• DOLAR 32.381
  • EURO 35.035
  • ALTIN 2325.169
  • ...
Fatih`in Hocası, MOLLA GÜRÂNÎ
Google News'te Doğruhaber'e abone olun. 

Fatih`in Hocası, din ve devlet adamı

Fatih Sultan Mehmed`e hocalık yaptı, Osmanlı devletinde kazaskerlik, kadılık ve şeyhülislamlık yaptı. Birçok cami yaptırdı. İlmi bir derinliğe sahip olan Molla Gürânî, İbn-i Hacer Askalânî`den icazet aldı. Molla Gürânî, Osmanlı Medreselerini bir sisteme bağlayan tavizsiz bir alimdi

Feyzullah Zerey
Osmanlı İmparatorluğu`nda kazaskerlik, kadılık ve şeyhülislamlık gibi önemli devlet hizmetlerinde bulunan Molla Gürani`ni bugün başta İstanbul olmak üzere birçok cami, medrese, cadde ve sokağa ismi verilen Osmanlı din bilgini ve devlet adamı Molla Gürani kimdir ve nerede doğmuştur.
İsmi, Ahmed bin İsmâil bin Osman Gürânî, lakabı Şerefüddîn, Şihâbüddîn ve Molla Gürânî`dir. Daha çok Molla Gürânî lakabıyla tanınıp, meşhûr oldu. 1410 (H.813) senesinde doğdu. Doğduğu yere nisbetle "Gürânî" denildi.
Molla Gürânî, küçük yaşta Kur`ân-ı Kerîmi ezberledi. Sarf, nahiv, beyân, meânî ve kırâat ilmini öğrendi. Sonra ilim öğrenmek için Bağdât, Diyarbakır, , Hasankeyf ve Hayfa şehirlerine gitti. On yedi yaşında iken de Şam`a gidip, bir müddet oradaki âlimlerden ders alıp, ilim tahsîl etti. Şam`dan Kâhire`ye gitti. Kâhire`de zamânın âlimlerinden ders alarak; kırâat, tefsîr, hadîs ve fıkıh ilimlerini öğrendi ve bu ilimlerde icâzet aldı.

MOLLA GÜRANİ DİYARBAKIRLI MI?

Diyanet İşleri Başkanlığının yayınlamış olduğu İslam Ansiklopedisi`nde, Molla Gürani`nin hem doğum tarihi hem de doğum yerinin tartışmalı olduğu, ancak bazı kaynaklarda doğum yerinin İran`da bulunan İsferâyin veya Kuzey Irak`ta bulunan Şehrezûr`da, bazılarına göre de, Diyarbakır-Ergani sınırları içersinde bulunan Hilar köyünde doğduğudur. ( İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları)
Doç. Dr. Sakıp Yıldız, doçentlik tezinde, Molla Gürani`nin kesin kes Hilarlı/Erganili olduğu; Gûrân denilen yerin Ergani`de bulunması nedeniyle Gûrâni mahlasını kullandığı ( Fatih`in Hocası Molla Gûrâni ve Tefsiri, Sahaflar Kitap Sarayı Yayınları, İstanbul) açıklanmıştır.
Fatih üzerine birçok araştırma ve kitabı bulunan ünlü Alman Türkolog ve Tarihçi Franz Babinger`in II. Mehmed: Fatih ve Zamanı adlı kitabında Gürani`nin Kürdistan`da doğduğunu ve Kürt olduğunu yazması nedeniyle, Alman tarihçiye veryansın edilmektedir.

İBN-İ HACER ASKALÂNÎ`DEN İCÂZET ALDI

O devrin en meşhûr âlimi İbn-i Hacer Askalânî`den hadîs ve fıkıh ilmine dâir eserler okudu. Hadîs ilminde İbn-i Hacer Askalânî`den icâzet aldı. Molla Gürânî bu şekilde çalışarak tahsîlini tamamladıktan sonra; tefsîr, kırâat, hadîs ve fıkıh ilimlerinde değerli bir âlim olarak yetişti. İlmi ve fesâhati, güzel konuşmasıyla kısa zamanda tanındı. Hattâ Kâhire`de herkese açık dersler verdi. Daha sonra İstanbul`a geldi.

FATİH SULTAN MEHMED`İ YETİŞTİRDİ

Sultan İkinci Murâd kendisini bir medreseye tayin etti. Bir süre sonra da Sultan İkinci Murâd, Molla Gürânî`yi oğlu Şehzâde Mehmed`in yâni Fâtih`in yetiştirilmesi ile görevlendirdi. Şehzâde Mehmed (Fâtih), bu sırada Manisa`da emîrdi. Molla Gürânî, ona ders vermeye başladı. Fatih Sultan Mehmed`in yetişmesinde, Molla Gürânî`nin büyük emeği geçti. Bu bakımdan Fâtih, şehzâdeliğinden beri hocasını çok sever, saygı ve hürmette kusûr etmezdi.

VEZİRLİĞİ KABUL ETMEDİ KADILIK YAPTI

Tahta geçen Fâtih Sultan Mehmed, Molla Gürânî`yi vezîr yapmak istedi. Molla Gürânî bu teklifi kabul etmedi. Kazaskerliği yeğledi. 1453`te Fatih`in yanında İstanbul`un fethine katıldı. Kazaskerliği sırasındaki bağımsız kararları yüzünden Fatih tarafından Bursa kadılığına sürüldü. Bu görevi sırasında, 1454`te, Fatih`in bir fermanının Şeriat`a aykırı olduğu gerekçesiyle yırtınca Kadılık görevinden alındı. Bu olay üzerine Padişah Fatih`e gücenerek Kahire`ye gitti. 1457`de yeniden İstanbul`a davet edildi ve ikinci kez Bursa kadılığına getirildi. Bu sırada Gayetü`l-Mesânî fi`t-Tefsiri Kelâmü`r-Rebbânî adlı ünlü tefsirini tamamlayarak Fatih`e sundu. Ardından, 1480 yılında Molla Hüsrev`in yerine Şeyhülislamlığa atandı.

SEKİZ SENE ŞEYHÜLİSLÂMLIK YAPTI

1480 (H.885) senesinde Şeyhülislâmlık makâmına getirildi. Sekiz sene Şeyhülislâmlık yaptı ve hakka, adâlete uymakta, titizlik göstererek, gayet güzel bir şekilde vazifesini yerine getirdi. Fâtih`e çok nasîhat eder, işlerinde yardımcı olurdu. Onu yeri geldikçe tenkid etmekten, uyarmaktan çekinmezdi. Hattâ giydiği ve yediği şeylere dikkat etmesini, dâimâ dînin emirlerine uygun olmasını isterdi.

İLMÎ HUSUSLARDA TÂVİZSİZDİ

Molla Gürânî; heybetli, vakûr, sarsılmaz bir irade ve ahlâka sahipti. Doğru ve açık sözlüydü. Dâvet edilmedikçe ve bayram günlerinden başka saraya gitmezdi. Pekçok âlim yetiştirdi. Günlerini hep ders vermekle, kitap yazmakla ve ibâdetle geçirirdi. Molla Gürânî, ayrıca çok hayır ve hasenât yapmıştır. Dört câmi, bir Dâr-ül-hadîs medresesi, bir hamam yaptırmıştır.

mollagrani.j

VEFATI VE VASİYETİ

Molla Gürânî, 1488 (H.893) senesinde vefât etti. Molla Gürânî vefat etmeden önce şöyle vasiyet etti, "Benden Bâyezîd`e (İkinci Bâyezîd Hana) selâm söyleyin ve deyin ki, Adâlet üzere olsun, kulları himâye, beldeleri muhâfaza etsin. Namazımı bizzat kendisi kıldırsın ve borçlarımı, defnimden önce ödesin" dedi. Sonra; "Size vasiyetim olsun! Beni kabrin yanına koyunca, ayağımı tutun ve beni kabrin başına çekin, sonra kabre koyun."
Kabri, Aksaray-Topkapı arasındaki eski tramvay yolunun sol tarafında bulunan kendi yaptırdığı câminin önündedir.
Allahu Teala kendisine rahmet eylesin.

Bu haberler de ilginizi çekebilir