SORU: Annem geçen sene vefat etti. Önceki seneden kalma tutmadığı 17 günlük orucu vardı. Bu günler için ne yapmalıyım. Annem hastaydı, oruç tutacak durumda değildi. Biz de kendisine tutmaması için ısrar ettik. Allah razı olsun bu konuda beni aydınlatırsanız sevinirim.

CEVAP: Anne ve baba vefat eder de üzerlerinde tutmadıkları oruçları varsa bakılır; eğer oruç tutmamalarının sebebi tembellik veya kendilerinden kaynaklanan bir gevşeklikten dolayı değil de bir hastalıktan sebebiyle ise bunların yerine bir şey yapmak gerekmez. İnşallah Allah (cc) vefat eden anne ve babanıza rahmet eder, kendilerini bağışlar.

Fakat anne ve baba tembellik vb. özür sayılmayacak durumlardan dolayı tutmadıkları oruçları varsa onların terekesinden her gün için fidye verilir. Ya bir fakir doyurulur ya da fıtır sadakası miktarında para verilir. Şafi mezhebine göre fidyenin bedeli değil de cinsini vermek gerekir. Hanefi mezhebine göre ise bedelini para olarak vermek caizdir.

Ölü vasiyet ederse yakınları onun terekesinden fidye verir. Eğer vasiyet etmemişse yakınları bu fidye borcunu vermek zorunda değildir. Ancak kendileri bir iyilikte bulunup da fidyeyi öderse bu güzel bir ihsandır, fidye yerine de geçer.  

İmam Şafi'nin eski görüşüne göre sadece fidye değil aynı şekilde merhumun velisi oruç tutarakta bu borcu ödemiş olur. Sahih hadislerde de varid olduğu gibi Efendimiz (sav) şöyle buyuruyor:

Bir kimse ölür de üzerinde tutmadığı orucu varsa velisi onun yerine oruç tutar. (Müttefekun Aleyh)