Cimrinin, sözlük anlamı tutucu, eli sıkı hasis ve açgözlü kişi demektir. Cimrilik ise; malı, harcanması gereken yerde harcamaktan kaçınmak, para ve malı çok sevdiğinden dolayı, başkasına bir şey vermekten çekinmek olarak tarif edilir.
Allah'u Teâla, rızık olarak bize ihsan ettiği nimetlerden kendi yolunda harcamamızı ister. Başta zekât olmak üzere malımızdan bir miktar infak vermemizi, fakir fukaraya yardım etmemizi emreder. Aile bireylerinin bakımı, akrabaların görülüp gözetilmesi, yetime ve yoksula yardım edilmesi gibi emirler bu kapsamda mütalaa edilebilir.
Çevremizdeki darda-zorda bulunan muhtaçlara ve yoksullara imkân dâhilinde mali yardımda bulunmak bir insanlık görevimizdir. Bir insan imkânı olduğu halde bu görevden kaçıp malını Allah yolunda ve insanlık adına sarf etmekten çekiniyorsa, cimrilik yapıyor demektir. Dinimiz cimriliği kötülemiş, cömertliği ise övmüştür.
Cimriliğin başlıca sebebi aşırı mal hırsı ve gelecekte yoksul kalma korkusudur. Peygamberimiz sallellahu aleyhi vesellem: "Cimrilik korkaklık sebebidir" buyurmuştur. Aşırı mal hırsından durmadan biriktiren ve tükenir endişesiyle hastalıklarında bile harcamayıp, dünyayı kendilerine zindan eden cimrilerin dünyaları dahi perişanlıktır. Hâlbuki mal Allah'ın nimetidir ve bu nimet yerli yerince harcanırsa Allah onu artırır.
Cimriler Allah (cc), katında olduğu gibi, insanlar arasında da sevimsiz ve aşağılık kişiler olarak görülür. Cimriler Allah'ın sözüne, vadine değil, şeytanın vadine inanır ve kulak verirler. Oysa Allah (cc), kendisinden bol nimeti ve mağfireti vadeder; şeytan ise daima fakirliği insanın gözü önüne getirerek malı infak ile azalacağını hatırlatarak korkutur.
Cimriler bir nevi şeytanın dediğini yaparak infak vermediği gibi, başkalarına da vermemeyi tavsiye eder. Şu ayeti kerime onların bu halini ne güzel tasvir ediyor: "Onlar ki hem kıskanır, cimrilik ederler, hem de herkese cimrilik tavsiye ederler ve Allah'ın kendilerine fazlından verdiği Şeyleri saklarlar. Biz de böyle nimetleri gizleyen nankörlere hor ve rüsvay edici bir azap hazırladık." (Nisâ, 37)
Cimriliğin ne kadar kötü olduğu hakkında Resulullah sallellahu aleyhi vesellem şöyle buyurmuştur: "Cimrilikten sakınınız. Çünkü cimrilik, sizden önceki milletleri helâk etmiştir." "Her sabah gökten iki melek iner. Birisi: 'İlahi! İnfak edene karşılığını ver, (malını çoğalt); diğeri: 'Allah'ım! Cimrilik edene de telef ver (malını yok et)' diye dua ederler." (Riyazu's-Salihîn, I/253)
"Cimri kişi Allah'a uzak, cennete uzak, insanlara uzak ve Cehenneme yakındır. Cömert kişi Allah'a yakın insanlara yakın cennete yakın, cehennemden uzaktır." (Tirmizi, Birr 40)
Mallarını kendileri için bile harcamaktan çekinen cimriler, Allah'u Teâlâ'nın kendilerine verdiği nimeti harcamamakla sadece kendilerini değil, eş ve çocuklarını da sıkıntıya sokarlar. Çevrelerindeki diğer insanlara fenalık yapmış olurlar. Çünkü Allah'ın verdiği bu nimetlerde nafaka veya sadaka olarak diğer insanların da hakkı vardır. Bu hakkın sahiplerine verilmemesi zulümdür.
Sonuç olarak cimriliğin kötülüğü hakkında Allah'u Teâla'nın şu ihtarını hiçbir zaman akıldan uzak tutmamak gerekir: "Allah'ın verdiklerinden cimrilik edenler, sakın bunun kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar; bilakis bu, onların aleyhinedir. Cimrilik yaptıkları şey, kıyamet günü boyunlarına dolanacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah'ındır. Allah işlediklerinizden hakkıyla haberdardır." (Al-i İmran, 180)
Mevla cümlemizi cimrilikten ve cimrilerin şerrinden muhafaza eylesin.