“İzm`ler idraklerimize giydirilen deli gömlekleridir. Her İst, koltuk değneği olmadan yürüyemeyeceğini itiraf eden zavallıdır. İzm`ler birer anakronizmdir, birer anakronizm yani kalıplaşan, canlılığını yarı yarıya kaybeden birer konserve düşüncedir” der Cemil Meriç, düşünmeye üşenen insanoğlunun halini seyrederken. Hayatımızın her alanında, hepimizin isimlerinin önünde ya da arkasında birer kimlik olarak üzerimize giyindiğimiz birçok akımın, ideolojinin isimlendirilmesi sırasında sona getirilen ek diye tarif edilir izm. Ya da sözlük anlamıyla ‘hangi kelimenin sonuna eklerseniz bir akım oluşturabilen harfler bütünü…’

Sonuna eklendiği her kelimeyi sevimsiz kılan, dünden bugüne dünyanın başına bela olan pek çok ideoloji ve fikir akımını tanımlayan, insanların kendileri gibi düşünmeyen diğer insanlara yaptıkları ve yapacakları ayrımcılıkları ve kategorizeyi kolaylaştıran izm, kısa yoldan ötekileştirmenin formülü ve anlaşmanın önündeki en büyük engeldir.

“İnsanoğlu puta aç bir varlıktır. Eğer benliğindeki Rabb inancı oluşmamışsa veya zayıfsa insan ürünü olan ideolojilerini putlaştırıp ona taparlar.” (1) Ne kadar tanıdık değil mi! tıpkı cahiliye dönemi gibi ellerinle ihtiyacına göre bir put oluştur, ona tap eğer zor durumda kalırsan onu ye; tıpkı helvadan putların akıbeti gibi… Peki, insanların çakma ilahları olan ideolojinin tanımı nedir? Gelin şöyle bir göz atalım…

İdeoloji terim olarak: siyasal veya toplumsal bir öğreti oluşturan, bir hükümetin, siyasal partinin ya da toplumsal bir sınıfın davranışlarına yön veren politik, hukuksal, bilimsel, dinsel, ahlaki düşüncelerin bütünü diye tanımlanır. Kısaca fikirlerin ve düşüncelerin bilimi de denebilir.

Genel hatları ile ideolojilerin çerçevesini çizmek gerekirse şunları sıralayabiliriz:

1- Bütün ideolojiler kendilerine özgü bir tarih anlayışına sahiptir. Bu anlayış vesilesiyle taraftarlarına cennet görünümlü bir gelecek (ütopya) vaat ederler. Tıpkı sosyalizm deki ‘ortak mülkiyet’ yani dünya kaynaklarının bütün dünyadaki insanlar tarafından ortak kullanılacağı/ paylaşılacağı fikri gibi.

2- Her ideoloji, politik fikri savunacak bu fikre uymayanları cezalandıracak, kahramanları ödüllendirecek bir merkez kuruma sahiptir. Marx’ın hayalini kurduğu komünist devrimi gerçekleştiren Sovyetler Birliği Komünist Partisi öncülü Lenin’in kendi fikrine uymayan on bin Rus subayı ve erkek çocuklarını öldürmesi tarihten ufak bir örnek sadece.

3- İdeolojiler aslen fikri bir olgu olduğu için aydın kesim olarak tabir edilen entelektüellerle samimi bir ilişki içindedir. Cemil Meriç’in deyimiyle izm’ler ideolojilere tapan aydınların dinidir.

4- İdeolojiler bünyelerinde büyük çelişkilere sahiptirler ancak körü körüne bir ideolojiye saplanan bireyler bu çelişkilerin karşısında kör, sağır ve dilsiz olurlar. Güçlünün karşısında zayıfı savunduklarını iddia eden Komünistlerin felsefesini benimsedikleri Karl Marx’ın güçlünün zayıfı ezmesinin bir doğa kanunu ve değişmez olduğunu savunması gibi.

5- İdeolojiler taraftarları arasında kan dökme pahasına bile olsa asla vazgeçilmeyen inançlar olarak işlenir.

6- Her ideoloji kendine ait bir kültüre sahip olur. Amaç akıldan çok duyguları etkilemek olduğundan sistematik bir putlaştırma süreci işlenir.

Ülkemizin dokunulamaz ve hakkında tek bir olumsuz cümle kurulamaz Atatürk gibi. Zira kendisi ve büstleri Atatürk Koruma Kanunu ile korunuyor. Kadir Mısırlıoğlu ne güzel söylemiş:

“Bana dünyada Mustafa Kemal kadar heykeli olan bir adam gösterin. Yahu Hz. İbrahim`in putlarla savaştığı dönemde bile bu kadar yaygın put yoktu!”

Eğer bir ideolojinin savunucusu iseniz o ideolojinin doğrularını kesin doğru, yanlışlarını ise kati surette yanlış olarak kabul etmek zorundasınız. Eğer aksi bir...