Güneydoğu Asya’da bu yeni suç düzeni gözler önüne seriliyor.
Patlamalardan günler önce, söz konusu iş parkı hızla boşalmıştı. Bombalar patladığında; ofis blokları, çok katlı bir hastane, yemek alanları, karaoke salonları, spor salonları ve yurt odaları yerle bir edildi. Myanmar cuntasının yayınladığı basın bültenlerine göre, burası kıtanın en bilinen “dolandırıcılık merkezlerinden” biri olan KK Park’tı. On binlerce insan, burada dünyayı dolandırmaya zorlanıyordu.
Ancak operasyon başlamadan önce merkezin yöneticileri kaçmayı başarmıştı. Yaklaşık 1.000 kişi sınırı geçerek kaçarken, 2.000 kişi gözaltına alındı. Ancak tahminen 20.000 kişi kayıplara karıştı. Kamera önünde yıkımlar yaşansa da, KK Park gibi merkezler perde arkasında faaliyetlerine devam ediyor.
Uzmanlar, çok uluslu bu suç ağının artık “dolandırıcılık devleti” çağını başlattığını söylüyor. The Guardian'a konuşan Harvard Üniversitesi Asya Merkezi’nden Jacob Sims, son beş yılda dolandırıcılık faaliyetlerinin “küçük internet çetelerinden sanayi ölçekli bir siyasi ekonomiye” evrildiğini belirtiyor.
“Gayri safi yurtiçi hasıla bazında bakarsanız, bu yapı Mekong bölgesinin en güçlü ekonomik ve siyasi motorudur.”
Myanmar, Kamboçya ve Laos hükümetleri, Guardian’ın sorularına yanıt vermezken, daha önce Myanmar askeri yönetimi dolandırıcılığı “kökten temizleyeceğini” açıklamıştı. Kamboçya ise “güçlü destekli en büyük siber suç ağlarından biri olmakla” suçlandığı iddiaları için “asılsız ve sorumsuzca” değerlendirmesini yapmıştı.
Ancak bölge uzmanlarına göre, düzenlenen baskınlar çoğunlukla siyasi tiyatrodan ibaret. Sims’e göre:
“Bu, vurulmamak istenen köstebeği yakalamak için oynanan bir ‘köstebek yakalama oyunu’ gibi.”
Dolandırıcılık sektörünün temelinde, “domuz kesimi” (pig-butchering) olarak bilinen yöntem var: Sahte ilişkiler kurularak, hedef kişiler kandırılıyor ve genellikle kripto para yatırımı adı altında paraları alınıyor.
Yapay zekâ, çeviri araçları, derin sahte (deepfake) videolar ve sahte yatırım siteleri kullanılarak mağdurlar kandırılıyor. Bir ankete göre mağdurlar ortalama 155.000 dolar kaybediyor; çoğu kişi net varlıklarının yarısından fazlasını yitiriyor.
Yasa Dışı Gelirin Büyüklüğü: 70 Milyar Doları Aştı
Bu kadar büyük potansiyel kâr, dolandırıcılık sektörünün hızla sanayileşmesine yol açtı. 2024 sonunda, Mekong ülkelerindeki siber dolandırıcılığın yıllık geliri 44 milyar dolara ulaştı. Bu, bölgenin toplam yasal ekonomisinin yaklaşık %40’ına denk geliyor. Jason Tower, “Bu piyasa 2021’den bu yana bu kadar büyüdü, 2020’de bu seviyede bile değildi,” diyerek tehlikenin boyutuna dikkat çekiyor.
Kamboçya’da bir firmanın 15 milyar dolarlık kripto parası, ABD Adalet Bakanlığı tarafından geçen ay donduruldu. Bu miktar, ülkenin tüm ekonomisinin yarısı kadar.
Yayılma Alanları: Çatışma Bölgeleri ve Sınır Hatları
Merkezler, hukukun işlemediği, sınır ve özel ekonomik bölgelerde inşa ediliyor. Laos’ta yetkililer, Golden Triangle bölgesinde yaklaşık 400 merkez olduğunu söylüyor. “Cyber Scam Monitor” adlı oluşum, Kamboçya’da 253 sahte merkez tespit etti. Çoğu kamuya açık, devasa yapılar.
Tower, bu merkezlerin varlığını şöyle açıklıyor:
“Bu kadar büyük altyapının göz önünde kurulabilmesi, suç örgütlerinin sadece tolere edilmediğini, adeta devlet sistemine entegre edildiğini gösteriyor.”
Tayland’ın maliye bakan yardımcısı, Kamboçya’daki dolandırıcılık bağlantıları nedeniyle Ekim ayında istifa etti.
İngiltere ve ABD’nin yaptırım uyguladığı Chen Zhi, Kamboçya başbakanına danışmanlık yapıyordu.
Myanmar’da bu merkezler, silahlı gruplar için ana finans kaynağı hâline geldi.
Filipinler’de bir belediye başkanı, görevdeyken yönettiği dolandırıcılık merkezi nedeniyle müebbet hapis cezası aldı.
Tower, bu suç ağlarının yalnızca büyüklük açısından değil, devlet kurumlarına sızma ve meşruiyet kazanma bakımından da eşsiz olduğunu belirtiyor:
“Diplomatik kimlik alıyorlar, devlet danışmanı oluyorlar… Bu, kamu önünde işlenen, küresel ölçekte zarar veren ama neredeyse dokunulmaz kalan bir suç türü. Eşi benzeri yok.”