizleri aşağı çekmemiz lazım. Ama bunu çekemiyoruz. Çünkü faiz baskısı var. Bankalar bu aralar yüksek maliyetli para topluyor. Yine yerli üretim yapılmadığı için de enflasyon artıyor. Çünkü ithalat yaparsınız bu da enflasyonu tetikler. Artı yerli üretici bunu yapıyor. Ben üretim yapınca mı kazanırım? Yoksa paramı bankaya yatırayım oradan mı kazanayım? Birçoğu açıkçası bankaları tercih ediyor. Üretim olmayınca da ithal ürün girdisi oluyor. Sonuçta temel ihtiyaçlar var ve bunlar üretilmeyince dışarıdan alım oluyor. Enerji, ilaç, gıda, gübre ve daha birçok kalemi dışarıdan ithal ediyoruz bu da içerideki ürünlere zam yansıtıyor.” ifadelerini kullandı.

Ekonomist Sinan Bayraktar

ELEKTRİK ZAMMI ÜRETİMİ DÜŞÜRÜYOR

% 40-46 civarında sanayiciye elektrik zammı yapıldığında sanayicinin üretim yapamayacağının altını çizen Bayraktar son olarak şunları söyledi; “Sanayici de üretim yapamaz. Bunu karşılamayan sanayici üretimden çekilir. Üretimden çekilince bu sefer ithal ürün ikamesi devreye girer. Bu olunca da fiyatlar otomatikman yükselir. Biz sanayiciye ‘yerli üretim yap` diyoruz ama bir yandan da elektriğe zam yapıyoruz. Yine adam çelik alacak ama bu da yüksek gümrük vergisine takılıyor. Enflasyonu düşürmek için atılacak adımların başında sıkı para politikası geliyor. Halk az harcayacak, daha dikkatli harcayacak, tüketimi dikkatli yapacak, borçlanmayacak… Bu da ne olacak? Tüm bu söylediklerim sonucunda satış olmuyor. Satışlar düşünce de firmalar zora giriyor.”   

TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE) AYLIK YÜZDE 6,30 ARTTI

TÜFE`de (2003=100) 2018 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 6,30, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 19,37, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24,52 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 13,75 artış gerçekleşti.

AYLIK EN YÜKSEK ARTIŞ YÜZDE 11,41 İLE EV EŞYASI GRUBUNDA OLDU

Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan, ulaştırmada yüzde 9,15, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 7,42, eğlence ve kültürde yüzde 6,62 ve gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 6,40 artış gerçekleşti.

EYLÜL AYI ZAM ŞAMPİYONU DOMATES

Tüketici fiyatları bazında eylülde bir önceki aya göre en yüksek fiyat artışı yüzde 35,30 ile domateste oldu. Domatesi, yüzde 31,82 ile sivri biber, yüzde 31,36 ile bilgisayar izledi. Eylülde fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 29,12 ile salça, yüzde 25,45 ile yazım ve çizim kağıtları, yüzde 24,89 ile fırınlı ocaklar, yüzde 24,38 ile ütü, yüzde 23,95 ile patlıcan, yüzde 22,33 ile hazır perde (takmatik), yüzde 20,24 ile bulaşık makinesi yer aldı.

EN ÇOK LİMON UCUZLADI

Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 28,53 ile limonda gerçekleşti. Bunu, yüzde 13,46 ile balık, yüzde 11,37 ile havuç, yüzde 10,58 ile elma, yüzde 8,47 ile kuru soğan, yüzde 8,15 ile patates, yüzde 7,04 ile nohut, yüzde 7,02 ile araba kiralama ücreti izledi.