Fıtır; kelime olarak orucun zıddıdır. Yani yeme ve içme demektir. Fıkıh ilmindeki manası ise; ramazan ayının bitişiyle birlikte Müslümanlar tarafından ihtiyaç sahiplerine verilen sadakadır. Bu sadaka, gücü yeten her Müslümana vaciptir. Abdullah İbn Ömer`in naklettiğine göre “Efendimiz (aleyhissalâtu vesselam) fıtır sadakasını 1 sâ` (ölçek) hurma ve 1 sâ` arpa olmak üzere köle, erkek, kadın, küçük ve büyüklere farz kılmış ve insanlar (bayram) namazına çıkmadan önce verilmesini emretmiştir.” (Buhârî, Müslim)

Fıtır sadakası, müslüman olan her erkek, kız, yetişkin ve çocuğa vaciptir. Zahiri mezhebi1 dışındaki diğer tüm mezheplere göre kişi kendi fıtır sadakasını verdiği gibi sorumluluğu altında bulunan diğer kişilerin sadakasını da vermelidir. İmam Şafi derki:

“Kişi bakmakla yükümlü olduğu ve terk edemediği küçük çocukları, gücü yetmeyen ebeveyni ve hizmetçilerinin de fıtır sadakasını vermekle yükümlüdür.” 2

Fıtır sadakasının vacip olması için iki şart bulunmaktadır;

Birincisi; kişinin müslüman olması gerekir. Müslüman olmayan kimseden fıtır sadakası talep edilmez. Dolayısıyla koca, müslüman olmayan eşinin fıtır sadakasını vermez.

İkincisi; kişinin; kendisi, eşi, çocukları, bakmakla yükümlü olduğu anne babası ve hizmetçilerinin bir günlük havaic-i asliyesini karşılayacak güçte olması gerekir. Eğer fıtır sadakası verildiği takdirde aile efradı o gün aç kalacaksa kendilerine fıtır sadakası vacip olmaz. Aynı şekilde fıtır sadakasını vermek için kişi, asli ihtiyaçlardan sayılan ev ve bineği satmak zorunda değildir.

Bu iki şarttan da anlaşıldığı üzere bunun dışında kalan kişilerin fıtır sadakası vermesi vaciptir. Aklı yerinde olmayan mecnun veya aşırı yaşlılıktan dolayı aklını yitiren kimse adına fıtır sadakasını velisi verir. 3 Yine, oruç tutmayan kimsenin de bu sadakayı vermesi gereklidir. 4

1-) El-Muhallâ - İbn Hazm 6/137
2-) El-Ûmm – İmam Şafi 2/62
3-) Bedaius-Sanai – İmam Kâsânî 2/69, Muğni – İbnu Kudâme 3/56, El-Mecmu – İmam Nevevî 6/131
4-) Bedaius-Sanai 2/70

fetvakurulu.com