TEKNOLOJİ SERVİSİ

Dünya da uzayın bir parçası. Ancak “uzay” ifadesi ile çoğunlukla uzayın Dünya ve onun atmosferinin dışındaki kısmı kastedilir.

Atmosferin en dış katmanı Dünya`nın yüzeyinden yaklaşık 960 kilometre yüksekte biter. Hatta 1000 kilometre irtifada bile Dünya`nın etrafında hidrojen atomlarından oluşan bir bulut tabakası bulunur. Ancak atmosferin en dış katmanının yoğunluğu çok düşüktür. Bu nedenle nerede bittiğini söylemek hayli zor.

Federation Aeronautique Internationale (FAI) tarafından yapılan tanımlamaya göre ise uzayın deniz seviyesinden itibaren yaklaşık 100 kilometre yüksekte başladığı kabul ediliyor. Karman sınırı olarak bilinen bu seviye “atmosferin yoğunluğunun, bir hava aracının aerodinamik kuvvetlerin etkisiyle havada kalmasını sağlayamayacak kadar düşük olduğu yükseklik” olarak tanımlanıyor. Bu sınırın üzerindeki irtifalarda hava direnci nedeniyle ortaya çıkan aerodinamik kuvvetlerin, hava aracının havada kalmasında ve kontrol edilmesinde bir etkisi olmuyor. Karman sınırının üzerinde bir cismin havada kalabilmek için çok yüksek hızda hareket etmesi gerekiyor. Uzay araçlarının yörüngede kararlı bir şekilde hareket etmesi için sahip olması gereken bu hız orbital hızı olarak isimlendiriliyor.

Karman Sınırı Nedir?

Karman Sınırı, yerden 100 kilometre yukarda olduğu kabul edilen hayali bir çizgidir. Bu sınır adını Macar asıllı Amerikalı fizikçi Theodore von Karman`a borçludur. Theodore von Karman atmosferin bu irtifada havacılık uçuşlarının yapılamayacağını açıklayan ilk bilim insanı olmuştur. 

Ancak Karman sınırının ötesinde de atmosferin devam etmediğini sanmayın. İnce parçacıklardan oluşan eksosfer (atmosferin en dış tabakası) yeryüzünden 10.000 kilometre yukarıda bile devam etmektedir. Bu açıdan bakacak olursak, Uluslararası Uzay İstasyonu bile Dünyadan 330-435 kilometre mesafede olduğundan, bu ismi gerçekten hak etmez.

Sonuç olarak; Karman çizgisinde atmosfer bitmez ancak astronot sayılmanız için Karman çizgisine kadar yükselmeniz de şart değil. ABD Hava Kuvvetlerinin “astronot” tanımına göre deniz seviyesinden 80 km yükseğe uçmak astronot adını almaya yetiyor.