Dünyanın pek çok yerinde ehliyet yalnızca bir kart değil; disiplin, sağlık, psikoloji ve kapsamlı eğitim gerektiren bir “uzun yol maratonu” hâline geldi.
İlk Denemede Geçmek Neredeyse İmkânsız!
Uluslararası verilere göre bazı ülkelerde sürücü adayları ciddi bir eleme süreciyle karşı karşıya:
-
Japonya: Başarı oranı yalnızca %35
-
Birleşik Krallık: %48
-
Güney Afrika: %39
Güney Afrika’da adayların sınavdan önce aracın altına girip sızıntı kontrolü yapması bile zorunlu. Bu adım unutulursa sınav daha direksiyona geçmeden kaybedilebiliyor.
Ehliyet Almak İçin Sağlık Taraması Şart!
Bazı ülkelerde sürücü olabilmek tam kapsamlı bir check-up gerektiriyor.
-
Hırvatistan ve Nikaragua, en sert sağlık kontrollerini uyguluyor.
Görme–işitme testlerinden kalp hastalıklarına, epilepsi ve diyabet taramalarına kadar geniş bir rapor talep ediliyor.
Bu muayeneler sadece devlet tarafından yetkili merkezlerde yapılabiliyor ve yaklaşık 50 avro ekstra maliyet getiriyor.
Psikolojik Uygunluk Testi Olmadan Ehliyet Yok
Sürücü adayının yalnızca bedensel değil, psikolojik olarak da trafiğe uygunluğu ölçülüyor.
-
Karadağ: Psikolog görüşmesi zorunlu
-
Nikaragua: 8 sayfalık psikolojik değerlendirme formu dolduruluyor
Bu aşamaları geçmeden teorik sınava bile girilemiyor.
Teorik Sınavlar Gerçek Bir Zeka Testine Dönüştü
Sorular kolay değil, süre kısıtlı ve beklenti yüksek:
-
Singapur: 50 soruluk iki sınavdan da %90 başarı şart
-
Çin: 1000 soruluk bankadan rastgele 100 soru
-
Macaristan: 75 soru – her soru için yalnızca 60 saniye düşünme süresi
Adaylar daha direksiyona oturmadan ter dökmeye başlıyor.
Direksiyon Eğitiminde Saatler Birikiyor
Bazı ülkelerde direksiyon eğitimi adeta mesai gibi:
-
Avustralya / Yeni Güney Galler: En az 120 saat sürüş pratiği, bunun 20 saati gece olmak zorunda
-
Fransa: Başvurudan önce 3.000 km sürüş tecrübesi belgelemek gerekiyor
Kurs masrafları ise 2.000 avronun üzerine çıkıyor.
En Pahalı Ehliyet: Hırvatistan ve İsviçre
-
Hırvatistan: Sağlık ve psikolojik testler + dersler toplam 1.200 dolar
-
İsviçre: Sadece sınav ücreti 175 dolar, toplam maliyet 700 doları geçiyor
Peki Türkiye Nerede Duruyor? Zor Mu, Kolay Mı?
Türkiye’nin ehliyet sistemi, dünyanın en katı ülkeleri kadar zorlayıcı olmasa da son yıllarda hem maliyet hem teorik sınav yapısı açısından belirgin şekilde sıkılaştırılmış durumda.
Türkiye’yi öne çıkaran noktalar:
✔ Sıkı Teorik Sınav
Türkiye’de teorik sınav tek oturumda yapılır ancak soru havuzu oldukça geniştir. Trafik güvenliği, ilk yardım ve motor bilgisi soru paketleri, özellikle ilk kez sınava girecek adaylar için zorlayıcıdır.
✔ Direksiyon Sınavı Artık Çok Daha Denetimli
Son yıllarda getirilen düzenlemeler ile:
-
Direksiyon sınavı kameralarla kayıt altına alınıyor
-
Sınav iptal koşulları netleştirildi
-
Kullanılan park, geri manevra, rampa kalkış gibi aşamalarda tolerans minimuma indirildi
Bu nedenle adayların önemli bir bölümü ilk denemede başarısız olabiliyor.
✔ Maliyetler Yükseldi
Türkiye’de ehliyet masrafları bazı Avrupa ülkeleri kadar olmasa da:
-
Kurs ücretleri
-
Harç bedelleri
-
Sınav ücretleri
derken toplam maliyet çoğu şehirde 15.000 TL’nin üzerine çıkmış durumda. Bu da ehliyet almayı yeni nesil için ekonomik bir külfete dönüştürüyor.
✔ Sağlık Raporu Zorunluluğu
Her ne kadar Hırvatistan kadar kapsamlı olmasa da Türkiye’de:
-
Aile hekiminden sağlık raporu
-
Gerekirse göz, psikiyatri veya nöroloji sevki
zorunlu hâle getiriliyor. Özellikle renk körlüğü ve dürtü kontrol bozukluğu gibi durumlarda adaylar daha dikkatli inceleniyor.
Dünyada Ehliyete Ulaşmak Artık Her Zamankinden Daha Zor!
Hem maliyetlerin yükselmesi hem sınav ve sağlık prosedürlerinin ağırlaşması sonucu birçok ülkede ehliyet almak yıllarca süren pahalı bir sürece dönüşüyor. Türkiye ise bu sıralamada dünyanın en zorlayıcı ülkeleri kadar sert olmasa da, giderek daha yüksek standartlara doğru ilerliyor.