Şakîk, Hâtem ‘e sordu: “Kaç senedir benim yanımdasın?” Hâtem: “Otuz üç senedir.

Şakîk: “Bu müddet zarfında benden ne öğrendin?

Hâtem: “Sekiz mes`ele öğrendim. Şakîk: “Ömrüm seninle geçtiği hâlde benden ancak sekiz şey mi öğrenebildin? Hâtem: “Ben yalan konuşmayı sevmem, ancak sekiz şey öğrenebildim. Şakîk: “Söyle bakalım, bu öğrendiğin sekiz şey nedir? Hâtem başladı saymaya:

“1. Baktım ki, herkesin ayrı ayrı bir dostu var. Fakat bütün dostlar, nihayet mezar başından geri döndüğü için ben, hiç birine güvenmedim, ancak mezarımda da bana arkadaş olacak iyi amelleri kendime dost seçtim.

2. Allah`u Teala`nın, “Allah`ın azametinden korkup nefsini, arzu ve isteklerinden alıkoyanın varacağı yer Cennettir.” (Naziat: 40, 41) ayet-i kerimesini düşündüm, hak olduğunu bildim ve nefsimin arzularını yenmeğe çalıştım ve Allahu Teala`ya taate devam ettim.

3. Baktım ki, herkes elindeki kıymetli sermâyesini koruyor, kasalarda saklıyor, kaybolmaması için her çareye başvuruyor. Halbuki Allah`u Teala`nın: “Sizin elinizde olan her şey tükenecek, ancak Allah katında olan bakidir. ” ayetini düşündüm ve ben de kıymetli kabul ettiğim bütün varlığımı Allah`a, emanet ettim, O`nun rızası için harcadım.

4. Baktım ki, insanların her biri mâl, haseb, şeref ve neseb aramaktadır. Anladım ki bunlar bir şey değil. Allah`u Teâlâ`nın: “Allah katında en keremliniz, en çok muttaki olanınızdır (49-Hucûrât: 13) ayet-i kerimesine baktım, Allah katında kerim olmak için malı değil, takvayı seçtim.

5. Baktım ki, insanlar mütemadiyen birbirine saldırıyor, yekdiğerini tel`în edip duruyorlar. Sebebini, hased denilen çekememezlikte buldum; sonra Allahu Teala`nın: “Biz, onların dünyâ hayâtındaki geçimlerini taksim ettik” ayet-i celilesini düşündüm ve Allah`ın taksimine razı oldum ve kimseye düşmanlık etmedim.

6. İnsanların birbirine düşman olup birbirlerini öldürdüklerini gördüm. Allah`u Teâlâ`nın:

“Asıl düşmanınız şeytandır. Onu düşman bilin” ayet-i celilesini düşündüm ve yalnız onu düşman tanıdım ve başka kimseye adavette bulunmadım.

7. Baktım ki, insanlar bir lokma ekmek için helal haram demeden her türlü şeye katlanıyor. Allahu Teala`nın: “Bütün yaratıkların rızkı Allah üzerinedir.” ayet-i kerimesini düşündüm ve kendi isteklerime bakmadan, Allah`u Teâlâ`nın bende olan hakkı ile meşgul oldum.

8. Baktım ki, insanlardan bir kısmı servetine, ticâretine; bir kısmı sıhhatine olmak üzere, kendileri gibi bir yaradılmışa tevekkül etmekte ve ona bel bağlamaktadır. “Allah`a tevekkül edene Allah yeter.” ayet-i celilesini düşündüm ve ben de Allah`a tevekkül ettim ve O`na bağlandım. O da bana yeter. İşte senden öğrendiklerim bunlardır.”