Riyad Makaev / Doğruhaber / Analiz

İngiliz Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü`nün son raporlarına göre, Azerbaycan son dönemde silahlı kuvvetlerine yönelik önemli bir yatırım yapıyor. 90`lı yıllarına nazaran Azerbaycan Milli Ordusu tamamen değişti. İki Post Sovyet ülkelerinin arasında “Dağlık Karabağ” sorununun ilk yıllarında genel anlamda çok zayıf bir orduya sahip olan Azerbaycan askeri alanda yapılan reformlarla birlikte Kafkaslarda en güçlü orduya sahip olmayı başardı. Dağlık Karabağ meselesini siyasi platformlarda halledemeyeceğini gören Azeriler orduyu savaşa hazırlıyor. Azeri silahlı kuvvetlerinin elinde artık modern silahlar bulunmaktadır. Azeri Silahlı Kuvvetleri profesyonel bir eğitimden geçirildi. Bilindiği gibi Azeri Silahlı kuvvetlerinin eğitimi iki ülke arasındaki yüksek askeri stratejik işbirliği çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin subayları tarafından verilmektedir.

Azerbaycan

Azerbaycan`ın nüfusu 9,6 milyon. 2014 yılında askeri bütçe 3,7 milyar dolar. Petrol gelirleri, Silahlı Kuvvetlerinin gelişimine Azeri Ordusuna Hava Savunma Sistemi S-300 füzelerini satın almak için şartları oluşturdu. İngiliz Uluslararası Stratejik Araştırma Enstitüsü`nün en son raporuna göre, Azerbaycan Milli Ordusu 66 bin 950 personel; 339 tank; 111 (BMP) piyade muharebe aracı; 575 (BTR) zırhlı personel taşıyıcı; 458 adet Jet yayılım ateş sistemleri; 55 savaş uçağı; 66 askeri helikoptere sahip. Seferberlik durumunda yedek asker 300 bin . Azerbaycan gelişen ekonomiye ve Petrol-Doğalgaz rezervlerine sahip olduğu için AB ve NATO için “stratejik” öneme sahip. Hazar Denizine kıyısı olan Azerbaycan ayrıca Deniz Kuvvetlerine sahiptir. Azeri Silahlı Kuvvetlerinin elinde insansız hava araçları ve modern hava savunma ve denetleme teknolojileri de mevcuttur. Ekseriyette Rus menşeli silahları kullanan Azerbaycan Ordusu son dönemlerde ABD, Türkiye ve İsrail`den silah aldığı biliniyor. Azerbaycan Sünni ve Şia mezheplerinin bir arada yaşadığı bir ülkedir. Olası Azeri-Ermeni savaşında kültürel ve dinsel bağı olan diğer Kuzey Kafkasya`da yaşayan Müslüman Cumhuriyetlerinden, Türkiye ve İran`dan destek alabilir.

Ermenistan

Ermenistan`ın nüfusu 2,9 milyon. 2014 yılında Ermenistan`ın askeri bütçe 410 milyon dolar. İngiliz Uluslararası Stratejik Araştırma Enstitüsü`nün en son raporuna göre, Ermenistan Ordusu 48 bin 850 personel; 110 tank; 104 (BMP) zırhlı muharebe aracı; 136 (BTR) zırhlı personel taşıyıcı; 239 adet Jet yayılım ateş sistemleri; 15 savaş uçağı; 31 askeri helikoptere sahip. Seferberlik durumunda yedek asker 210 bin. Ermenistan ordusu Rus subaylarından profesyonel askeri eğitim almakta. Ermenistan`ın kullandıkları silahları ekseriyette Rus menşelidir. Ermenistan`ın devlet ekonomisi ise büyük sıkıntılar içinde. Tamamen Uluslararası Ermeni lobilerinin desteğiyle ayakta duruyor dersek yanlış olmayacaktır. Ermenistan sadece Azerbaycan ile sorunu olan bir devlet değil aynı zamanda Türkiye ile de ciddi sorunları mevcuttur. Ancak Ermenistan`ın stratejik ortaklarından İsrail ve Rusya bölgedeki çıkarlarını koruyabilmek için Ermenistan`ı bir nevi askeri alanda destekleyebilir. Ayrıca, Ermenistan, Batı dünyası için İslam coğrafyası olan Kafkaslarda bir ileri karakolu görevi olarak da önemli. Dolaysıyla olası Ermeni-Azeri savaşında ABD ve AB‘den siyasi destek dışında askeri alanda bir destek görür mü henüz bilinmiyor. Rusya, Kuzey Kafkasya`daki patlamak üzere olan durumundan ve İran ile olan ilişkilerden dolayı olası Azeri-Ermeni savaşında çok ciddi anlamda bu savaşa müdahale edecek durumunda değil.

Azeri-Ermeni savaşı

Dağlık Karabağ sorunu ile ilgili yaşanan çatışmalar ilk değil ve ne yazık ki sonuncusu da değil. İki ülke arasında ciddi savaşın başlaması için henüz olaylar tam olgunlaşmadı. Bu tür çatışmalar bölgede senelerce yaşanıyor. Bazen taraflar birbirinin gücünü ve olası savaşa hazırlıklarını deniyor. Ama bu Dağlık Karabağ`da savaş olmayacak anlamına gelmiyor. Dağlık Karabağ sorunu Azeri ve Ermeni hükümetlerinin sorunu olmaktan çoktan çıktı. Artık bu mesele etrafında Suriye meselenin etrafında olduğu gibi başka oyuncular var. Olası Azeri-Ermeni savaşı Büyük Kafkasya Savaşına dönüşebilir. İsrail ve Rusya Ermenistan`ın stratejik ortakları. ABD ve Fransa Ermenistan ile iyi ilişkiler içerisinde ABD ve Fransa`daki Ermeni lobileri bilinmekte. Azerbaycan`ın ise Türkiye ile yüksek stratejik ortaklığı bulunuyor. Türkiye ise hem NATO üyesi hem güçlü bir orduya sahip. Azeriler İran ile iyi ilişkilere sahip. Ayrıca Azeri Petrol ve Doğalgazı AB için önemli. Orta-Asya ve Kafkaslardaki çıkarları çerçevesinde bakılırsa ABD için olmazsa olmaz önemi taşıyan Azerbaycan AB tarafından da destek görmeye başladı. Dolaysıyla, durum çok karışık. Kim kimi tutacak belli değil. Dağlık Karabağ`daki çatışmaları tetikleyen ve olası savaşın arkasında şu anda kimin bulunduğunu tahmin etmek epey zordur. Acaba, Rusya mı tetikliyor diye sorarsak şu anda Rusya`nın böyle bir savaşa ve üçüncü bir cephe ile uğraşmaya ve ortalığı daha da germeye gücü kalmadı. Daha hal edilmemiş Suriye ve Ukrayna meseleleri varken, ciddi ekonomik sıkıntılar içinde olan ve önümüzde bir başkanlık seçimi yapacak olan Rusya`nın şuanda bu meselenin arkasındaki güç olarak görülmesi çok zayıf bir ihtimal. Ancak, Rusya`nın son dönemlerde yaptığı kontrolsüz çıkışlarına ve dünyada kendisinden söz ettiren Putin`e yönelik farklı bir cephe açarak Kremli`nin politikalarını ve reytingini başkanlık seçimlerinden önce zayıflatmak için Batı bu meseleyi kışkırtabilir diye de düşünebilir. Ayrıca son günlerde basına sızan Panama belgeleri de işin içine katarsak Rusya`ya yönelik özel bir operasyon olarak değerlendirilebilir. Ancak, dediğim gibi Dağlık Karabağ`da fiili savaş için henüz olaylar tam olgunlaşmadı. Çünkü “Büyük Kafkas Savaşı” için şimdilik daha erken. Büyük aktörlerin de müdahalesiyle iki ülke arasındaki gerginlik yatıştırılır.  Her şeyi en iyi bilen ise Allah`tır!