Yaşlı (65 ve daha yukarı yaş) nüfus oranı 2013 yılında yüzde 7,7 iken nüfus projeksiyonlarına göre 2023 yılında yüzde10,2, 2050 yılında yüzde 20,8, 2075 yılında ise yüzde 27,7’ye yükseleceği tahmin edildi. En yüksek yaşlı nüfus oranına 2012 yılında sahip olan ilk üç ülke sırasıyla yüzde 24,4 ile Japonya, yüzde 21,1 ile Almanya ve yüzde 20,8 ile İtalya’dır. Türkiye 2012 yılındaki bu sıralamada 91. sırada yer almaktadır. 

Birleşmiş Milletler’in tanımına göre bir ülkedeki yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının yüzde 8 ile yüzde10 arasında olması o ülke nüfusunun “yaşlı”, yüzde10’un üzerinde olması ise “çok yaşlı” olduğu anlamına gelmektedir. Nüfus projeksiyonlarına göre Türkiye’nin yaşlı nüfus oranının 2023 yılında yüzde10,2’ye yükseleceği ve “çok yaşlı” nüfuslu ülkeler arasında yer alacağı tahmin edilmektedir. 

“Yaşlı nüfusun artış hızı, 2013 yılında binde 36,2 olarak gerçekleşti”

Türkiye’de yaşlı nüfus, diğer yaş gruplarındaki nüfusa göre daha yüksek bir hız ile artış göstermektedir. Türkiye’de toplam nüfusun artış hızı 2013 yılında yüzde 13,7 iken yaşlı nüfusun artış hızı bunun yaklaşık 3 katı fazla olup yüzde 36,2’dir.

“Yaşlı bağımlılık oranı 2013 yılında yüzde11,3 oldu”

Yaşlı bağımlılık oranı, çalışma çağındaki her 100 kişiye düşen yaşlı sayısıdır. Türkiye’de 2013 yılında 100 çalışanın bakması gereken yaşlı sayısı 11 iken bu sayının 2030 yılında 19 olması beklenmektedir.

“Türkiye’nin ortanca yaşı yükseldi”

Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, nüfusun tek yaşa göre sıralandığında ortada kalan yaş olup, nüfusu iki eşit parçaya böler. Alttaki genç, üsteki yaşlı nüfus grubunda birbirine eşit sayıda kişi bulunur. Türkiye’nin 2013 yılındaki ortanca yaşı 30,4 olup, dünya nüfusu için ortanca yaş 29,4’tür. Dünya’da en yüksek ortanca yaşa sahip ilk üç ülke 50,5 ile Monako, 45,8 ile Japonya ve 45,7 ile Almanya’dır. Türkiye bu sıralamada 104. sırada yer almaktadır.

 Ortanca yaş illere göre değişiklik göstermektedir. En yüksek ortanca yaşa sahip ilk üç il 2013 yılında, 38,2 ile Sinop, 37,7 ile Balıkesir ve 37,6 ile Edirne oldu. En düşük ortanca yaşa sahip ilk üç il ise 2013 yılında, 18,7 ile Şırnak, 19 ile Şanlıurfa ve 19,7 ile Ağrı oldu.

 “Yaşlı nüfusun en yüksek oranda olduğu il Sinop’tur”

Yaşlı nüfusun en yüksek oranda bulunduğu il, yüzde16,7 ile Sinop oldu. Sinop’u yüzde15,7 ile Kastamonu ve yüzde14,3 ile Çankırı izledi. Yaşlı nüfusun en düşük oranda bulunduğu il ise yüzde 2,8 ile Hakkari oldu. Hakkari’yi yüzde 3 ile Şırnak ve yüzde 3,2 ile Van izledi. 

“Yaşlı nüfusta cinsiyet oranı 2013 yılında düştü”

Toplam nüfustaki cinsiyet oranı 2013 yılında 100,7 iken yaşlı nüfustaki cinsiyet oranı 76,9’dur. Diğer bir ifadeyle, 65 ve daha yukarı yaştaki 100 kadın başına 76,9 yaşlı erkek düşmektedir. Bu oran illere göre incelendiğinde, yaşlı nüfus cinsiyet oranının en düşük olduğu il 64,3 ile Rize ve en yüksek olduğu il ise 86,3 ile Antalya oldu. 

“Evlenmemiş yaşlı erkek nüfus oranı yüzde1,1 iken kadın nüfus oranı yüzde 2,6”

Yaşlı nüfus yasal medeni duruma göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görülmektedir. 2013 yılı verilerine göre yaşlı erkek nüfusun yüzde1,1’i hiç evlenmemiş, yüzde 82,7’si resmi nikahla evli, yüzde2,6’sı boşanmış, yüzde13,6’sı eşi ölmüş iken yaşlı kadın nüfusun yüzde2,6’sı hiç evlenmemiş, yüzde 42,5’i resmi nikahla evli, yüzde2,9’u boşanmış, yüzde52’si ise eşi ölmüş olup her iki cinsiyette de yıllara göre önemli bir değişim görülmemektedir. 

“Hanelerin yüzde 21,7’sinde en az bir yaşlı bulunmaktadır”

Nüfus ve Konut Araştırması (NKA) sonuçlarına göre 2011 yılında, hanesinde en az bir yaşlı hanehalkı üyesi bulunan hanelerin oranı yüzde 21,7 olup bu hane halklarının oturdukları konutların yüzde11,9’unda tuvaletin, yüzde 2,8’inde borulu su sistemi ve banyonun konutun dışında olduğu gözlendi. 

Hanesinde en az bir yaşlı hane halkı üyesi bulunan hanelerin yüzde 63,6’sı konutlarında soba ile ısınırken yüzde19,2’sinin kat kaloriferi, yüzde 8,9’unun kalorifer (merkezi sistem) ve yüzde 8,2’sinin klima, elektrikli ısıtıcı ya da diğer sistemler ile ısındığı görüldü. 

“Sadece yaşlı fertlerden oluşan hane halklarının yüzde 60’ı tek kişilik hanelerdir”

NKA sonuçlarına göre 2011 yılında, tüm hane halkı üyelerinin yaşlı olduğu hanelerin yüzde 60’ı tek kişi, yüzde 39,5’i iki kişi, yüzde0,5’i ise üç yaşlı kişiden oluştu. 

“Tek kişilik hanelerin yüzde 42,2’sinde yaşlı nüfus bulunmaktadır”NKA sonuçlarına göre 2011 yılında, toplam hanehalklarının yüzde11,7’sini tek kişilik haneler oluşturdu. Bu hanelerin yüzde42,2’si 65 ve daha yukarı yaştaki kişilerden oluşmaktadır. Tek başına yaşayan yaşlı nüfusun yüzde77,1’ini kadınlar oluşturmaktadır. 

Tek başına yaşayan yaşlı kişilerin oturdukları konutların yüzde14,4’ünde tuvaletin, yüzde3,7’sinde borulu suyun ve yüzde3,5’inde banyonun konutun dışında olduğu gözlendi. Tek başına yaşayan yaşlı kişilerin oturdukları konutların yüzde85,1’inin ev sahibi, yüzde7,7’sinin kiracı, yüzde7,1’inin ev sahibi değil ama kira ödemiyor olduğu görüldü. Bu kişilerin yüzde32,2’sinin oturduğu binanın müstakil ev olduğu, yüzde14,8’inin ise 6 ve daha fazla katı olan apartmanlarda oturduğu görüldü. 

“Yaşlı erkeklerin sağlık durumu, yaşlı kadınlara göre çok daha iyi durumda”

Sağlık durumu “çok iyi” düzeyinde olan erkek nüfusun oranı 2012 yılında yüzde 36,9 iken kadınlarda bu oran yüzde18,7 oldu. 

Türkiye genelinde 2012 yılında, 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun obezite oranı yüzde17,2 iken yaşlı nüfusta bu oran yüzde25 oldu. 

“Tütün mamulü kullanan yaşlı nüfus oranı yüzde 8,4”

Türkiye genelinde 2012 yılında, 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun yüzde 23,2’si her gün düzenli olarak tütün mamulü kullanırken bu oran yaşlı nüfusta yüzde8,4 oldu. Tütün mamulünü her gün kullanan yaşlı erkek nüfus oranı yüzde16 iken yaşlı kadın nüfusta bu oran yüzde 2,6 oldu. 

“Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlı nüfus oranı arttı”

Ölüm nedeni verilerine göre, 2010 yılında Alzheimer hastalığından ölen yaşlı nüfus oranı yüzde2,7 iken bu oran 2011 yılında yüzde2,9, 2012 yılında ise yüzde3,4’e yükseldi. 

“Yaşlı yoksulluk oranı 2012 yılında yüzde18,7’ye yükseldi”

Yaşlı nüfusta yoksulluk oranı 2011 yılında yüzde17 iken 2012 yılında yüzde18,7’ye yükseldi. Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyet bazında incelendiğinde, kadınların erkeklerden daha yoksul olduğu görüldü. 2012 yılı verilerine göre yoksul yaşlı erkek nüfus oranı yüzde17,7 iken yoksul yaşlı kadın nüfus oranı yüzde19,4 oldu. Eşdeğer hane halkı kullanılabilir medyan gelirinin yüzde 60’ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, Türkiye geneli için yüzde22,6 olarak gerçekleşti. 

İki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masraflarını karşılayamayan nüfus oranı 2012 yılında yüzde56,1 iken bu oran yaşlı nüfusta yüzde 57,3 oldu.

“Yaşlı nüfusun en önemli gelir kaynağı, sosyal transferler oldu”

Sosyal transferlerden yararlanan yaşlı nüfus oranı 2011 yılında yüzde74,7 iken bu oran 2012 yılında yüzde76,6 oldu. Bu oran, yaşlı erkeklerde yüzde71,8, yaşlı kadınlarda ise yüzde86,3 olarak gerçekleşti. Emekli ve dul-yetim aylığından yararlanan yaşlı nüfus oranı ise yüzde75,5’tir. Emekli ve dul-yetim aylığından yararlanan yaşlı erkeklerin oranı yüzde70,7 iken yaşlı kadınların oranı ise yüzde85’tir. 

“Yaşlılar kendilerini mutlu hissettiklerini beyan etti”

Nüfusun (18 ve daha yukarı yaş) 2013 yılında yüzde59’u mutlu olduğunu beyan ederken yaşlı nüfusun mutluluk oranı yüzde63,4 oldu. Yaşlı erkeklerin yüzde64,1’i, yaşlı kadınların ise yüzde62,8’i mutlu olduğunu beyan etti. 

“Yaşlılık döneminde bireylerin mutluluk kaynağı yüzde67 ile aileleri oldu”

Yaşlı kadın ve erkek nüfusun 2013 yılında en önemli mutluluk kaynağı, aileleri oldu. İkinci sırada gelen mutluluk kaynağı; kadınlar için yüzde22,3, erkekler için ise yüzde9,4 ile çocukları oldu. (İLKHA)